6 მარტი, 2025 წელი

საქმე N-775

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე, ირაკლი მსხილაძე, ნინო გელაშვილი, თიკო დავაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა მარიამ სამხარაძემ 24news.ge-ს ხელმძღვანელის, აზერ მამედოვის, წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარემ წარმოადგინა თავისი შეპასუხება.

საქმის განხილვის თავისებურებები

საბჭოს სხდომა წარიმართა ონლაინ ფორმატში. სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი მარიამ სამხარაძე.

მოპასუხე მხარე სხდომას არ დასწრებია.

განცხადების განხილვას დაესწრო საბჭოს წევრი ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, თუმცა მან გამოიყენა თვითაცილების მექანიზმი ინტერესთა კონფლიქტის მოტივით და გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო ვიდეო 24news.ge-ს ფეისბუქ გვერდზე 2025 წლის 4 იანვარს გამოქვეყნდა.

მოპასუხე მედიამ აზერბაიჯანული ტელევიზიის Baku TV-ის ერთ-ერთი გადაცემიდან ამოჭრა და გაავრცელა მოკლე ვიდეო.

ამ ვიდეოში მარნეულის დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრი (ვიდეოში მოხსენიებული “USAID-ის მარნეულის ოფისად”) დადანაშაულებულია, რომ ეთნიკურად აზერბაიჯანელ მოსახლეობას, არჩევნებში ჩართულობისა და პროცესებზე ზეგავლენის მოხდენის მიზნით აფინანსებს.

აღნიშნული ვიდეო 24news.ge-ს ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნებულია შემდეგი აღწერით: “Baku TV-ის ჟურნალისტმა ისმაილ იაშაროღლუმ აზერბაიჯანლებზე საქართველოში პროტესტის გამომწვევი სადავო განცხადებები გააკეთა.”

განმცხადებელი, რომელიც მარნეულის დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრის კოორდინატორია, მიიჩნევდა, რომ მასალაში გაჟღერდა მცდარი ინფორმაცია, რომ “თითქოს „დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელის“ მარნეულის ოფისი რაიმე ფორმით ჩართულია მარნეულში მცხოვრები ეთნიკურად აზერბაიჯანელების საქართველოს პოლიტიკურ პროცესებში ჩართვასა და ამ მიზნით მათ ფინანსურ წახალისებაში”.

მოპასუხე მხარის პოზიციით, მათ ქარტიის პრინციპები არ დაურღვევიათ, ვინაიდან სადავო ვიდეო მომზადებულია აზერბაიჯანის ტელევიზიის (BAKU TV)-ს მიერ. მათ სიუჟეტის ის ნაწილი ამოჭრეს და გაავრცელეს, რომელშიც საქართველოში მცხოვრები აზერბაიჯანელები იყვნენ მოხსენიებულნი.

მათი განმარტებით, ტექსტზე გაკეთებულია აღნიშვნა "აზერბაიჯანის ტელევიზიამ BAKU TV-მ მოამზადა სიუჟეტი, რომელიც საქართველოში მცხოვრები აზერბაიჯანლების მხრიდან პროტესტს გამოიწვევს",  რაც მიუთითებს, რომ მასალა მათი მომზადებული არ არის და, გამომდინარე აქედან, არ მიიჩნევენ, რომ ეთიკური პრინციპები დაარღვიეს.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭომ მიიჩნია, რომ სადავო ვიდეოში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

გავრცელებული ინფორმაციის ეთიკურ პრინციპებთან შესაბამისობაზე საკუთარი აუდიტორიის წინაშე პასუხს აგებს 24news.ge, მაშინაც კი, თუკი მის მიერ გავრცელებული ვიდეო ან სტატია მომზადებულია სხვა მედიის მიერ.

2025 წლის 4 იანვარს 24news.ge-ს მიერ გავრცელებული ვიდეო ფრაგმენტი ეხება საქართველოში ჩატარებულ 2024 წლის საპარლამენტო არჩევნებს და მასში ნათქვამია, რომ „დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრების ქსელის“ მარნეულის ოფისი მარნეულში მცხოვრებ ეთნიკურად აზერბაიჯანელ მოსახლეობას პოლიტიკურ პროცესებზე გავლენის მოხდენის მიზნით აფინანსებს.

საქართველოში არსებული ვითარებისა და ფონის გათვალისწინებით, ვიდეოზე მხოლოდ მცირე აღწერის გაკეთება, რომ სიუჟეტი “აზერბაიჯანელების მხრიდან პროტესტს გამოიწვევს”, არ არის საკმარისი.

ვიდეო ფრაგმენტი და მასზე 24news.ge-ს მიერ გავრცელებისას გაკეთებული მინაწერი, ვერ აწვდის აუდიტორიას ზუსტ და გადამოწმებულ ინფორმაციას და, შესაძლოა, შეცდომაში შეიყვანოს ნეიტრალური მაყურებელი, რომელსაც ამ საკითხზე ინფორმაცია, შესაძლოა, საერთოდ არ ჰქონდეს.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მას შემდეგ, რაც 24news.ge-მ შეიტყო, რომ აზერბაიჯანულმა ტელევიზიამ მოამზადა მასალა, რომელიც მათი აუდიტორიისთვის საინტერესო იყო, მას ეს მასალა ელემენტარული ჟურნალისტური სტანდარტების გათვალისწინებით უნდა გაევრცელებინა.

24news.ge-ს უნდა მიემართა დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრის წარმომადგენლისთვის, დაესვა შეკითხვები და მისი პასუხები მომზადებულ მასალაში უნდა აესახა.

24news.ge-ს ყველა შესაძლო გზით უნდა ეცადა ინფორმაციის გადამოწმება, უნდა გაერკვია, მართლაც ჰქონდათ თუ არა მარნეულში მცხოვრებ ეთნიკურად აზერბაიჯანლებს ფინანსური მხარდაჭერა დემოკრატიული ჩართულობის ცენტრიდან და, თუ ჰქონდათ, რა მიზნით.

24news.ge-ს შეეძლო ინფორმაცია გადაემოწმებინა თავად აზერბაიჯანული ტელევიზიის ჟურნალისტთან, ეკითხა მისთვის, თუ რას ეყრდნობოდა მასალაში გაჟღერებული ბრალდება.

გამოქვეყნებულ მასალაში არ ჩანს 24news.ge-ს მინიმალური მცდელობა, გადაემოწმებინა ინფორმაცია და მაყურებლამდე ის დაზუსტებული სახით მიეტანა , რითაც მან პატივი არ სცა აუდიტორიას.

საბჭოს მიაჩნია, რომ მსგავსი, გადაუმოწმებელი, სახით მასალების ტირაჟირებას თან ახლავს უარყოფითი შედეგები. მნიშვნელოვანია, მედიამ წინდახედულობა გამოიჩინოს, განსაკუთრებით კი ეთნიკურ უმცირესობებთან დაკავშირებული საკითხების გაშუქებისას.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ მარიამ სამხარაძის განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა მოპასუხე მხარეს.

ამასთან, განმცხადებელმა საბჭოს დამატებით წარმოუდგინა მიმოწერის ამსახველი “სქრინები”, რომლიდანაც ირკვევა, რომ მასალების გამოქვეყნებიდან მალევე, კერძოდ 8 იანვარს, მან გამოხატა პრეტენზია გავრცელებული ინფორმაციის უზუსტობასთან დაკავშირებით და მოპასუხე მედიისგან რეაგირება ითხოვა.

აღნიშნული ადასტურებს, რომ 24news.ge-სთვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც იძლეოდა საფუძველს არაზუსტი ინფორმაცია შესწორებისთვის, ეს კი არ მომხდარა.

სადავო მასალა დღემდე პირვანდელი სახით არის ხელმისაწვდომი 24news.ge-ს ფეისბუქ გვერდზე და მას არ აქვს არანაირი მითითება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ აზერ მამედოვმა ქარტიის მე-5 პრინციპი დაარღვია.

სარეზოლუციო ნაწილი

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, აზერ მამედოვმა ქარტიის პირველი და მეხუთე პრინციპები დაარღვია.

სადავო მასალა

სადავო მასალის თარგმანი

განცხადება

შეპასუხება

25 იანვარი, 2025 წელი

საქმე N-773

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, თიკო დავაძე, ირაკლი მსხილაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართეს თინა ცომაიამ და ნინო ივანიშვილმა ტელეკომპანია “პირველი არხის” წამყვანის, მაკა ცინცაძის, წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

საბჭოს სხდომა წარიმართა ჰიბრიდულ ფორმატში. სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი თინა ცომაია.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო გადაცემა - “მოამბის საგანგებო ეთერი”, “პირველ არხზე” 2024 წლის 15 დეკემბერს გავიდა.

განმცხადებლების მხრიდან სადავოდ იყო გამხდარი რესპონდენტ ირაკლი ფიფიასთან დისკუსიაში წამყვანის გამონათქვამები და შეფასებები.

გადაცემაში მარინე ჩიტაშვილთან ერთად მიწვეული იყო ირაკლი ფიფია, როგორც დაზარალებული, რომელსაც პოლიცია, აქციაზე დაკავების შემდეგ, ფიზიკურად გაუსწორდა. გადაცემაში მას სწორედ ამ ამბავზე უნდა ესაუბრა.

მაკა ცინცაძის სადავო ფრაზები:

ირაკლი ფიფია ჰყვებოდა მასზე განხორციელებული ძალადობის შესახებ და ხსნიდა, თუ რატომ იყო აქციაზე. ის ამბობს: “სწორედ ევროპული საზოგადოებები და სწორედ შეერთებული შტატების USAID-ის პროექტები იყო, რომელმაც ჯვრის მონასტერი გადაარჩინა, რომელმაც ჯრუჭის ოთხთავი გადაარჩინა…”

წამყვანი პასუხობს: ”ირაკლი, ფასეულობებზე აუცილებლად ვრცლად უნდა ვისაუბროთ...”

ირაკლი ფიფიას პასუხმა, რომ ამაზე უფრო ადრე უნდა დაწყებულიყო საუბარი, გამოიწვია წამყვანის გაღიზიანება, რასაც შემდგომ, დიალოგში, მოჰყვა წამყვანის შემდეგი ფრაზები:

“ნუ ვაკადრებთ ტყუილებს ჩვენს მაყურებელს”;

“ყველა ვემიჯნებით ძალადობას, ეს იქნება თქვენი მისამართით, თუ ეს იქნება, მათ შორის, პოლიციელების მისამართით, რაც თქვენ არ მოგეწონებათ”;

“არასერიოზულია, ძალიან არასერიოზულია”;

“ეს არ არის სიმართლე. ეს არის აბსოლუტური ტყუილი”;

“თუ თქვენ არ გაქვთ ნანახი ამ დრომდე, ეს ჩემი პრობლემა არ არის”;

“როგორც ჩანს, არ უყურებთ საზოგადოებრივ მაუწყებელს. მონიტორინგს აწარმოებთ?”;

“ისევე როგორც ჩვენ გაფინანსებთ ჩვენი ჯიბეებიდან, როდესაც მუშაობთ სხვადასხვა უწყებებში“;

„არა! არ დაასრულებთ! მე გკითხავთ და პარალელურ რეჟიმში გააგრძელებთ!”;

„იმყოფებით ჩემთან სტუდიაში!“;

“ესეც უნდა იცოდეს ჩემმა მაყურებელმა, აუცილებლად, მათ შორის, დღეს თქვენმა მაყურებელმაც”;

“შავი სიები ჰქონდათ, მოგვეცით სიები, შავი სიები, მაინტერესებს თქვენი სიებიც, რა”;

“პარალელურ რეჟიმში მეუბნებით, რომ ევროპისკენ მიდიხართ?!”;

“გასაგებია, ბატონო, ვგმობთ ამ ძალადობას”;

“ეს ფორმატიც არ მომწონს”;

“ირაკლი კობახიძეს აქვს არაერთი განცხადება გაკეთებული, რომ მზად იყო, ნებისმიერ ჯგუფს… შინაარსში რომ არ შედიოდით, თქვენ არ იყავით?!”;

“პრობლემა არ არის ის, რომ მლანძღოთ”;

“არ მომწონს, ის რასაც ჰყვებით, ასევე არ მომწონს მამა შალვასთან რომ მივიდა გარკვეული ჯგუფი”.

