2022 წლის 16 მაისს თბილისის საქალაქო სასამართლომ უნდა გამოაცხადოს განაჩენი ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის” ყოფილი დირექტორის, ამჟამად “მთავარი არხის“ დამფუძნებლის და გენერალური დირექტორის ნიკა გვარამიას და მასთან დაკავშირებული პირების წინააღმდეგ წარმოებულ სისხლის სამართლის საქმეზე.

მედიის ადვოკატირების კოალიცია კიდევ ერთხელ ეხმიანება კრიტიკული სარედაქციო პოლიტიკის მქონე მაუწყებლის ირგვლივ განვითარებულ პროცესებს.

გვაქვს ლეგიტიმური მოლოდინი, რომ სასამართლო სათანადო ყურადღებას დაუთმობს ნიკა გვარამიას საქმესთან დაკავშირებით მომზადებულ დასკვნებს:

სახალხო დამცველმა ნიკა გვარამიასათვის წარდგენილი ბრალდების შეფასებისას განმარტა, რომ კომპანიის დირექტორის მიერ მიღებული გადაწყვეტილება არათუ სისხლის სამართლის, არამედ საკორპორაციო-სამართლებრივ პასუხისმგებლობასაც კი მხოლოდ განსაკუთრებულ შემთხვევებში ექვემდებარება, ხოლო პროკურატურის მიერ ნიკა გვარამიასთვის წარდგენილი ბრალდება არ შეიცავს სისხლისსამართლებრივი პასუხისმგებლობის დაკისრებისთვის საკმარის მკაფიო ნიშნებს.

კოალიციის წევრი ორგანიზაციის - „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველოს“ დასკვნის თანახმად, არ დასტურდება ნიკა გვარამიას მიერ ქონებრივი უფლების გაფლანგვის, კომერციული მოსყიდვის, ყალბი ოფიციალური დოკუმენტის დამზადებისა და გამოყენების, ასევე უკანონო შემოსავლის ლეგალიზაციის ბრალდებები.

ნიკა გვარამიას წინააღმდეგ სასამართლო დავას ადგილობრივი თუ საერთაშორისო საზოგადოება მესამე წელია ყურადღებით აკვირდება. დღეს უკვე ცხადია, რომ ტელეკომპანია „რუსთავი 2-ის“ მფლობელების ცვლილებასთან დაკავშირებით სასამართლოს მიერ მიღებული გადაწყვეტილების შედეგად ტელეარხის სარედაქციო პოლიტიკა შეიცვალა და ხელისუფლების მიმართ მიკერძოებული გახდა, ხოლო სამართლებრივი პროცესი საზოგადოების დიდი ნაწილის მიერ აღქმულია, როგორც მმართველი პარტიის მიერ მართული. ასეთივე ლეგიტიმური ეჭვები არსებობს ნიკა გვარამიას პროცესის მიმართ.

სასამართლო ვალდებულია გაითვალისწინოს ეს გარემოებები, ასევე, მედიის საქმიანობის მიმართ საჯარო ინტერესი და მიიღოს დასაბუთებული, მართლმსაჯულების მაღალი სტანდარტის შესაბამისი გადაწყვეტილება, რომელიც სასამართლოზე შესაძლო პოლიტიკური ზეწოლის შესახებ ეჭვებს გაფანტავს.

გუშინ, 2022 წლის 10 მაისს „TV პირველის" წამყვანმა ვიკა ბუკიამ გაავრცელა მიმოწერა, რომლის შინაარსის მიხედვით, „TV პირველის” წამყვანებს სიცოცხლის მოსპობით ემუქრებიან. მუქარა კავშირშია ჟურნალისტთა პროფესიულ საქმიანობასთან.

მედიის ადვოკატირების კოალიცია მიიჩნევს, რომ სახელმწიფო ვალდებულია დაიცვას ჟურნალისტები და შეაჩეროს საფრთხეები, რაც მათი სიცოცხლის ხელშეუხებლობას და პროფესიული საქმიანობის თავისუფლებას უკავშირდება.