პირველი პრინციპი

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო გადაცემაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

განმცხადებლები აღნიშნავენ, რომ გადაცემაში მაკა ცინცაძის მხრიდან

“მრავალგზის იყო წახალისებული ძალადობა, როდესაც ის თავისუფალი მოქალაქეების წამებას ტოლობის ნიშანს უსვამდა პოლიციელების მიმართ დაუდასტურებელი ძალადობის შემთხვევებს (აღსანიშნავია, რომ ამ გადაცემაში მას არც ერთი ფაქტი არ მოუყვანია, სადაც ჩანდა პოლიციელების მიმართ წამება და არაადამიანური მოპყრობა). მაკა ცინცაძემ წარმოაჩინა თავისი თავი “პირველი არხის” დამცველად, როდესაც ის ხოტბას ასხამდა არხს და მის ადმინისტრაციას, მაშინ როდესაც საზოგადოებრივი მაუწყებლის თანამშრომლები, და განსაკუთრებით ჟურნალისტები, პოლიტიკური და კომერციული გავლენისგან თავისუფალი უნდა იყვნენ.”

განსახილველი გადაცემა ეთერში გავიდა იმ დროს, როცა  საზოგადოებრივი მაუწყებლის შენობასთან საპროტესტო აქციები მიმდინარეობდა და სადაც ერთ-ერთი მოთხოვნა სამოქალაქო საზოგადოების იმ ნაწილისთვის ეთერის გახსნა იყო, რომელიც ,,ქართული ოცნების”  ხელისუფლების ქმედებებს აპროტესტებდა.
ამ კონტექსტით შეირჩნენ ამ გადაცემის სტუმრები, მათ შორის ანთროპოლოგი ირაკლი ფიფია. სპეციალური ეთერის სტუმრებს მაუწყებელს იმ დროს საინიციატივო ჯგუფი სთავაზობდა.

ჯგუფის გაცხადებული მიზანი იყო, რომ აუდიტორიას ხალხის კუთვნილი და დაფინანსებული საზოგადოებრივი მაუწყებლის ეთერიდან  საპროტექსტო აქციის შესახებ ვრცელი და ამომწურავი ინფორმაცია მიეღო.

ქარტიის საბჭოს მიერ გადამოწმებული ინფორმაციით, ჟურნალისტმა მაკა ცინცაძემ სტუმრის ვინაობა ეთერამდე რამდენიმე საათით ადრე იცოდა.

ირაკლი ფიფია ამ ეთერამდე თითქმის ორი კვირით ადრე, 2 დეკემბერს, რუსთაველის გამზირზე საპროტექსტო აქციებში მონაწილეობის დროს დააკავეს და, როგორც თვითონ ჰყვებოდა, სამართალდამცავებმა გაძარცვეს და ფიზიკურად გაუსწორდნენ.

მაკა ცინცაძის ეთერამდე ფიფიას მისი ცემის შესახებ სხვადასხვა მედია საშუალებებისთვის ჰქონდა მონათხრობი და ინტერნეტში იძებნებოდა ფოტოები, სადაც მის სხეულზე მძიმე დაზიანებების კვალიც ჩანს.

ამ გარემოებების გაცნობით, საბჭო დარწმუნდა, რომ მაკა ცინცაძეს, დაინტერესების შემთხვევაში, შეეძლო გადაცემის ეთერში გასვლამდე მოეძიებინა ინფორმაცია ირაკლი ფიფიას დაკავების შესახებ, რათა საკუთარი აუდიტორიისთვის მაქსიმალურად მრავალმხრივი, გადამოწმებული ინფორმაცია მიეწოდებინა.

ნაცვლად ამისა, მაკა ცინცაძემ პატივი არ სცა საკუთარ აუდიტორიას, მაყურებელს ფიფიას შესახებ არანაირი დამატებითი ინფორმაცია (ფოტოები, კადრები) არ შესთავაზა და კონფლიქტში, დაპირისპირებაში შევიდა სტუმართან.

მისი კითხვები იყო ცინიკური, არარელევანტური და შთაბეჭდილებას ტოვებდა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის წამყვანი კი არა, ხელისუფლების წარმომადგენელი ოპონირებდა განსხვავებული აზრის მქონე სტუმართან.

წამყვანმა არ სცადა, დაეკმაყოფილებინა მაყურებლის ინტერესი სტუმრის საქმესთან დაკაშირებით, არ დასვა ელემენტარული შეკითხვები - დაიწყო თუ არა გამოძიება მის მიმართ სამართალდამცავების მიერ ძალის გადამეტებაზე, მიანიჭეს თუ არა მას დაზარალებულის სტატუსი, ჩაუტარდა თუ არა მას სამედიცინო ექსპერტიზა და რა ხარისხის დაზიანებები დაუდასტურდა, დაუბრუნეს თუ არა მას წართმეული ნივთები, შეეძლო თუ არა მას მოძალადე პოლიციელების ამოცნობა და ა.შ.

გადაცემის წამყვანმა გადაცემის განმავლობაში, რომელიც საათი და 13 წუთი გრძელდებოდა, არ აჩვენა ფიფიას ანდა  აქციებზე დაშავებული სხვა მოქალაქეების ფოტო და ვიდეო მასალა. არადა, იმ დროისთვის დაახლოებით 100-მდე პირს დასჭირდა ჰოსპიტალიზაცია მას შემდეგ, რაც სამართალდამცავებმა დააკავეს.

გადაცემის წამყვანმა აუდიტორიას არ მიაწოდა ინფორმაცია ხელისუფლების ქმედებების შესახებ. წამყვანს გადაცემის დაწყებამდეც შეეძლო მოეგროვებინა ინფორმაცია სამართალდამცავების მხრიდან ძალის გადამეტების ფაქტებზე გამოძიების დაწყებისა და მიმდინარეობის შესახებ, დაეზუსტებინა, შეუჩერდა თუ არა სამსახურებრივი უფლებამოსილება რომელიმე სამართალდამცავს იმ ფონზე, როცა ათეულობით მოქალაქე ჰყვებოდა, რომ დაკავების შემდეგ სამართალდამცავები მათ მანქანებში უსწორდებოდნენ.

ამ და სხვა გარემოებების დაზუსტების ნაცვლად, გადაცემის წამყვანი ,,თავს დაესხა” სტუმარს და გადაცემის დიდი ნაწილი “საქმის გარჩევის” ფორმატში წაიყვანა. წამყვანი სტუმარს უმტკიცებდა, რომ “პირველი არხი” ინფორმაციას პროტესტის, ევროპული და ამერიკული დახმარებების შესახებ პირუთვნელად აშუქებდა, თუმცა ამის დამადასტურებელი რაიმე წყარო, მტკიცებულება, გარდა საკუთარი შეფასებებისა, აუდიტორიისთვის არ მიუწოდებია.

 
“საზოგადოებრივი მაუწყებლის” მიმართ სტუმრის მხრიდან გამოხატულმა კრიტიკამ წამყვანის გაღიზიანება გამოიწვია, რასაც მისი აგრესიული ტონი და მიმართვა დაერთო.

წამყვანმა ფიფია ტყუილში დაადანაშაულა ისე, რომ საკუთარი მაყურებლისთვის არ წარუდგენია არანაირი მტკიცებულება იმისა, რომ სტუმარი ცრუობდა.

ამ ყველაფრის ფონზე, იმის ნაცვლად, რომ ირაკლი ფიფიას მის მიმართ განხორციელებულ ძალადობაზე ესაუბრა, გადაცემა მეტწილად “საზოგადოებრივი მაუწყებლის” საქმიანობის შესახებ კამათს მიეძღვნა.

ნეიტრალური მაყურებლისთვის გადაცემა არ ქმნის ცხად და ამომწურავ სურათს ირაკლი ფიფიას მიმართ განხორციელებული ძალადობის შესახებ. წამყვანმა მისი პრობლემა არ წარმოაჩინა სრულად და სათანადოდ არ მიიტანა ფიფიას ამბავი მაყურებლამდე. ამის ნაცვლად, ის აგრესიულ ფორმატში უწევდა ოპონირებას რესპონდენტს და აწყვეტინებდა საუბარს შემდეგი სიტყვებით: „არა! არ დაასრულებთ! მე გკითხავთ და პარალელურ რეჟიმში გააგრძელებთ!” „იმყოფებით ჩემთან სტუდიაში!“.

გადაცემაში ცალსახად იკვეთება, რომ წამყვანი მიკერძოებულია, ის არ არის ობიექტური და რესპონდენტთან დიალოგისას კონკრეტულ მხარეს წარმოადგენს. მაკა ცინცაძე აქტიურად აჟღერებდა “ქართული ოცნების” ნარატივებს და მესიჯებს, რომლებიც მიმდინარე აქციებისა და პროტესტის დემონიზებას ემსახურება და იყენებდა მათ ტერმინოლოგიას. კერძოდ, ის ამბობს: “პარალელურ რეჟიმში მეუბნებით, რომ ევროპისკენ მიდიხართ?!”;

“ირაკლი კობახიძეს აქვს არა ერთი განცხადება გაკეთებული, რომ მზად იყო, ნებისმიერ ჯგუფს… შინაარსში რომ არ შედიოდით თქვენ არ იყავით?!”;

ამ განცდას კიდევ უფრო ამძაფრებს მისი შემდეგი სიტყვები: “ყველა ვემიჯნებით ძალადობას, ეს იქნება თქვენი მისამართით, თუ ეს იქნება, მათ შორის, პოლიციელების მისამართით, რაც თქვენ არ მოგეწონებათ”;

“ესეც უნდა იცოდეს ჩემმა მაყურებელმა აუცილებლად, მათ შორის, დღეს თქვენმა მაყურებელმაც.”

წამყვანის ამ ფრაზებიდან ნათლად ჩანს, რომ ის ნეიტრალურობის ვალდებულებას  არღვევს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ მიკერძოებული და აგრესიული პოზიციით, არასრული და შეცდომაში შემყვანი ინფორმაციის მიწოდებით, მაკა ცინცაძემ აუდიტორიას არ სცა პატივი და ქარტიის პირველი, სიზუსტის, პრინციპი დაარღვია.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განცხადებაში გამოხატული პოზიციის თანახმად, როცა წამყვანი რესპონდენტს განუწყვეტლივ აწყვეტინებდა და “მატყუარას” უწოდებდა, ირიბად სხვა დაზარალებულებსაც უგზავნიდა გზავნილს, რომ ისინიც მატყუარები არიან.

 
“მაკა ცინცაძემ გადალახა პიროვნების პატივისცემის საზღვრები, როდესაც ეპაექრებოდა ამ ეთერის სტუმარს, დაზარალებულ ირაკლი ფიფიას, და არ აძლევდა საშუალებას, თავისუფლად გამოეხატა აზრი. მან ვერ მოახერხა რესპონდენტისთვის თავისუფალი სასაუბრო გარემოს შექმნა, რესპონდენტის გამოცდილების დადებით ასპექტებზე ფოკუსირება. პირიქით, მტრული გარემო შექმნა რესპონდენტისათვის იმით, რომ ხმას აუწია, “მატყუარა” უწოდა რესპონდენტს, არ დააცადა აზრის გამოხატვა და ჩაითრია შეურაცხმყოფელ დისკუსიაში. სავარაუდოდ, ამ დროს ის არ ფიქრობდა რესპონდენტის რეტრავმატიზაციის რისკზე.”

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო ჟურნალისტურ პროდუქტში დაირღვა ქარტიის მე-7 პრინციპი. მსგავსი სახით საკითხის გაშუქება იწვევს ძალადობის მსხვერპლთა დისკრიმინაციას და ხელს უწყობს მათ სტიგმატიზაციას.

პირდაპირი დისკრიმინაციის ერთ-ერთი გამოხატულებაა ისეთი მოპყრობა ან პირობების შექმნა, რომელიც თანაბარ მდგომარეობაში აყენებს არსებითად უთანასწორო პირობებში მყოფ პირებს.

ფრაზებით: “ყველა ვემიჯნებით ძალადობას, ეს იქნება თქვენი მისამართით, თუ ეს იქნება, მათ შორის, პოლიციელების მისამართით, რაც თქვენ არ მოგეწონებათ” და “გასაგებია ბატონო, ვგმობთ ამ ძალადობას” - წამყვანი ცდილობს, წამების მსხვერპლი მშვიდობიანი მოქალაქეები გააიგივოს პოლიციელებთან, რომლებიც შესაბამისი სპეციალური აღჭურვილობით, შესაბამისი ფიზიკური მომზადებით გამოდიან აქციაზე საზოგადოებრივი წესრიგის დასაცავად და შემდეგ სცემენ მოქალაქეებს, რომლებიც ხშირ შემთხვევაში უკვე დაკავებულები, შებოჭილები არიან და საზოგადოებრივი წესრიგისთვის საფრთხეს აღარ წარმოადგენენ.

გადაცემის წამყვანი ამ რეალობაში ერთ სიბრტყეზე აყენებს აქციის მონაწილეთა და სამართალდამცავების ქმედებებს და ორივე მხრიდან ძალადობის დაგმობაზე საუბრობს, რაც სამართალდამცველების მხრიდან ჩადენილი მძიმე დანაშაულების გაუბრალოებას ემსახურება.

წამყვანი ცდილობს, გაათანაბროს დაშავებული ათეულობით მოქალაქის და პოლიციელის ქმედებების სიმძიმე. ეს იმ ფონზე, როდესაც არცერთი მოძალადე სამართალდამცავი დასჯილი არ არის.

წამყვანი მისი ეთერში ქცევით, ფრაზებით, ტონით საფრთხის შემცველ გზავნილს უგზავნის იმ ადამიანებს, რომლებიც, ირაკლი ფიფიას მსგავსად, არასათანადო მოპყრობის მსხვერპლნი გახდნენ და მათი შემთხვევის ობიექტურ გამოძიებას უშედეგოდ ითხოვენ.

საერთაშორისო ორგანიზაციები პროევროპული აქციების დროს პოლიციელების ძალადობას მოქალაქეებზე წამებად აფასებენ და აღიარებენ.

ძალადობისა და წამების მსხვერპლი ხშირად შეიძლება აღმოჩნდეს საზოგადოებისაგან სტიგმატიზებული, რაც მასში სულიერ ტანჯვას იწვევს და აღვიძებს განცდილ ემოციებს. დღეს მიმდინარე მოვლენებთან დაკავშირებით საზოგადოების ნაწილში გავრცელებული მიკერძოებული დამოკიდებულებები, რომლებიც მსხვერპლთა რეაბილიტაციას ეწინააღმდეგება, ხშირად დაზარალებულთა იზოლაციას და მათ გარიყვას იწვევს. ადამიანები ხშირად მსხვერპლს დამნაშავედ აღიქვამენ, მას ბრალს სდებენ იმაში, რომ თავის დაცვა ვერ შეძლო ან სისუსტე გამოიჩინა და ძალადობის მიზეზს მასში ეძებენ.

ამ ფონზე მედიას კიდევ უფრო მეტი პასუხისმგებლობა ეკისრება, საზოგადოებას ისე მიაწოდოს ინფორმაცია, რომ არ გამოიწვიოს ძალადობისა და წამების მსხვერპლის სტიგმატიზაცია, არ შეუწყოს ხელი მის დისკრიმინაციას და ის სიძულვილის სამიზნედ არ  აქციოს. ჟურნალისტი სათანადოდ უნდა იყოს მომზადებული და იცოდეს, როგორ წარმართოს ინტერვიუ წამების მსხვერპლთან ისე, რომ არ გამოიწვიოს მისი რეტრავმირება. სიძულვილის ენასთან ბრძოლის სახელმძღვანელო წესები მედიისთვის ერთ-ერთ ამოსავალ პრინციპად ადგენს, რომ “მედიასაშუალებები უნდა ცდილობდნენ, ხელი არ შეუწყონ არატოლერანტული, დისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებას, სიძულვილის წახალისებას.”

გადაცემაში ნათლად ჩანს, რომ მაკა ცინცაძე გაღიზიანებულია რესპონდენტის მხრიდან მაუწყებლის კრიტიკით, რის გამოც ის აგრესიას გამოხატავს ირაკლი ფიფიას მიმართ და მას თავდაცვის რეჟიმში ყოფნას აიძულებს. ამ ქცევით ის მტრულ გარემოს ქმნის ყველა იმ ადამიანისთვის, რომლებიც, ფიფიას მსგავსად, სამართალდამცავთა მხრიდან ძალადობის მსხვერპლნი გახდნენ და შესაძლოა არ მოწონდეთ საზოგადოებრივი მაუწყებლის საინფორმაციო პოლიტიკა..

მათ, შესაძლოა, აღარ გაუჩნდეთ  სურვილი, მივიდნენ გადაცემებში და ჟურნალისტებს და მაყურებელს საკუთარი ამბავი გაუზიარონ.

საბჭოს მიერ დადგენილი სტანდარტის შესაბამისად, მედია, შესაძლოა, მარტივად გახდეს სტერეოტიპების გაღრმავების ხელისშემწყობი, თუკი თითოეულ შემთხვევას სიფრთხილით არ მოეკიდება და გაშუქების კუთხესა თუ ტერმინოლოგიაზე არ იფიქრებს. მედიას აქვს სოციალური პასუხისმგებლობა, არა მხოლოდ არ გაამძაფროს დისკრიმინაცია, არამედ საინფორმაციო ქმედებებით ხელი შეუწყოს საზოგადოებაში არსებული ირაციონალური განწყობებისა და ზიზღის წინააღმდეგ ბრძოლას.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, მაკა ცინცაძემ მის მიერ რესპონდენტის მიმართ გამოხატული პოზიციითა და დამოკიდებულებით ხელი შეუწყო სამართალდამცავთა მიერ აქციებზე დაზარალებული მოქალაქეების დისკრიმინაციას და მათ სტიგმატიზაციას.

რითიც მან დაარღვია ქარტიის  მეშვიდე პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

განმცხადებლები უთითებენ, რომ “იმ დროს, როდესაც მისი რესპონდენტი, ირაკლი ფიფია, საუბრობდა სახელმწიფოს მხრიდან მის მიმართ გამოხატულ მძიმე დანაშაულსა და სისასტიკეზე, ნაცვლად იმისა, რომ ჟურნალისტს რესპონდენტისთვის მოესმინა და სხვა მტკიცებულებებით გაემყარებინა საუბარი, ის, მიკერძოებულად, რესპონდენტს ტყუილში ადანაშაულებდა.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოხდა კიდეც მოცემულ შემთხვევაში. საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მე-11 პრინციპიც დარღვეულია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მაკა ცინცაძის ქმედებები არ არის მხოლოდ უნებლიე ჟურნალისტური შეცდომა და მასში განზრახულ მოქმედებას ხედავს.

საბჭომ ზემოთ უკვე დაადგინა, რომ წამყვანი არ იყო ობიექტური და ის მაუწყებლის წინააღმდეგ გამოხატული კრიტიკული აზრის ჩახშობას ცდილობდა. ამ მოსაზრებას კიდევ უფრო ამძაფრებს მისი ქმედებები, როდესაც ის ირაკლი ფიფიას სათქმელს აგრესიულად აწყვეტინებს.

მისი მიზანია, არ მივიდეს მაყურებლამდე რესპონდენტის ამბავი, ვინაიდან, როგორც თავადაც ამბობს, მას ეს ფორმატი არ მოსწონს:

“ეს ფორმატიც არ მომწონს”  - არ მოსწონს შერჩეული სტუმრები და ამ ფორმით გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას. ეს კიდევ უფრო თვალსაჩინოა იმ ფონზე, როდესაც დღეს “საზოგადოებრივი მაუწყებლის” ეთერში აღარ ისმის პროტესტის ხმა და საგანგებო ეთერი შეწყვეტილია.

მაკა ცინცაძე აქტიურად შედის დებატებში რესპონდენტთან და უპირისპირდება მას, როგორც ოპონენტს. ის, ნაცვლად იმისა, რომ რესპონდენტის ამბავს მოუსმინოს, აგრესიულ ფორმატში აგრძელებს ეთერს. წამყვანი კონკრეტული ფრაზებით მიზანმიმართულად ცდილობს, ირაკლი ფიფიას არგუმენტები გაანეიტრალოს და საკუთარი მესიჯები გაავრცელოს:

“ისევე როგორც ჩვენ გაფინანსებთ ჩვენი ჯიბეებიდან, როდესაც მუშაობთ სხვადასხვა უწყებებში“;

“არ მომწონს ის, რასაც ჰყვებით, ასევე არ მომწონს მამა შალვასთან რომ მივიდა გარკვეული ჯგუფი”;

“ირაკლი კობახიძეს აქვს არაერთი განცხადება გაკეთებული, რომ მზად იყო, ნებისმიერ ჯგუფს… შინაარსში რომ არ შედიოდით, თქვენ არ იყავით?!”

გადაცემის წამყვანი აუდიტორიას უმალავს, არ აწვდის სრულ ინფორმაციას აქციებზე მოქალაქეების დაშავების და სამართალდამცავების მხრიდან ძალის გადამეტების ფაქტების შესახებ.

მაკა ცინცაძე არ სვამს კრიტიკულ შეკითხვებს ხელისუფლების, სამართალდამცავი სისტემის მაღალჩინოსნების პასუხისმგებლობის შესახებ.

წამყვანი აუდიტორიას არ უჩვენებს აქციაზე დაშავებული ირაკლი ფიფიას და სხვა მოქალაქეების მძიმე დაზიანების ამსახველ ფოტო და ვიდეო მასალას.

მაკა ცინცაძე, როგორც ზემოთაც არერთხელ აღინიშნა, განსახილველ გადაცემაში იქცევა როგორც მხარე, ის არ არის ნეიტრალური და მიზანმიმართულად ცდილობს “ქართული ოცნების” მესიჯებისა და ნარატივების გავრცელებას.

გადაცემის წამყვანის გზავნილების შინაარსი თანხვედრაშია “ქართული ოცნების” ხელისუფლების იმდროინდელ გზავნილებთან და საბჭოსთვის აშკარაა, რომ ის ამას აკეთებს განზრახ და მიზანმიმართულად.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ მაკა ცინცაძემ ქარტიის მე-11 პრინციპიც დაარღვია.

სარეზოლუციო ნაწილი

მაკა ცინცაძემ ქარტიის პირველი, მეშვიდე და მე-11 პრინციპები დაარღვია.

განცხადება

სადავო მასალა

დამატებით წარმოდგენილი ინფორმაცია წამების შესახებ

25 იანვარი, 2025 წელი

საქმე N- 769

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, თიკო დავაძე, ირაკლი მსხილაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა კახა კუკავამ “სფერო ტვ”-ის ჟურნალისტის თათია არაბიძის წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია. ქარტიის სამდივნომ განხილვასთან დაკავშირებული ყველა მასალა გააგზავნა “სფერო ტვ”-ის წარმომადგენლის მიერ დადასტურებულ, მოქმედ ელექტრონულ მისამართზე.

საქმის განხილვის თავისებურებები

საბჭოს სხდომა წარიმართა ქარტიის ოფისში. სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი კახა კუკავა.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა 2024 წლის 25 ოქტომბერს გამოქვეყნდა სათაურით: “გაერთიანება ბრძოლის ახალ ეტაპზე გადავიდა - დღეს, იურისტებმა მევახშესთან ალიანსში მყოფი, პოლიტიკოსი კახა კუკავა ამხილეს”.

განმცხადებლის პოზიციით, ადგილი აქვს ჟურნალისტის მხრიდან არაზუსტი, განზრახ დამახინჯებული ინფორმაციის გავრცელებას.

თათია არაბიძის სადავო ფრაზები:

“იპოთეკითა და „მევახშეებისგან“ დაზარალებულთა გაერთიანების იურისტებმა … მევახშესთან ერთად ალიანსში მყოფი პოლიტიკოსი კახა კუკავა ამხილეს.”

“იურიდიული დეპარტამენტის წარმომადგენელმა კონკრეტული მტკიცებულებები წარადგინა, რომელიც პირდაპირ ამტკიცებს კახა კუკავას ალიანსს მევახშესთან.”

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

სადავო სიუჟეტი ეხება მევახშეობის წინააღმდეგ ბრძოლასთან დაკავშირებულ საკითხებს. მასში საუბარია, რომ “იპოთეკითა და „მევახშეებისგან“ დაზარალებულთა გაერთიანების” იურისტებმა “მევახშის” წარმომადგენელი კახა კუკავა ამხილეს. ამის მტკიცებულებად სიუჟეტში ერთ-ერთი იურისტისა და კახა კუკავას სატელეფონო საუბარია ნაჩვენები.

როგორც განმცხადებელმა საბჭოს განუმარტა, სიუჟეტში დაფარული “მევახშედ” მოხსენიებული პირი სხვა საქმესთან დაკავშირებით მისი კლიენტი, მარწმუნებელია.