ჟურნალისტებსა და სხვა მედია აქტორებზე თავდასხმასა და მათ დაშინებას გარდაუვალი მსუსხავი ეფექტი აქვს გამოხატვის თავისუფლებაზე. ეს ეფექტი კიდევ უფრო მძაფრია, თუ თავდასხმებისა და დაშინების ფაქტებს თან ახლავს დამნაშავეთა დაუსჯელობა. აღნიშნულის გათვალისწინებით, კოალიცია მიმართავს სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს სწრაფი და ეფექტური გამოძიებით დაიცვას ჟურნალისტთა უფლებები.

 

ქარტია დაუშვებლად მიიჩნევს საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს მენეჯმენტის მიერ ისეთი საკადრო პოლიტიკის გაგრძელებას, რომელიც სამსახურიდან დევნის პროფესიონალ კადრებს და ანგრევს საზოგადოებრივი მაუწყებლის პრინციპებს.

2022 წლის 2 მაისს ცნობილი გახდა, რომ აჭარის ტელევიზიისა და რადიოს თანამშრომლის, მაია მერკვილაძის მიმართ დაიწყო დისციპლინური წარმოება, ვინაიდან ბიულეტენზე ყოფნის დროს ესწრებოდა საკუთარ სასამართლო პროცესს.

ამასთან, 2022 წლის 28 აპრილს ცნობილი გახდა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიამ დისციპლინური ღონისძიების უმაღლესი ზომა, სამსახურიდან გათავისუფლება გამოიყენა გადაცემა „უცხო სუნელის“ წამყვანის, ალექსანდრე თხილაიშვილის მიმართ.

ქარტია მიიჩნევს, რომ  მენეჯმენტის მიერ მიღებული ზომები არაადეკვატურია და არ შეიძლება დარჩეს სათანადო ყურადღების გარეშე. 

აჭარის ტელევიზიაში მიმდინარე პროცესები უკიდურესად შემაშფოთებელია. ალტერნატიული პროფკავშირების წევრების მიმართ მენეჯმენტის მიერ მიღებული საკადრო გადაწყვეტილებები ემსახურება განსხვავებული შეხედულებების დევნას. 

მედიის ადვოკატირების კოალიცია მიიჩნევს, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებლებში გრძელდება თანამშრომელთა დისკრიმინაციის და დევნის პრაქტიკა, რაც ადამიანის უფლებების დარღვევასთან ერთად, საზოგადოებრივი მაუწყებლის იდეისთვის მნიშვნელოვან საფრთხეებს ქმნის.

2022 წლის 29 აპრილს ცნობილი გახდა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან გაათავისუფლეს ჟურნალისტები — იმედა დარსალია, თამთა ჯანაძე და სოფო ზედელაშვილი. მიმდინარე წლის თებერვალში მათ თქვეს, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის მხრიდან ცენზურის მცდელობებს ჰქონდა ადგილი, მაუწყებელში სარედაქციო გადაწყვეტილებები ე.წ. შავი სიების მიხედვით ხდებოდა. აღსანიშნავია, რომ ცენზურის მცდელობებზე საუბრობს გადაცემის კიდევ ერთი ყოფილი ჟურნალისტი სოფო მთივლიშვილი.

საზოგადოებრივი მაუწყებელი ჟურნალისტების გათავისუფლების მიზეზად „საჯარო სივრცეში გავრცელებული დაუსაბუთებელი და ცრუ განცხადებებით, მაუწყებლის სარედაქციო გადაწყვეტილებათა დამოუკიდებლობის და მიუკერძოებლობის ეჭვქვეშ დაყენებით“ საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის „მნიშვნელოვანი რეპუტაციული ზიანის მიყენებას“ ასახელებს.