განმცხადებელი აღნიშნავს, რომ მას არანაირი ინტერესი არ გააჩნია სამევახშეო საქმიანობის მიმართ და, მრავალი წელია, იბრძვის მევახშეების მიერ ადამიანების სახლებიდან გამოსახლების წინააღმდეგ. ის არ წარმოადგენს და არ იცავს არცერთი მევახშის უფლებებს.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელებით დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

სიუჟეტის დასაწყისში ჟურნალისტი ამბობს, რომ  იურისტებმა მევახშესთან ალიანსში მყოფი პოლიტიკოსი კახა კუკავა ამხილეს, ხოლო ამის დასადასტურებლად იურიდიული დეპარტამენტის წარმომადგენელმა კონკრეტული მტკიცებულებები წარადგინა.

სადავო მასალაში ჟურნალისტი ასევე ამბობს: “იურისტები მევახშეებთან ერთად მათი წარმომადგენლებისა და უფლებადამცველების მხილებას აქტიურად განაგრძობენ, რომელთა რიგებში საზოგადოებისთვის კარგად ნაცნობი უფლებადამცველები და პოლიტიკოსები ერთიანდებიან.”

“გაერთიანების მთავარი მესიჯი მკაფიოა, მევახშეებსა და მათ წარმომადგენლებს ეძლევათ ერთთვიანი ვადა იმისთვის, რომ დაზარალებულებს თაღლითური გზით წართმეული უძრავი ქონებები დაუბრუნდეთ.”

სიუჟეტი გრძელდება ბრიფინგის ჩანაწერით, რომელშიც იურისტი ამბობს, რომ მხილებული მევახშეების წარმომადგენელთა რიგებში პოლიტიკოსი კახა კუკავაც აღმოჩნდა.

სიუჟეტის საერთო შინაარსით კახა კუკავა თაღლითობაში და მევახშეობის მხარდაჭერაშია დადანაშაულებული, თუმცა სიუჟეტში ამის დამადასტურებლად არაფერია წარმოდგენილი.

სიუჟეტიდან ისიც არ ირკვევა, თუ ვინ არის დაზარალებული მოცემულ შემთხვევაში ან რომელი მევახშის ინტერესებს იცავს კახა კუკავა და რაში გამოიხატება მისი ალიანსი მევახშეებთან.

სიუჟეტი არ ეყრდნობა არანაირი მტკიცებულებას, რომელიც საქმის დეტალებს ნათელს მოჰფენდა და მაყურებელს ცხად წარმოდგენას შეუქმნიდა საქმესთან კუკავას დანაშაულებრივ კავშირზე.

ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში, ფაქტად წარმოაჩენს იმას, რომ კახა კუკავა “მევახშესთან” ალიანსშია, ისე, რომ სიუჟეტში არ არსებობს არანაირი მითითება ჟურნალისტის მცდელობაზე, გადაემოწმებინა ეს ინფორმაცია და მაყურებლამდე დაზუსტებული ფორმით მიეტანა.

სიუჟეტში არ არის ასახული ჟურნალისტის მცდელობა, დაუკავშირდეს კახა კუკავას. გამოქვეყნებულ აუდიო ჩანაწერში კუკავა ესაუბრება კონკრეტული ორგანიზაციის იურისტს და ეს ვერანაირად ვერ ჩაითვლება სიუჟეტში მისი პოზიციის ასახვად.

მაშინ, როცა მედია თუნდაც ირიბად ახდენს პირის დადანაშაულებას თაღლითობაში, მევახშესთან ალიანსში (რაც საზოგადოებაში მკვეთრად უარყოფით დამოკიდებულებას იწვევს), აუცილებელია, “ბრალდებულს” მიეცეს პასუხის გაცემის საშუალება.

განსახილველ შემთხვევაში არ ჩანს, რომ მოპასუხე ჟურნალისტი დაუკავშირდა კახა კუკავას და მისცა საშუალება, მის მიმართ გავრცელებულ ბრალდებებზე ეპასუხა.

საბჭო ყურადღებას ამახვილებს მაყურებლისათვის დაბალანსებული ინფორმაციის მიწოდების ვალდებულებაზე. ქარტიის პრაქტიკით, იმისათვის, რომ ეს სტანდარტი დაცული იყოს, ჟურნალისტი სულ მცირე ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროსთან  უნდა ამოწმებდეს ინფორმაციას.

სიუჟეტში ასევე არ ჩანს ჟურნალისტის მხრიდან კუკავასთან დაკავშირების და მისი პოზიციის ასახვის მცდელობა. ეს შემთხვევა ვერ აკმაყოფილებს ბალანსის დაცვის მინიმალურ, ფორმალურ სტანდარტსაც კი.

შესაბამისად, სადავო სიუჟეტში არ ჩანს ჟურნალისტის ძალისხმევა, მაყურებლისთვის დაბალანსებული და გადამოწმებული ინფორმაციის მისაწოდებლად.

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ თათია არაბიძემ ქარტიის პირველი პრინციპი დაარღვია.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

საბჭოს სხდომაზე განმცხადებელმა კახა კუკავამ აღნიშნა, რომ მისგან მოითხოვდნენ, მოეხდინა ზეგავლენა მის ერთ-ერთ კლიენტზე, კერძო მესაკუთრეზე, წინააღმდეგ შემთხვევაში ემუქრებოდნენ, რომ გავიდოდა მისი მაკომპრომატირებელი სიუჟეტი “სფერო ტვ”-ს ეთერში.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. სადავო მასალაში საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია, თუმცა ეს საკმარისი არ არის. მე-11 პრინციპის ფარგლებში საბჭო მსჯელობს მედიის განზრახულ მოქმედებასა და მის მოტივზე.

განზრახულ მოქმედებაზე შემდეგი ფაქტები მიუთითებს:

1. სიუჟეტში მონაწილე იურისტისა და კახა კუკავას მიმოწერიდან იკვეთება (მიმოწერა საბჭოს განმცხადებელმა წარმოუდგინა), რომ კახა კუკავას, როგორც ადვოკატის, ერთ- ერთი კლიენტის ფართთან დაკავშირებით დაინტერესებული პირი გიგა წულეისკირია, რომელსაც ადრე შეხება ჰქონდა ამ ფართთან, ქონებასთან, რომელსაც ახლა კახა კუკავას კლიენტი ფლობს. კუკავას განმარტებით, წულეისკირის ინტერესის გამო მოამზადეს მის წინააღმდეგ მიმართული სიუჟეტი.

2. საჯარო რეესტრის შესაბამისი ამონაწერით დასტურდება, რომ შპს “სფერო ტვ”-ის 100 %-იანი წილის მფლობელი არის სააქციო საზოგადოება “სფერო ინვესტი”. სს “სფერო ინვესტის” დამფუძნებელი/აქციონერი კი თავის მხრივ არის შპს “სფერო ჰოლდინგი”, რომლის 100%-იანი წილის მესაკუთრე და დირექტორიც არის გივი იგივე გიგა წულეისკირი, რომელიც კუკავას კლიენტის ფართით დაინტერესებული პირია.

განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი მიმოწერა გაერთიანების იურისტთან და ზემოაღნიშნული ინფორმაცია ქმნის შთაბეჭდილებას, რომ ეს სიუჟეტი კონკრეტული პირის ინტერესებს ემსახურებოდა და ეს კონკრეტული პირი არის მოპასუხე მედიის მფლობელი და ხელმძღვანელი. საბჭოს შეფასებით, კუკავას წინააღმდეგ არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელების განზრახვა იყო ტელევიზიის მფლობელის სასარგებლოდ მიკერძოებული, რაც ფაქტის განზრახ დამახინჯების კვალიფიკაციაა და მე-11 პრინციპის დარღვევას წარმოადგენს.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებებით დამკვიდრებული პრაქტიკით, მე-11 პრინციპის დარღვევად მიიჩნევა არაზუსტი ინფორმაციის ხშირად, კამპანიურად გავრცელებაც. ამ შემთხვევაშიც “სფერო ტვ”-ს მიერ ხდება ამ თემაზე მომზადებული არაზუსტი მასალის არაერთგზის გავრცელება.

“სფერო ტვ”-ის ეთერში აღნიშნული სიუჟეტი უცვლელი ფორმით დღემდე ხელმისაწვდომია და გარკვეული პერიოდულობით, განმეორებით გადის მათ ღამის ეთერში.

გამომდინარე აქედან, საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში ქარტიის მე-11 პრინციპი დაირღვა.

სარეზოლუციო ნაწილი

თათია არაბიძემ დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

განცხადება

სადავო მასალა

დამატებითი მასალები

25 იანვარი, 2025 წელი

საქმე N-772

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, თიკო დავაძე, ირაკლი მსხილაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ქრისტინე ზამთარაძემ ტელეკომპანია “იმედის” ჟურნალისტის თამარ ჩიკვატიას წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

საბჭოს სხდომა წარიმართა ქარტიის ოფისში. სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე 2024 წლის 16 ნოემბერს განთავსდა და ეხებოდა ცესკოს თავმჯდომარის გიორგი კალანდარიშვილის საცხოვრებელ სახლთან გამართულ პროტესტს.

ის დასათაურებულია შემდეგნაირად: “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტი პოლიციელს აფურთხებს”.

განმცხადებლის განმარტებით, სადავო ვიდეოს დასათაურება არაზუსტია, მას პოლიციელისთვის არ შეუფურთხებია. მისი თქმით, ვიდეოში ჩანს, რომ ის გაბრაზებული მიმართავს პოლიციელს, რაც “იმედმა” წარმოაჩინა როგორც შეფურთხება.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში შეცდომაში შემყვანი და გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელებით, დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

ქარტიის საბჭო პირველი პრინციპის ფარგლებში აფასებს ჟურნალისტის მხრიდან ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობას. ჟურნალისტმა უნდა იხმაროს ყველა ღონე, რათა მაყურებლამდე ზუსტი და დაბალანსებული მედიაპროდუქტი მიიტანოს.

სადავო ვიდეოში, რომელიც “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე 2024 წლის 16 ნოემბერს გამოქვეყნდა და 9 წამს გრძელდება, ჩანს განმცხადებელი, რომელიც შებრუნებულია პოლიციელების მხარეს და შემდეგ მათი მიმართულებით ამოძრავებს თავს.

ვიდეოში კადრი რამდენჯერმე მეორდება, მათ შორის შენელებულად, წითელ წრეში მოქცეულია განმცხადებლის თავი და ვიდეოს აქვს წარწერა დასათაურებულია, რომ “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტი პოლიციელს აფურთხებს.”

ვიდეოში არ არის ინფორმაციის სხვა წყარო, რომელიც მაყურებელს დამატებით ინფორმაციას მიაწვდიდა. ვიდეოში არ არის ერთი პოლიციელის კომენტარიც კი, რომელიც დაადასტურებდა, რომ განმცხადებელმა პოლიციელს მართლაც შეაფურთხა. ვიდეოში არ ჩანს ჟურნალისტის მხრიდან ინფორმაციის რამენაირად გადამოწმების მცდელობა.

საბჭოს შეფასებით, გავრცელებული ვიდეოს მიხედვით, მაყურებელი  ცალსახად ვერ დარწმუნდება, შეაფურთხა თუ არა ზამთარაძემ პოლიციელს - ვიდეოს რაკურსი, ხარისხი ამის დაზუსტების საშუალებას არ იძლევა.

“იმედი” მტკიცებით ფორმაში წარმოაჩენს, რომ ქრისტინე ზამთარაძემ პოლიციელს “შეაფურთხა”. თავად ზამთარაძემ საბჭოს სხდომაზე შეფურთხების ფაქტი კატეგორიულად უარყო.
გამომდინარე აქედან, საბჭო ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მიიჩნევს, რომ “იმედის” ჟურნალისტს მასალაში არ აქვს შესაბამისი მტკიცებულებები, რაც ცალსახად დაადასტურებდა, რომ ზამთარაძემ პოლიციელს შეაფურთხა.

“იმედის” ჟურნალისტს დარღვეული აქვს ეთიკური ჟურნალისტიკის მინიმალური ორი წყაროს სტანდარტი. ქარტიის პრაქტიკით, ინფორმაციას გადამოწმებულად მივიჩნევთ, თუ ის, სულ მცირე, ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროსთანაა გადამოწმებული.

გავრცელებული მასალა, რომელსაც სოციალურ ქსელში განმცხადებლის მისამართით ნეგატიური გამოხმაურება მოჰყვა, ეყრდნობა მხოლოდ ერთ წყაროს - ვიდეოს, რომლის რაკურსი და ხარისხი ინფორმაციის დაზუსტების  საშუალებას არ იძლევა.