საზოგადოებრივი მაუწყებლიდან გათავისუფლებული სამივე თანამშრომლის ინტერესებს მედიის ადვოკატირების კოალიციის წევრი - „საერთაშორისო გამჭვირვალობა - საქართველო“ იცავს.

2022 წლის 28 აპრილს ასევე ცნობილი გახდა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიიდან გათავისუფლდა გადაცემა „უცხო სუნელის“ წამყვანი ალექსანდრე თხილაიშვილი.

შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის ოფიციალური მიზეზები და თანმდევი პროცესები, აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის ალტერნატიული პროფესიული გაერთიანების მხრიდან ფასდება როგორც „ალტერნატიული პროფესიული გაერთიანების წევრთა“ პიროვნული დევნის გაგრძელება.

2022 წლის 28 აპრილს საზოგადოებრივმა მაუწყებელმა გადაცემა „ახალი კვირის“ წამყვანი იმედა დარსალია და ჟურნალისტები - სოფო ზედელაშვილი და თამთა ჯანაძე სამსახურიდან გაათავისუფლა. მიზეზად „დაუსაბუთებელი და ცრუ განცხადებების“ გავრცელებაა დასახელებული. 

გათავისუფლებული ჟურნალისტები მაუწყებელში ცენზურის არსებობაზე რამდენიმე თვეა საუბრობენ და ასახელებენ კონკრეტულ ორგანიზაციებსა და რესპონდენტებს, რომლებიც, მათი თქმით, არხის მენეჯმენტმა ე.წ. შავ  სიაში ჩასვა. სამოქალაქო სექტორი კი ითხოვს ამ საკითხის ობიექტურ, სიღრმისეულ და გამჭვირვალე მოკვლევას.

ქარტია მიიჩნევს, რომ გათავისუფლების გადაწყვეტილებით კიდევ უფრო მეტი კითხვა გაჩნდა საზოგადოებრივ მაუწყებელში ცენზურის არსებობაზე. ამასთან, მსგავსი მიდგომები ქმნის საფრთხეს შემდგომში სხვა ჟურნალისტებმა თავი შეიკავონ მაუწყებელში არსებულ პრობლემებზე საუბრისგან.

ქარტია მოუწოდებს საზოგადოებრივ მაუწყებელს:

1. გადახედოს მიღებულ გადაწყვეტილებას ჟურნალისტების გათავისუფლებასთან დაკავშირებით;
2. შეისწავლოს სარედაქციო დამოუკიდებლობაში შესაძლო ჩარევის საკითხი და მიიღოს შესაბამისი ზომები.

 

კრიტიკული ჟურნალისტებისთვის საქართველოს მთავრობის საჯარო შეხვედრების შესახებ ინფორმაციის მიუწოდებლობა და ღონისძიებაზე დასწრების შეზღუდვა მკვიდრდება როგორც მანკიერი პრაქტიკა. ამ გზით გრძელდება ჟურნალისტების მიზანმიმართული დისკრიმინაცია, რაც გამოხატვის თავისუფლებისთვის არახელსაყრელი გარემოს შექმნაში არაერთხელ გამოვლინდა.

2022 წლის 08 აპრილს ჟურნალისტების მიმართ დისკრიმინაციული მიდგომა გამოვლინდა საქართველოს პრემიერ-მინისტრის, ირაკლი ღარიბაშვილის რეგიონული ტურნეს ფარგლებშიც. ვიზიტის შესახებ არ იყო ინფორმირებული Როგორც ცენტრალური, ისე ადგილობრივი მედიის ნაწილი, მათ შორის, „TV პირველი“, „მთავარი არხი“ და „ფორმულა“.