ამ შემთხვევაში ჟურნალისტი უფრო მეტი პასუხისმგებლობით უნდა მოჰკიდებოდა ამბავს და ის მეტ წყაროსთან უნდა გადაემოწმებინა. მას შეეძლო ფაქტის შესახებ დამაზუსტებელი შეკითხვები დაესვა თავად ზამთარაძისთვის, პოლიციელებისთვის, ანდა სხვა თვითმხილველებისთვის, თუმცა მასალაში ეს არ ჩანს.

როგორც საბჭო თავის გადაწყვეტილებებში აღნიშნავს, შესაძლოა, მედიამ ყველა ჯერზე ვერ შეძლოს ინფორმაციის დაზუსტება, თუმცა ამის მცდელობა აუდიტორიას მუდმივად უნდა აჩვენოს, რათა დაიმსახუროს და შეინარჩუნოს აუდიტორიის ნდობა.

ქარტიის საბჭო ასევე ყურადღებას ამახვილებს სადავო ვიდეოს გამოქვეყნებისას მხარეთა წარმოჩენის ვალდებულების დარღვევაზე. ჟურნალისტმა აუდიტორიას ისე მიაწოდა სენსიტიური ამბავი, რომ საკუთარი პოზიციის დაფიქსირების შესაძლებლობა ინციდენტში მონაწილე არც ერთ მხარეს არ მისცა.

მოცემულ შემთხვევაში, როცა ადამიანს მედია ისეთ მძიმე ბრალდებას უყენებს, რომელიც მას საზოგადოების მხრიდან მძიმე შეურაცხყოფის ობიექტად აქცევს, აუცილებელია, მედიამ კითხვები დაუსვას მას, რაც განსახილველ შემთხვევაში არ მოხდა.

ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ტელეკომპანია “იმედის” ჟურნალისტმა ქარტიის პირველი პრინციპი დაარღვია.

მეხუთე პრინციპი

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო ვიდეოში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ, ქრისტინე ზამთარაძის განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა ტელეკომპანია “იმედს”.

ამასთან, განმცხადებელმა საბჭოს დამატებით წარმოუდგინა ვიდეო (თან ერთვის გადაწყვეტილებას), რომელზეც ასახულია მოპასუხე “იმედის” ჟურნალისტთან განმცხადებლის დიალოგი, სადაც ქრისტინე ზამთარაძე მას ეუბნება, რომ ტყუილია გავრცელებული ინფორმაცია და რეაგირებას თხოვს.

აღნიშნული ადასტურებს, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა განმცხადებლის  პრეტენზიის შესახებ, რაც იძლეოდა საფუძველს ინფორმაციის შესწორებისთვის, თუმცა ეს არ მომხდარა. ქრისტინე ზამთარაძის პოზიცია, რომ მას პოლიციელისთვის არ შეუფურთხებია, “იმედმა” თავის აუდიტორიას არ გააცნო.

სადავო მასალა დღემდე პირვანდელი სახით არის ხელმისაწვდომი “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე და მას არ აქვს არანაირი მითითება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია დაუზუსტებელია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განმცხადებელს მიაჩნია, რომ სადავო ვიდეოს სათაური: “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტი პოლიციელს აფურთხებს”, არის დისკრიმინაციული და მიზნად ისახავს ოპოზიციურად განწყობილი ადამიანების, აქტივისტების, მიმართ საზოგადოებაში არასწორი წარმოდგენის ჩამოყალიბებას. ის ასევე იწვევს აგრესიას სოციალურ ქსელში.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო ვიდეოში არ დარღვეულა ქარტიის მეშვიდე პრინციპი.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, საბჭომ არაერთხელ გამიჯნა ერთმანეთისაგან დისკრიმინაცია და დისკრედიტაცია, ვინაიდან, ხშირ შემთხვევაში, განმცხადებლები მე-7 პრინციპს დარღვეულად მიიჩნევდნენ იმ საფუძვლით, რომ ჟურნალისტი მათ შეურაცხყოფს და მათ დისკრედიტაციას ეწევა.

როგორც საბჭო თავის გადაწყვეტილებებში აღნიშნავს, მე-7 პრინციპის ჭრილში შეიძლება განხილული იყოს მხოლოდ ის შეურაცხმყოფელი და მადისკრედიტირებელი მასალა,

რომელიც შეიცავს სიძულვილის ენას, იწვევს დისკრიმინაციას ან

სტიგმის გაძლიერებას რაიმე კონკრეტული ნიშნით.

თავად სათაური „რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტი პოლიციელს აფურთხებს”, არ შეიძლება მიჩნეულ იქნეს საზოგადოდ “რადიკალური ოპოზიციის მხარდამჭერის” დისკრიმინაციად.

ეს შეიძლება განვიხილოთ როგორც ფაქტის აღწერა, რომ ადამიანი, რომელმაც პოლიციელს შეაფურთხა, რადიკალური ოპოზიციის მხარდამჭერია.
ეს სათაური საბჭომ მიიჩნია პირველი პრინციპის, სიზუსტის დარღვევად  და არ აფასებს, როგორც დისკრიმინაციას ოპოზიციის მხარდაჭერის ნიშნით.

სადავო მასალაში პროპაგანდისტული მედიის მიზანი, ხელისუფლებისადმი კრიტიკულად  განწყობილი მოქალაქეები ოპოზიციის რადიკალ აქტივისტებად წარმოაჩინოს და მათი დისკრედიტაცია მოახდინოს, არის მე-11 პრინციპის ფარგლებში განხილვის საგანი და არ ჯდება მეშვიდე პრინციპის დეფინიციაში.

ამდენად, საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო ვიდეოში მეშვიდე პრინციპი არ დარღვეულა.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო ვიდეოში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. სადავო მასალაში საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

მე-11 პრინციპის ფარგლებში საბჭო მსჯელობს მედიის განზრახულ მოქმედებასა და მის მოტივზე.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალის გადაუმოწმებლად გამოქვეყნება, მასში მონაწილე მოქალაქის პოზიციის იგნორირება, მიმართვის შემდეგ მასალის არ ჩასწორება ნათელს ხდის, რომ ჟურნალისტის მიერ ქარტიის პრინციპების დარღვევა განზრახი ქმედება იყო და არა უნებლიე შეცდომა.

საბჭო მიიჩნევს, რომ  მოპასუხე მედია ცდილობს, ამ ვიდეოს გავრცელებით მოახდინოს ხელისუფლების მიმართ კრიტიკულად განწყობილი აქტივისტების/მოქალაქეების დისკრედიტაცია და დემონიზაცია.

ქარტიის საბჭომ “იმედისა” და POSTV-ის ჟურნალისტების მიმართ ბოლო თვეების განმავლობაში მიღებულ არაერთ გადაწყვეტილებაში აღწერა, რომ აღნიშნული მედია საშუალებები “ქართული ოცნების” ხელისუფლების ინტერესების გათვალისწინებით, საზოგადოებაში დაუზუსტებელ ინფორმაციას ავრცელებენ და ხელისუფლების პროპაგანდის ინსტრუმენტები არიან.

განსახილველ შემთხვევაშიც საბჭო მიიჩნევს, რომ “იმედის” ჟურნალისტის მხრიდან ასეთი სენსიტიური ინფორმაციის გადაუმოწმებლად გავრცელება განზრახი ქმედებაა და მისი მოტივი არის ხელისუფლების დაკვეთის შესრულება და კრიტიკულად განწყობილი აქტივისტების დისკრედიტაცია.

“იმედის” ჟურნალისტი ასეთი ინფორმაციის გადაუმოწმებლად გავრცელებით ცდილობს, ბოლო თვეების განმავლობაში ქუჩაში გამოსული საპროტესტო აქციების მონაწილეების  მიმართ საზოგადოების  ნდობის შემცირებას, რაც ცალსახად განზრახი ქმედებაა და თანხვედრაშია ხელისუფლების მიზნებთან.

საბჭო მიიჩნევს, რომ ასეთი ქმედების მოტივი არსებული ხელისუფლების მიმართ “იმედის” მიკერძოებული საინფორმაციო პოლიტიკაა და სადავო მასალაში ქარტიის მე-11 პრინციპი დარღვეულია.

სარეზოლუციო ნაწილი:

თამარ ჩიკვატიამ დაარღვია ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-11 პრინციპები. არ დაურღვევია ქარტიის მეშვიდე პრინციპი.

განცხადება

სადავო მასალა

დამატებით წარმოდგენილი მასალები

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N- 755

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა შპს “ევოლუშენ ჯორჯიამ”. 

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები ლევან ნანობაშვილი და თეონა გაჩეჩილაძე.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია. “მაუწყებლის” წარმომადგენლის განმარტებით, მათ არ სურდათ განხილვის პროცესში ჩართვა და ქარტიასთან თანამშრომლობა.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “მაუწყებლის”  ფეისბუკ გვერდზე 2 ივლისს გამოქვეყნდა. განმცხადებლის მხრიდან სადავოდ იყო გამხდარი ქარტიის პირველი, მე-10 და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა არის 10-მდე ე.წ. სქრინი, რომელიც “მაუწყებელმა” გამოაქვეყნა მინაწერით “ევოლუშენ ჯორჯიას” მენეჯერების შიდა ჩათის მიმოწერები”, სადაც ასახულია ევოლუშენის მენეჯერების მიერ კონკრეტული თანამშრომლების შესახებ კომპანიის “ჩათში” გამოთქმული შეურაცხმყოფელი კომენტარები. ამ სქრინებში მენეჯერები დასცინიან თანამშრომლებს სხვადასხვა მიზეზით, ზოგიერთ შემთხვევაში მათი ვიზუალის ან ქმედების გამო.

განმცხადებლის პოზიციით, ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა გამოიხატება მნიშვნელოვანი ფაქტების მიჩქმალვასა და ბალანსის უგულებელყოფაში. მე-10 პრინციპთან დაკავშირებით განმცხადებელი უთითებს, რომ ე.წ. “სქრინების” სახელებისა და გვარების დაფარვის გარეშე გამოქვეყნებით და იმით, რომ ე.წ. “სქრინებზე” სრულად ჩანს ადამიანების სახე და შესაძლებელია მათი იდენტიფიცირება, აღნიშნული პრინციპი დაირღვა. მე-11 პრინციპის ნაწილში განცხადებაში აღნიშნულია, რომ “მაუწყებელი” კამპანიურად ავრცელებდა გადაუმოწმებელ, დაუბალანსებელ და ხშირად ცილისმწამებლურ ინფორმაციას კომპანია “ევოლუშენის” შესახებ.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში გადაუმოწმებელი და შეცდომაში შემყვანი ინფორმაციის გავრცელებით დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

ქარტიის საბჭო პირველი პრინციპის ფარგლებში აფასებს ჟურნალისტის მხრიდან ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობას. ჟურნალისტმა უნდა იხმაროს ყველა ღონე, რათა მაყურებლამდე ზუსტი და დაბალანსებული მედიაპროდუქტი მიიტანოს.

“მაუწყებლის” ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნებული “სქრინები” ვერ პასუხობს ქარტიის პრაქტიკის მიერ დადგენილ მოთხოვნებს.

“მაუწყებელმა” სქრინები ისე გამოაქვეყნა, რომ მათ შესახებ ინფორმაცია არ გადაუმოწმებია. მას აუდიტორიისთვის არ შეუთავაზებია სქრინებში ასახული ამბისა და პირების შესახებ დამატებითი ინფორმაცია.

“მაუწყებელს” არ გამოუკვლევია, რა პერიოდს მიეკუთვნებოდა ეს სქრინები; არ დაუდგენია, მასში ასახული მენეჯერები, რომლებიც აშკარად არღვევდნენ მათი თანამშრომლების უფლებებს და ინტერესს, კვლავ მუშაობდნენ თუ არა კომპანიაში.

“მაუწყებელი” არ დაინტერესებულა, ევოლუშენში სისტემური ხასიათი ხომ არ ჰქონდა დასაქმებულთა მიმართ ასეთ მოპყრობას.

არ გამოიკვლია, რამდენ ხანს გრძელდებოდა მსგავსი ქმედებები მენეჯერების მხრიდან და ამის შესახებ ინფორმირებული იყვნენ თუ არა “ევოლუშენ ჯორჯიას” ხელმძღვანელები.

“მაუწყებელს” არ მიუმართავს კომპანიის იმ პასუხისმგებელი პირებისთვის, რომელთა პასუხისმგებლობაც შეიძლება ყოფილიყო მსგავსი კომენტარების შიდა ჩათში არსებობა და შემდეგ ამის საჯაროდ გავრცელება.