ეს არ არის პირველი შემთხვევა, როდესაც საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლები მედიის მიმართ შერჩევით დამოკიდებულებას ავლენენ: 2021 წლის 17 ივლისს პრემიერ-მინისტრის მონაწილეობით გამართულ საჯარო ღონისძიებაზე მედიის ნაწილი არ მიიწვიეს. პრესსამსახურის განმარტებით, ტელეკომპანიები ღონისძიებაზე არ მიიწვიეს, რადგან „პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი თვლის, რომ „მთავარმა არხმა“, „ტვ პირველმა“ და „ფორმულამ“ გადაკვეთეს ყველანაირი წითელი ხაზი“.

ჟურნალისტების მიმართ დისკრიმინაციული მიდგომით გამოირჩევა Ვიცე-პრემიერი თეა წულუკიანი. 2021 წლის 08 დეკემბერს კულტურის სამინისტროში თეატრების ხელმძღვანელების დანიშვნასთან დაკავშირებით მინისტრმა ბრიფინგი გამართა. ბრიფინგზე დასასწრებად მისული ტელეკომპანია „TV პირველის“ წარმომადგენლები კი შეხვედრაზე არ შეუშვეს. მოგვიანებით, კულტურის მინისტრმა და ვიცე-პრემიერმა ჟურნალისტის შეკითხვას შეზღუდვის მიზეზის შესახებ უპასუხა, რომ ის არის არა კრიტიკული, არამედ „აღვირახსნილი“ მედიის წარმომადგენელი. 2021 წლის 22 ნოემბერს საქართველოს კულტურის მინისტრის მიერ დაგეგმილ ბრიფინგზე, ასევე, არ მიიწვიეს მედიის ნაწილი. 2021 წლის 11 ნოემბერს ასეთივე ფორმით შეიზღუდა ჟურნალისტთა უფლებები იუსტიციის სამინისტროს მიერ.

რჩება შთაბეჭდილება, რომ მთავრობა ამ გზით თავს არიდებს კითხვებზე პასუხის გაცემას. ის გაურბის ფართო საზოგადოებასთან კომუნიკაციას და ესაუბრება საზოგადოების მხოლოდ ერთ ნაწილს. მთავრობის ეს დამოკიდებულება კიდევ უფრო აღრმავებს საზოგადოებაში არსებულ მწვავე პოლარიზაციას.

კოალიცია კიდევ ერთხელ აღნიშნავს, რომ მედიის მიმართ დისკრიმინაციული მიდგომა ლახავს ჟურნალისტის უფლებას დაუბრკოლებლად შეასრულოს პროფესიული მოვალეობა, მიიღოს და გაავრცელოს ინფორმაცია მნიშვნელოვან საკითხებზე. ამასთან, საზოგადოებას ეზღუდება შესაძლებლობა სხვადასხვა წყაროებზე დაყრდნობით ადევნოს თვალი მიმდინარე პროცესებს.

საქართველოში აკრძალულია ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია. აღნიშნული შემთხვევები კი ეწინააღმდეგება “დისკრიმინაციის ყველა ფორმის აღმოფხვრის შესახებ” საქართველოს კანონის სულისკვეთებას.

კოალიცია კიდევ ერთხელ მოუწოდებს საქართველოს მთავრობას უარი თქვას მედიის მიმართ დისკრიმინაციულ მიდგომაზე და ყველა ჟურნალისტს მისცეს ინფორმაციაზე წვდომის თანაბარი შესაძლებლობა.

2022 წლის 8 აპრილს გავრცელებული ინფორმაციით, საქართველოს მთავრობის სტრატეგიული კომუნიკაციების დეპარტამენტმა პრემიერ-მინისტრის ქვემო ქართლში ვიზიტის შესახებ TV პირველს, მთავარ არხსა და ფორმულას არ აცნობა. შედეგად, მედიასაშუალებების ნაწილს არ მიეცა საშუალება, გაეშუქებინა ღონისძიება მარნეულში. მათ შეეზღუდათ უფლება, მიეღოთ და გაევრცელებინათ საჭირო ინფორმაცია. 

ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას მიიჩნია, რომ მედიის მიმართ არათანაბარი მიდგომა თავისთავად დაუშვებელი, ხოლო, კრიტიკული მედიის წარმომადგენლების მიმართ ამგვარი დამოკიდებულება - დისკრიმინაციულია. მედიის როლი დემოკრატიული საზოგადოების განვითარებაში შეუცვლელია, ამიტომაც მნიშვნელოვანია, რომ ყველა მედიასაშუალება თანაბარ პირობებში იყოს.

სამწუხაროდ, ეს შერჩევითი მიდგომის პირველი შემთხვევა არ არის. ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის როგორც წევრი, ისე არაწევრი ჟურნალისტები მიუთითებენ, რომ კრიტიკული მედიის წარმომადგენლებს ხშირად საჯარო უწყებებში არ უშვებენ და ბარიერებს უქმნიან. 

• 2021 წლის 19 მარტს „TV პირველის“ ჟურნალისტი, ნატალია ქაჯაია, საქართველოს პარლამენტის შენობაში არ შეუშვეს.
• 2022 წლის 18 თებერვალს კასპის საკრებულოში მედიასაშუალების წარმომადგენლებს პოლიციელები ფიზიკურად გაუსწორდნენ და სამუშაოდ არასათანადო პირობები შეუქმნეს. 
• 2022 წლის 08 თებერვალს, ქობულეთის მუნიციპალიტეტის საკრებულოს შენობაში ოპოზიციონერი დეპუტატების ბრიფინგის გასაშუქებლად მედიის წარმომადგენლები არ შეუშვეს. 
• 2021 წლის 17 დეკემბერს, კასპის საკრებულოს სხდომაზე არ შეუშვეს ტელეკომპანიების, „მთავარი არხის”, „TV პირველისა” და „ფორმულას” გადამღები ჯგუფები.
• 2021 წლის 17 ივლისს ირაკლი ღარიბაშვილის მონაწილეობით გამართულ საჯარო ღონისძიებაზე მედიის მხოლოდ ნაწილი მიიწვიეს.

ქარტიას მიაჩნია, რომ საჯარო უწყებების მსგავსი ქმედებები ამძიმებს ჟურნალისტების მიმართ არსებულ მტრულ გარემოს და კიდევ უფრო საშიშს ხდის ჟურნალისტურ საქმიანობას.

მოვუწოდებთ საქართველოს მთავრობას, არ ჩააყენონ დისკრიმინაციულ მდგომარეობაში კრიტიკული მედიის წარმომადგენლები და შეუქმნან სათანადო სამუშაო პირობები. 

 

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია საზოგადოებრივი მაუწყებელის სამეურვეო საბჭოს მიმართავს. ქარტია ითხოვს, დაიწყოს მოკვლევა და გატარდეს შესაბამისი ზომები სარედაქციო დამოუკიდებლობაში ჩარევის საკითხზე, გადაცემა ,,ახალი კვირის“ წამყვანისა და ჟურნალისტების განცხადების საფუძველზე.

ჟურნალისტები საზოგადოებრივ მაუწყებელში ცენზურის არსებობაზე საუბრობენ და ასახელებენ კონკრეტულ ორგანიზაციებსა და რესპონდენტებს, რომლებიც, მათი თქმით, არხის მენეჯმენტმა ე.წ. შავ სიაში ჩასვა. 

ქარტიისთვის კატეგორიულად მიუღებელია სარედაქციო დამოუკიდებლობაში ჩარევა.

ქარტია მოუწოდებს საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეურვეო საბჭოს, შეისწავლოს სარედაქციო დამოუკიდებლობაში შესაძლო ჩარევის საკითხი და მიიღოს შესაბამისი ზომები. 

კრიტიკულად მნიშვნელოვანია ეს პროცესი იყოს საჯარო და ყველა დაინტერესებულ პირს ჰქონდეს ჩართვის შესაძლებლობა.