“მაუწყებელმა” არ იმოქმედა, როგორც პასუხისმგებლიანმა, აუდიტორიის ჯანსაღ ინტერესსზე მორგებულმა მედიამ. სქრინების ასე, უკონტექსტოდ გამოქვეყნებით პატივი არ სცა აუდიტორიას, არ მიაწოდა მას ამომწურავი ინფორმაცია ასეთ მწვავე საკითხზე, რაც, ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, არის სიზუსტის პრინციპის უპატივცემულობა.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, ინფორმაცია მინიმუმ ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროზე დაყრდნობით უნდა იყოს მომზადებული. სადავო მასალაში არც მოპასუხე მხარის, შპს „ევოლუშენ ჯორჯიას” პოზიცია ჩანს და არც ამ პოზიციის მოპოვების მცდელობა.

მაუწყებელმა არც იმ პირებთან სცადა ინფორმაციის გადამოწმება, ვისაც სქრინების მიხედვით მენეჯერები შეურაცხყოფას აყენებდნენ, არადა მათგან დამატებითი ინფორმაციის მოძიებით, შესაძლოა მედიას უფრო მეტი მტკიცებულებები მოეპოვებინა ევოლუშენ ჯორჯიაში დასაქმებულების შრომითი უფლებების დარღვევის შესახებ.

“მაუწყებლის” მხრიდან აუდიტორიისთვის გადაუმოწმებელი, არასრული ინფორმაციის მიწოდების ვარაუდს კიდევ უფრო ამძაფრებს ზოგიერთ “სქრინზე” მითითებული თარიღი. ერთ-ერთი “სქრინი” 2022 წლის 24 დეკემბრით თარიღდება.

“მაუწყებელი” სქრინების გამოქვეყნებისას არ უთითებს მიმოწერების თარიღს. კომენტარების მიხედვით სოციალური ქსელის მომხმარებელთა ნაწილმა მიიჩნია, რომ სქრინები მიმდინარე პერიოდის იყო. საბჭოს სხდომაზე “ევოლუშენის” წარმომადგენელმა მიუთითა, რომ სქრინების ნაწილი რამდენიმე წლის წინანდელი იყო. ამას ადასტურებს ერთ-ერთ სქრინზე დატანილი  თარიღიც - ის 2022 წლით თარიღდება.

საბჭო აღნიშნავს, რომ, განცხადების განხილვის ფარგლებში, მისი კომპეტენცია არ არის შპს “ევოლუშენ ჯორჯიაში” შრომითი პირობების შეფასება. ის ადგენს, თუ რამდენად სცა ჟურნალისტმა პატივი მაყურებელს ინფორმაციის გავრცელებისას და რამდენად გადაამოწმა მან ინფორმაცია ყველა შესაძლო წყაროსთან.

საბჭოს გადაწყვეტილებით, ყოველივე ზემოაღნიშნულზე დაყრდნობით, გადაუმოწმებელი, არაზუსტი და დაუბალანსებელი ინფორმაციის მაყურებლისათვის მიწოდებით, “მაუწყებელმა” დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეათე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “სქრინებში” პერსონალური მონაცემების (ფოტო; სახელი; გვარი) დეპერსონალიზაციის გარეშე გავრცელებით მოხდა კერძო პირების პირად ცხოვრებაში არაეთიკური შეჭრა, რითაც ქარტიის მე-10 პრინციპი დაირღვა.

ამ პრინციპის ფარგლებში ქარტიის საბჭო განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესის არსებობაზე მსჯელობს, ამგვარი ინტერესის გარეშე კი პერსონალური ინფორმაციის გავრცელება პირად ცხოვრებაში შეჭრაა.

ქარტიის საბჭომ იმსჯელა, თუ რამდენად შეიძლებოდა მაყურებლისთვის/მკითხველისთვის სადავო “სქრინებში” ასახული ინფორმაციის მიწოდება პირადი ინფორმაციის გავრცელების გარეშე და დაადგინა, რომ ფოტოების, სახელებისა და გვარების გავრცელება საჯარო ინტერესს არ ემსახურებოდა.

საბჭო სქრინების კომენტარების შესწავლისას დარწმუნდა, რომ ნაწილობრივ დაფარულ თანამშრომელთა ნაწილის იდენტიფიცირება შესაძლებელია. ახლობლებმა შეიძლება ამოიცნონ კონკრეტული პირები.

რამდენიმე სქრინის კომენტარებშიც წერდნენ, რომ ოჯახის წევრი ამოიცნეს. იყო ღია მუქარები მენეჯერების მისამართით.
სქრინების ამ სახით გავრცელებამ მოახდინა როგორც დაზარალებული თანამშრომლების ნაწილის იდენტიფიცირება, ასევე მენეჯერების, რომლებიც შეურაცხმყოფელ კომენტარებს წერდნენ. მაუწყებელს იმ თანამშრომლებისთვის, რომელთა მიმართ შეურაცხყოფის ამსახველი სქრინები გაავრცელეს არ უკითხავს სურდათ თუ არა მათ, რომ ეს სქრინები გამოქვეყნებულიყო იმ სახით, რითაც შესაძლოა მომხდარიყო მათი იდენტიფიცირება

ეთიკური მედიის მთავარი მიზანი უნდა იყოს საზოგადოებისთვის მნიშვნელოვანი პრობლემის ისე გამოაშკარავება, რომ არ მოხდეს მოქალაქისთვის ზიანის მიყენება, მის პირად ცხოვრებაში შეჭრა, მოქალაქისთვის სენსიტიური ინფორმაციის დაუსაბუთებლად გასაჯაროება.

ეს ყველაფერი დასაშვებია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა ჟურნალისტი ამ უფლებების “დარღვევის” გარეშე ვერ ააშკარავებს მაღალი საჯარო ინტერესის მქონე ამბავს, ვერ ამხელს პოტენციურ დამნაშავეებს.

საბჭოს მიაჩნია, რომ განსახილველ შემთხვევაში, კონკრეტული პერსონების პირდაპირი და ირიბი იდენტიფიცირების გარეშე იყო შესაძლებელი ამ საკითხის შესახებ მასალის მომზადება, ისე, რომ დაკმაყოფილდებოდა აუდიტორიის ინტერესი, გამოაშკარავდებოდა სისტემური პრობლემა და არ შეილახებოდა კონკრეტული პერსონების პირადი ცხოვრების ხელშეუხებლობის უფლება.

სქრინების ამ ფორმით გამოქვეყნებამ, შესაძლოა, დამატებითი პრობლემები შეუქმნას როგორც “დამნაშავე მენეჯერებს”, ასევე  სხვა თანამშრომლებს.

ამ ფორმით გავრცელებული ინფორმაცია იწვევს ფოტოებზე ასახული იმ ადამიანების რეტრავმირებას, რომლებიც ხელმძღვანელების მხრიდან შეურაცხყოფის ადრესატები გახდნენ ვინაიდან ეს “სქრინები” დაუფარავი ფორმით ხელმისაწვდომია ნებისმიერი ადამიანისთვის.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “სქრინებში” დარღვეულია ქარტიის მე-10 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად მიიჩნევა,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. სადავო მასალაში საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

ვინაიდან, “მაუწყებელს” მრავალგზის აქვს გაცხადებული თავისი პოზიცია, შპს “ევოლუშენ ჯორჯიასთვის” პლატფორმის დათმობის შესახებ, რაც აღნიშნულია გადაწყვეტილებაში საქმეზე შპს “ევოლუშენ ჯორჯია” “მაუწყებლის” არაიდენტიფიცირებული ჟურნალისტის წინააღმდეგ, ამ შემთხვევაშიც საბჭო “მაუწყებლის” განზრახულ მოქმედებაზე მიუთითებს.

“მაუწყებელი” სრულიად გამიზნულად არ აძლევს შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” საპასუხო კომენტარის გაკეთების შესაძლებლობას.

საბჭო კიდევ ერთხელ აღნიშნავს, რომ, ვინაიდან “მაუწყებელი” პოზიციონირებს როგორც მედია, მნიშვნელოვანია, ის ითვალისწინებდეს საბაზისო ჟურნალისტურ პრინციპებს, როგორებიცაა განსხვავებული მხარეების წარმოჩენა, ინფორმაციის მრავალ წყაროზე დაფუძნება და სხვა. აღნიშნული პრინციპები არ არის დამკვიდრებული ფორმალობისთვის. ამ პრინციპების დაცვა ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ აუდიტორიის უკეთ ინფორმირებას, მისთვის მაქსიმალურად ზუსტი ინფორმაციის მიწოდებას.

ქარტიაში “მაუწყებლის” წინააღმდეგ შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” მიერ შემოტანილი და განხილული განცხადებებიდან კი ცხადია, რომ მოპასუხე მედიის მხრიდან შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” მიმართ დარღვევებს სისტემატური და კამპანიური ხასიათი აქვს.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, სადავო “სქრინებში” საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

“მაუწყებლის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი, მე-10ე და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება

დამატებით წარმოდგენილი მასალები

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N- 756

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა შპს “ევოლუშენ ჯორჯიამ”. 

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები ლევან ნანობაშვილი და თეონა გაჩეჩილაძე.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია. “მაუწყებლის” წარმომადგენლის განმარტებით, მათ განხილვის პროცესში ჩართვა და ქარტიასთან თანამშრომლობა არ სურდათ.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “მაუწყებლის” ფეისბუკ გვერდზე 1 ივლისს გავრცელდა. განმცხადებელი მიუთითებდა ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-11 პრინციპების დარღვევაზე.

პირველ პრინციპთან დაკავშირებით განმცხადებელი აღნიშნავს, რომ მოპასუხის მხრიდან ადგილი აქვს მნიშვნელოვანი ფაქტების მიჩქმალვას და ბალანსის უგულებელყოფას. მეხუთე პრინციპის დარღვევად მას მიაჩნია შემდეგი გარემოება -  სოციალურ ქსელში ინფორმაციის გამოქვეყნების შემდეგ არაერთმა მომხმარებელმა მიუთითა “მაუწყებელს”, რომ გამოქვეყნებული ინფორმაცია იყო არაზუსტი და შეცდომაში შემყვანი, თუმცა, ამის მიუხედავად, მოპასუხე მედიას ის არ შეუსწორებია. მე-11 პრინციპის ნაწილში განცხადებაში აღნიშნულია, რომ  “მაუწყებელი” კამპანიურად ავრცელებდა გადაუმოწმებელ, დაუბალანსებელ და ხშირად ცილისმწამებლურ ინფორმაციას კომპანიის შესახებ. მას ადრეც აქვს მომზადებული მასალები კომპანიის შესახებ, მხოლოდ ერთ წყაროზე დაყრდნობით.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

განსახილველი მასალა არის ვიდეო, რომელიც მაუწყებლის ფეისბუქ გვერდზე 2024 წლის 1 ივლისს გამოქვეყნდა. 40-წამიან ვიდეოში ისმის ქალის ხმა და მას აქვს ინგლისური სუბტიტრები. მასალაში არაიდენტიფიცირებული პირი აუდიტორიას აჩვენებს კონკრეტული ოთახის ინტერიერის კადრებს და ჰყვება, რომ ეს არის ევოლუშენში (D კორპუსში) დასაქმებული დიასახლისების მოსასვენებელი ოთახი, სადაც მათ უნიტაზზე უწევთ ჭამა.

აღნიშნულ ვიდეოში არ არის ინფორმაციის სხვა წყარო, ვიდეოს არ ახლავს ტექსტი, რომელიც აუდიტორიას დამატებით ინფორმაციას მიაწვდიდა. არაფრით ირკვევა, რომ მაუწყებელმა ამ ვიდეოში ასახული ინფორმაციის გადამოწმება სცადა.

ინფორმაცია, რომელიც სენსიტიური აღმოჩნდა მაუწყებლის მკითხველის გარკვეული ნაწილისთვის, მხოლოდ ერთ არაიდენტიფიცირებულ წყაროს ეყრდნობა, რაც ეთიკური ჟურნალისტიკის ელემენტარულ სტანდარტს არღვევს.

მინიმალური სტანდარტით, ინფორმაცია მის გამოქვეყნებამდე სულ მცირე ორ ერთმანეთისგან დამოუკიდებელ წყაროსთან უნდა იყოს გადამოწმებული. ნებისმიერ მასალაში უნდა ჩანდეს ჟურნალისტის მცდელობა, რომ მან სცადა ინფორმაციის გადამოწმება.