2021 წლის 19 მარტს „TV პირველის“ ჟურნალისტი, ნატალია ქაჯაია, საქართველოს პარლამენტის შენობაში არ შეუშვეს სიუჟეტის მიხედვით, მიზეზი ჟურნალისტური ეთიკის წესების და პარლამენტის შინაგანაწესის დარღვევაა, თუმცა არ არის განმარტებული, რომელ სამართლებრივ ნორმას ეფუძნება აკრძალვა და ვადით ეზღუდება ჟურნალისტს პარლამენტის შენობაში მუშაობა აღსანიშნავია, რომ ჟურნალისტის პარლამენტში არშეშვება დროში ემთხვევა მის მიერ მომზადებულ სიუჟეტს, სადაც ჟურნალიტმა, პარლამენტის თავმჯდომარეს, შალვა პაპუაშვილს, კრიტიკული კითხვები დაუსვა.

ეს არ არის პირველი ფაქტი, როცა კრიტიკულად განწყობილ ჟურნალისტებს საჯარო უწყებებში არ უშვებენ. ბოლო პერიოდში კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისთვის“ მონიტორინგის სფეროში მსგავსი არაერთი შემთხვევა მოექცა. რჩება შთაბეჭდილება, რომ საჯარო უწყებების წარმომადგენლები ამით ცდილობენ კრიტიკული ჟურნალისტებისა და მედიების დასჯას და უგზავნიან სიგნალს, რომ თუ მათთვის სასურველ სარედაქციო პოლიტიკას არ გაატარებენ, საჯარო უწყებში შესვლისა და მუშაობის საშუალებას არ მიეცემათ. საჯარო პირების მსგავსი ქმედებები ახალისებს ჟურნალიტების მიმართ არსებულ მტრულ გარემოს ქვეყანაში და კიდევ უფრო საშიშს ხდის ჟურნალისტურ საქმიანობას.

კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისთვის“ მოუწოდებს საქართველოს პარლამენტს დაუშვას ნატალია ქაჯაია პარლამენტში. მნიშვნელოვანია, სახელმწიფო უწყებებმა იგრძნონ თავი ანგარიშვალდებულად მათი ამომრჩევლის წინაშე, უპასუხონ არსებულ კითხვებს და გაიაზრონ მათი საქმიანობის შესახებ მოსახლეობის ინფორმირებულობის მნიშვნელობა დემოკრატიულ საზოგადოებაში.

 

დღეს, 2022 წლის 18 მარტს ცნობილი გახდა, რომ ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ ზუგდიდის კორესპონდენტს ემა გოგოხიას და მის ოპერატორს ძალადობრივი პლატფორმა „ალტ-ინფოს“ პარტიის „კონსერვატიული მოძრაობის“ ოფისთან თავს უცნობი პირები დაესხნენ. გოგოხიას თქმით, ფიზიკურად იძალადეს მასზე და ასევე, სცემეს ოპერატორი. დამტვრეულია აპარატურაც.

ცნობილია, რომ სპეციალურმა საგამოძიებო სამსახურმა გამოძიება „მთავარი არხის” გადამღები ჯგუფისთვის ჟურნალისტურ საქმიანობაში უკანონოდ ხელის შეშლის ფაქტზე, საქართველოს სისხლის სამართლის კოდექსის 154-ე მუხლის მეორე ნაწილით დაიწყო. მაუწყებლის ინფორმაციით, „რამდენიმე მოძალადე პოლიციამ უკვე დააკავა“.

კოალიცია „მედიის ადვოკატირებისთვის” მიიჩნევს, რომ „მთავარი არხის” გადამღებ ჯგუფზე თავდასხმა მედიისთვის შექმნილი მტრული გარემოს შედეგია და წახალისებულია ჟურნალისტების წინააღმდეგ ჩადენილ არაერთ დანაშულზე არასათანადო რეაგირებით.

კოალიცია მოუწოდებს სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურს ჩაატაროს სწრაფი და ეფექტიანი გამოძიება თავდასხმის ფაქტთან დაკავშირებით.