შესაძლოა, მედიამ ყველა ჯერზე ვერ შეძლოს ინფორმაციის დაზუსტება, თუმცა ამის მცდელობა აუდიტორიას მუდმივად უნდა აჩვენოს, რათა დაიმსახუროს და შეინარჩუნოს აუდიტორიის ნდობა.

განსახილველ შემთხვევაში გავრცელებულია სენსიტიური, მწვავე ინფორმაცია, რასაც ადასტურებს სოციალური ქსელის მომხმარებლის მრავალი კომენტარი. ეს გარემოება კიდევ უფრო ზრდის პასუხისმგებლიანი მედიის ვალდებულებას, დაინტერესებულ აუდიტორიას მეტად გადამოწმებული ინფორმაცია მიაწოდოს.

ქარტიის საბჭო ასევე ყურადღებას ამახვილებს ამ მასალის გამოქვეყნებისას ბალანსის დარღვევაზე, რაც გამოიხატა იმაში, რომ მოპასუხეს, კომპანია “ევოლუშენის” წარმომადგენლებს, არ მიეცათ საშუალება, აღნიშნულ ვიდეოზე საკუთარი პოზიცია წარმოეჩინათ.

ბალანსი არ არის ცარიელი ცნება და ფორმალური ვალდებულება. მხარეთა დაბალანსებულად წარმოჩენა აუდიტორიისთვის სხვადასხვა პოზიციის ჩვენებას და ინფორმაციის განსხვავებულ წყაროებს უზრუნველყოფს და აძლევს მას  საშუალებას, მედიის მიერ მოთხრობილი ამბავი მეტად ინფორმირებულმა განსაჯოს.

ბალანსის არ დაცვა არ აზარალებს მხოლოდ ევოლუშენს, ხშირად აზარალებს აუდიტორიას, მკითხველს, თუ მაყურებელს უკარგავს შანს, მოისმინოს საპასუხო, განსხვავებული პოზიცია.

თუმცა, განსახილველ შემთხვევაში, როცა კონკრეტული კომპანიის მიმართ ბრალდებაა გაჟღერებული, აუცილებელია, მედიამ კითხვები დაუსვას მოპასუხე მხარეს. ამ შემთხვევაში ეს ასე არ მოხდა.

სადავო ვიდეოს კომენტარებში გამოჩნდა არაერთი ადამიანი, რომელიც ამბობდა, რომ ის შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” თანამშრომელია და ვიდეო სიმართლეს არ შეესაბამება. “მაუწყებელს” ჰქონდა შესაძლებლობა, დაკავშირებოდა ამ  ადამიანებს, მოეძიებინა “ევოლუშენში” დასაქმებული დიასახლისები და გადაემოწმებინა ვიდეოში აღწერილი ამბავი, მის გავრცელებამდე, თუმცა ასეთი მცდელობა არ დასტურდება.

მაუწყებელმა არ გადაამოწმა ინფორმაცია, ამ ყველა გარემოებას საბჭო მიიჩნევს აუდიტორიის უპატივცემულობად და პირველი პრინციპის დარღვევად.

მეხუთე პრინციპი

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ, შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “მაუწყებელს”. განცხადებასთან დაკავშირებით ქარტიის სამდივნო ესაუბრა “მაუწყებლის” წარმომადგენელს.

ამასთან, თავად შპს “ევოლუშენ ჯორჯიამაც” არაერთხელ დააფიქსირა თავისი პოზიცია და პრეტენზია მათივე სოციალური ქსელის გვერდზე.

აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც იძლეოდა საფუძველს, “მაუწყებლის” ჟურნალისტებს არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინათ, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა დღემდე პირვანდელი სახით არის ხელმისაწვდომი “მაუწყებლის” ფეისბუქ გვერდზე და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ “მაუწყებლის” ჟურნალისტებმა ქარტიის მეხუთე პრინციპი დაარღვიეს.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად მიიჩნევა,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოხდა კიდეც მოცემულ შემთხვევაში. საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

ბრალდების შემცველი ვიდეოს საპასუხო პოზიციის გარეშე  გაშუქებაში საბჭო “მაუწყებლის” განზრახულ მოქმედებაზე მიუთითებს, რადგანაც მოპასუხე მედიას არაერთხელ დაუფიქსირებია რომ “ევოლუშენ ჯორჯიას” თავის პლატფორმას არ დაუთმობდა. ერთ-ერთ ფეისბუქ პოსტში ისინი ამბობენ: “... დამსაქმებლისათვის რამდენიმე წუთის დათმობა ნიშნავს დამატებითი სივრცის მიცემას მანიპულაციისა და საზოგადოების შეცდომაში შეყვანისათვის.”

“ცხადია, მომავალშიც დავარღვევთ ყველა პრინციპს, რომელიც მოქალაქეების ჩაგვრისა და ექსპლუატაციის პირდაპირ თუ ირიბ ხელშეწყობას ემსახურება.”

კიდევ ერთ პოსტში ისინი წერენ: “„მაუწყებლის“ გუნდი აგრძელებს ბრძოლას ღირსეული შრომითი გარემოსთვის. ჩვენ პლატფორმას ვაძლევთ მათ, ვინც იჩაგრება და ვისი ხმაც არ ისმის - მშრომელებს, რომლებიც მუშაობენ სუპერმარკეტებში, კაზინოებში, მაღაროებში, ბანკებში, აფთიაქებში, სკოლებში და ა.შ. ჩვენ განვაგრძობთ ყველას მხილებას, ვინც ჩვენი თანამოქალაქეების ექსპლუატაციის ხარჯზე მდიდრდება.”

იდენტური პოზიცია მაუწყებლის ჟურნალისტებმა ქარტიის ერთ-ერთ სხდომაზეც დააფიქსირეს, რაც ასახულია ქარტიის საბჭოს კონკრეტულ გადაწყვეტილებაში.

გადაწყვეტილებაში საქმეზე - შპს „ევოლუშენ ჯორჯია” ნათია ქარჩილაძის და გიორგი არობელიძის წინააღმდეგ, ვკითხულობთ: მოპასუხეებმა [“მაუწყებლის” წარმომადგენლებმა] სხდომაზე აღნიშნეს - „ძალიან სწორად მოვიქეცით, რომ ამ ადამიანებთან არ მივედით კომენტარისთვის… რატომ უნდა მივცე ადამიანებს, რომლებიც ჩაგრავენ, ექსპლუატაციას უწევენ ადამიანებს, პლატფორმა, ჩემთვის სრულიად გაუგებარია”.

აღნიშნულიდან ცალსახაა “მაუწყებლის” პოზიცია, სრულიად განზრახულად არ დაუთმონ პლატფორმა თუნდაც საპასუხო კომენტარისთვის შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას”, მაშინ, როდესაც პასუხის უფლება ჟურნალისტურ ეთიკაში დამკვიდრებული ძირეული უფლება და პრინციპია.

ვინაიდან “მაუწყებელი” პოზიციონირებს როგორც მედია, მნიშვნელოვანია, ის ითვალისწინებდეს საბაზისო ჟურნალისტურ პრინციპებს, როგორებიცაა განსხვავებული მხარეების წარმოჩენა, ინფორმაციის მრავალ წყაროზე დაფუძნება და სხვა. აღნიშნული პრინციპები არ არის დამკვიდრებული ფორმალობისთვის. ამ პრინციპების დაცვა ემსახურება მხოლოდ და მხოლოდ აუდიტორიის უკეთ ინფორმირებას, მისთვის მაქსიმალურად ზუსტი ინფორმაციის მიწოდებას.

მაუწყებლის მხრიდან ამ პრინციპების განგრძობითად უგულვებელყოფა მათ განზრახულობაზე მიუთითებს.

ამასთანავე, ქარტიაში “მაუწყებლის” წინააღმდეგ შპს “ევოლუშენ ჯორჯიას” მიერ შემოტანილი და საბჭოს მიერ განხილული საქმეები ცხადყოფს, რომ მოპასუხე მედია ინფორმაციას სხვა შემთხვევებშიც გადაუმოწმებლად და დაუბალანსებლად ავრცელებდა, რაც ქმედების კამპანიურ ხასიათზე მიუთითებს.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

“მაუწყებლის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-11 პრინციპები.

განცხადება

სადავო მასალა

განმცხადებლის მიერ დამატებით წარმოდგენილი მასალები

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N-770

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა პოლიტიკურმა მოძრაობამ “თავისუფლების მოედანი” “იმედის” ჟურნალისტების მეგი ნარსავიძისა და გივი კუჭავას წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა განმცხადებლის წარმომადგენელი მაშკა გიორგობიანი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “იმედის” ეთერით გადაიცა და მის ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნდა 2024 წლის 31 ოქტომბერს.

სადავო ფრაზები:

განმცხადებელი მიუთითებს შემდეგზე: “წამყვანმა წარადგინა ჟურნალისტი მეგი ნარსავიძე. ამ უკანასკნელმა პირდაპირ ეთერში ისაუბრა იმაზე, რომ ოპოზიციას ჯერაც არ წარმოუდგენია მათ მიერ ხელისუფლებისადმი გაჟღერებული ბრალდებების მტკიცებულებები. ამას მოყვა ანა დოლიძის სინქრონი, რომელიც საუბრობდა რომ ოპოზიციის მხრიდან ყველა პრობლემურ საკითხზე მოხდა რეაგირება და იყო დაყენებული “ან საჩივარი, ან მოთხოვნა, ან პროტესტი თავის დროზე”. ამას მოსდევს კონტექსტიდან ამოღებული და მანიპულაციურად “მოჭრილი” (დამონტაჟებული) ლევან ცუცქირიძის ინტერვიუ, რომელიც თითქოს ეწინააღმდეგება ანა დოლიძეს (და მთლიანად ოპოზიციას) და ამტკიცებს თითქოს “საქართველომ ჩაატარა სანიმუშო არჩევნები”.

პირველი პრინციპი

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭოს წევრების პოზიციით, სიუჟეტი მანიპულაციურია. ლევან ცუცქირიძის ინტერვიუდან იმგვარადაა ამოჭრილი ფრაგმენტი, რომ “იმედის” მაყურებელს შთაბეჭდილება ექმნება, რომ თითქოს ოპოზიციური პოლიტიკური მოძრაობის “თავისუფლების მოედანი” წევრი საქართველოში 2024 წლის 26 ოქტომბერს ჩატარებულ არჩევნებს იწონებს.

სინამდვილეში ლევან ცუცქირიძემ “იმედის” ჟურნალისტთან კომენტარში სრულიად საწინააღმდეგო შინაარსის განცხადება გააკეთა, რასაც ადასტურებს მისი ინტერვიუს სრული ვიდეო ჩანაწერი, რომელიც განმცხადებელმა ქარტიის საბჭოს მოაწოდა და რომელიც მოძრაობის ერთ-ერთი თანამშრომლის მიერ არის ჩაწერილი.

ამ ვიდეო ჩანაწერიდან (თან ერთვის გადაწყვეტილებას), ირკვევა, რომ, “იმედის” ჟურნალისტის კითხვის საპასუხოდ, ლევან ცუცქირიძემ გააკრიტიკა ჩატარებული არჩევნები: “არ მინახავს შალვა პაპუაშვილის განცხადება, მაგრამ მე ვფიქრობ, რომ საქართველოს საარჩევნო სტანდარტი უნდა იყოს მაღალი. ჩვენ უნდა ვესწრაფოდეთ იმას, რომ ჩვენი არჩევნები იყოს აღიარებული, როგორც სანიმუშო მთელ მსოფლიოში და არა დავდევდეთ რაღაც სიტყვებს, რომ იცით, რა აი ასე არ უნდა იყოს და რა კარგია, რომ ასე არ წერია, ეს არის სირცხვილი. ჩვენ, რომ არჩევნებს ვატარებთ და მომავალი არჩევნები ამ ქვეყანაში ასე თუ უნდა იყოს ყველა, აქ უნდა ითქვას, რომ საქართველომ ჩაატარა სანიმუშო არჩევნები და აი, ეს არის არჩევნები, რომელიც უნდა იყოს ყველასთვის სამაგალითო და არა ვიჩხრიკებოდეთ რაღაც ტექსტებში და ვცდილობდეთ თავის გამართლებას, როგორც ამას აკეთებს შალვა პაპუაშვილი, სირცხვილია, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის სტანდარტი უნდა იყოს მაღალი და სანიმუშო და არა ის, რომ რაღაც აბზაცებში ეძებდეს საკუთარი თავის გამართლების საშუალებას.”

საბჭოს შეფასებით ლევან ცუცქირიძის ინტერვიუს მოკლე შინაარსი ასეთია: ყველა ჩატარებული თუ მომავალი არჩევნების შესახებ დამკვირვებლებმა უნდა თქვან ცალსახად, რომ “ეს იყო სანიმუშო არჩევნები და აი ეს არის არჩევნები”. რაკი ასეთი შეფასება ბოლო არჩევნებს არ აქვს, პარლამენტის თავმჯდომარე ეუთო ოდირის შეფასებაში ეძებს ცალკეულ აბზაცებს, რომლითაც ხელისუფლება თავს გაიმართლებდა.

ამ შინაარსის ნაცვლად “იმედმა” ისე ამოჭრა ინტერვიუს  ფრაგმენტი, რომ თითქოს ლევან ცუცქირიძე ამბობს, რომ 26 ოქტომბრის არჩევნები იყო სანიმუშო.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ მოპასუხე ჟურნალისტებმა ინტერვიუს არასრული, არაზუსტი და მანიპულაციური გაშუქებით, მაყურებელს მიაწოდეს არაზუსტი ინფორმაცია პოლიტიკოსის პოზიციასთან დაკავშირებით, რითაც დაარღვიეს ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ, პოლიტიკური მოძრაობის “თავისუფლების მოედანი” განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “იმედს”.

ამასთან, პოლიტიკურ მოძრაობასაც და პოლიტიკოს ლევან ცუცქირიძესაც საკუთარ სოციალურ ქსელში გაზიარებული აქვთ სადავო მასალისა და რეალური ინტერვიუს ამსახველი ვიდეო და გამოთქმული აქვთ “იმედის” მიერ გავრცელებულ ვიდეოზე პრეტენზია.

აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც იძლეოდა საფუძველს, “იმედის” ჟურნალისტებს არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინათ, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა  დღემდე პირვანდელი სახით არის ხელმისაწვდომი “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე  და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტებმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოხდა კიდეც მოცემულ შემთხვევაში. საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში მე-11 პრინციპის დარღვევაც ცალსახაა და ეს არ არის უნებლიე ჟურნალისტური შეცდომა, რაც მხოლოდ პირველი პრინციპის დარღვევად შეიძლებოდა რომ მიჩნეულიყო.

საქმის განხილვის ეტაპზე საბჭო დარწმუნდა, რომ მოპასუხე ჟურნალისტებისთვის ცნობილი იყო ლევან ცუცქირიძის პოზიცია. მათ ხელთ ჰქონდათ მისი ინტერვიუს სრული ჩანაწერი, ეთერში კი იმგვარად დამონტაჟებული ფრაგმენტი გაუშვეს, რომ რესპოდენტის აზრი სრულად დაამახინჯეს. საბჭო მიიჩნევს, რომ ეს არის ფაქტის განზრახ დამახინჯება და მე-11 პრინციპის დარღვევა.

საბჭო, მე-11 პრინციპის დადგენისას, ყოველთვის იკვლევს მოტივს. ტელეკომპანია “იმედის” ჟურნალისტების მიმართ ბოლო თვეების განმავლობაში ქარტიის საბჭომ არაერთხელ დაადგინა მე-11 პრინციპის დარღვევა და ყველა ჯერზე მიუთითა “იმედის” მიკერძოებულობა მოქმედი ხელისუფლების სასარგებლოდ.

ქარტიის საბჭოს შეფასებით, ტელეკომპანია “იმედი” სახელისუფლებო პროპაგანდის ძირითადი იარაღია და ხელს უწყობს ხელისუფლებას ოპონენტების დისკრედიტაციაში. განსახილველი სიუჟეტიც ამის კიდევ ერთი ნათელი მაგალითია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ იმედის ჟურნალისტები განზრახ, მიზანმიმართულად არღვევენ ჟურნალისტურ პრინციპებს ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების საზიანოდ და ხელისუფლების სასარგებლოდ. განსახილველ შემთხვევაში, საბჭოს თხოვნის პასუხად, განმცხადებელმა ქარტიას წარმოუდგინა “იმედის” ეთერში გასული არაერთი ნეგატიური მასალა “თავისუფლების მოედნის” და ლევან ცუცქირიძის შესახებ, რაც კიდევ ერთხელ ადასტურებს, რომ “იმედის” ჟურნალისტები განზრახ, კამპანიურად ცდილობენ ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის უარყოფითად წარმოჩენას.

მაგალითად, 31 ოქტომბერს “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნდა ქარდი, რომელიც ეხებოდა ლევან ცუცქირიძის მიერ დაანონსებულ საპროტესო გამოსვლებს. 1 ნოემბერს 20:00 საათიან “ქრონიკაში” (ტაიმკოდი: 42:35) ჟურნალისტმა გააჟღერა ინფორმაცია, რომ ლევან ცუცქირიძე მის მიერ მზიურის პარკში დაანონსებულ აქციაზე არ მივიდა. განმცხადებელმა წარმოადგინა ვიდეო (დართულია გადაწყვეტილებაზე), რომელიც საპირისპიროს ადასტურებს. 2 ნოემბრის “ქრონიკაში” კი ჟურნალისტი აცხადებს, რომ ლევან ცუცქირიძე არა თუ არ მივიდა, არამედ “საკუთარ დაანონსებულ შეხვედრაზე დაგვიანებით და მხოლოდ 10 წუთით მივიდა”.

აღნიშნული მიუთითებს, რომ ლევან ცუცქირიძის მიმართ დაუზუსტებელი, მანიპულაციური ინფორმაციის გავრცელებას “იმედის” მხრიდან კამპანიური ხასიათი აქვს.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

მეგი ნარსავიძემ და გივი კუჭავამ დაარღვიეს ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება

განმცხადებლის მიერ დამატებით წარმოდგენილი ვიდეო1

განმცხადებლის მიერ დამატებით წარმოდგენილი ვიდეო2

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N-764

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინო შველიძემ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს ნაწილობრივ პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებელი ნინო შველიძე და მისი წარმომადგენელი ნიკა მაღედანი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

ტელეკომპანია “იმედის” სადავო მასალა მათ საიტზე 2024 წლის 6 სექტემბერს გამოქვეყნდა.

სადავო ფრაზები:

სტატიის სათაური: “დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელი, ტიმოთი ბლაუველთი, რომელმაც დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეო გადაიღო და გაავრცელა, მედიას ემალება და კითხვებს არ პასუხობს”;

“ “ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სტატიაში განმცხადებლის ნინო შველიძის და მისი მეუღლის ტიმოთი ბლაუველთის მიმართ გამოთქმული ბრალდებები არ არის სათანადოდ გადამოწმებული:

1. სტატიაში მტკიცებით ფორმაშია, რომ ნინო შველიძე თავს დაესხა ქართული ოცნების დეპუტატს და მის ოჯახს, თუმცა სტატიაში ამის დამადასტურებელი მტკიცებულება არ არის.

2. სტატიაში მტკიცებით ფორმაში წერია, რომ თავდასხმის ვიდეო ნინო შველიძის მეუღლემ ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა. ეს ინფორმაციაც არ ეყრდნობა სათანადო მტკიცებულებებს. აღნიშნული ინფორმაცია მოგვიანებით თავად ტიმოთი ბლაუველთმა გავრცელებულ განცხადებაში უარყო.

3. სტატიაში ნინო შველიძე მოხსენიებულია “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტად” ამ შემთხვევაშიც არ არის მითითებული შესაბამისი მტკიცებულებები.

ქარტიის საბჭომ ამავე თემაზე განიხილა იგივე განმცხადებლის განცხადება POSTV-ს ჟურნალისტის წინააღმდეგ, მიღებულ გადაწყვეტილებაში საბჭო დეტალურად აღწერს, თუ რა ქმედებები უნდა განეხორციელებინა ჟურნალისტს ამ თემის გაშუქებისას, რათა არ დაერღვია სიზუსტის პრინციპი და პატივი ეცა აუდიტორიის უფლებისთვის, მიიღოს ზუსტი, მაქიმალურად გადამოწმებული ინფორმაცია.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ იმედის არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა, არაზუსტი და დაუბალანსებელი ინფორმაციის გავრცელებით, დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. მოცემულ შემთხვევაში პირველი პრინციპის ფარგლებში დადგინდა, რომ ჟურნალისტმა გაავრცელა არაზუსტი, გადაუმოწმებელი ინფორმაცია. 

მე -11 პრინციპის დადგენის ერთ-ერთ გარემოებად საბჭოს პრაქტიკით მიიჩნევა გაშუქების კამპანიურობა, როცა მედია საშუალება მცდარ ინფორმაციას განმეორებით, სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა პლატფორმებზე აშუქებს. ასე მოხდა განსახილველ საქმესთან მიმართებაშიც. ამ თემაზე ტელეკომპანია “იმედის” ეთერში  რამდენიმე სიუჟეტი გავიდა და “იმედის” ფეისბუკ გვერდზე არაერთი ქარდი გამოქვეყნდა.

5 სექტემბერს ტელეკომპანია “იმედის” “ქრონიკის” ეთერში აღნიშნულ თემაზე 3 სიუჟეტი გავიდა (14:11 საათზე; 17:56 საათზე; 20:29 საათზე), რომლებშიც ნინო შველიძის მიერ დეპუტატის მიმართ გამოხატული უკმაყოფილება “ლიბერალურ ფაშიზმად” არის მოხსენიებული და მას “რადიკალებად შენიღბული ე.წ რიგითი მოქალაქეების” რიგში მოიხსენიებს.

6 სექტემბერს “ქრონიკის” ეთერში ამავე თემაზე კიდევ ორი სიუჟეტი გავიდა (11:12 საათზე; 15:06 საათზე), რომლებშიც “დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეოს” გადაღებასა და გავრცელებაში ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელსა და ილიაუნის პროფესორს ტიმოთი ბლაუველთს ადანაშაულებენ. აღნიშნული ინფორმაცია imedinews-მაც გაავრცელა.

ტელეკომპანია “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე 5 სექტემბერს გამოქვეყნებულ ქარდზე ასახულია დავით მათიკაშვილის კომენტარი: “მიუნხენის აეროპორტში თავს დამესხა ქალბატონი, რომელმაც თავი „რიგით მოქალაქედ“ გაასაღა. როგორც მოგვიანებით გაირკვა, „რიგითი აღშფოთებული“ მოქალაქე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტი ნინო შველიძე აღმოჩნდა”.

“იმედმა” გაავრცელა ამ თემაზე პარლამენტის თავმჯდომარის შალვა პაპუაშვილის და ქართული ოცნების სხვა წარმომადგენლების მოსაზრებები, რომლებიც მიზნად ისახავდა ნინო შველიძის სახით (გაავრცელეს მისი ფოტო საპროტესტო აქციიდან)  “რუსული კანონის” მოწინააღმდეგე არასამთავრობო ორგანიზაციების და მათთან დაკავშირებული პირების დისკრედიტირებას.

აღნიშნული მასალების შეფასების შედეგად საბჭო მიიჩნევს, რომ განმცხადებლის მიმართ განზრახ მოხდა დაუზუსტებელი ინფორმაციის არაერთგზის გავრცელება და ამის მოტივი იყო “იმედის”, როგორც სამთავრობო პროპაგანდის გამავრცელებელი მედიის სარედაქციო პოლიტიკა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი

“იმედის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

 სადავო მასალა

განცხადება

წერილი

16 ნოემბერი,  2024 წელი

საქმე N-765

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინო შველიძემ POSTV-ის ჟურნალისტის ქეთი მამრიკიშვილის წინააღმდეგ.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებელი ნინო შველიძე და მისი წარმომადგენელი ნიკა მაღედანი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

POSTV-ის სადავო მასალა მის ეთერში 6 სექტემბერს 13:00 საათზე გავიდა.

სადავო ფრაზები:

სიუჟეტის სათაური: “ბულინგის წამხალისებელი”;

“ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭოს წევრების პოზიციით, სიუჟეტი არ ეყრდნობა სათანადოდ გადამოწმებულ მტკიცებულებებს და არის დაუბალანსებელი.

წამყვანი სიუჟეტს იწყებს შემდეგი ტექსტით: “ქართული ოცნების” დეპუტატზე, დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტის, ნინო შველიძის თავდასხმისა და მისთვის სიტყვიერი შეურაცხყოფის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.

განმცხადებლის პოზიციისა და მის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებების შესწავლის საფუძველზე, საბჭო დარწმუნდა, რომ სადავო მასალა არაერთ უზუსტობას შეიცავს და მას შეცდომაში შეჰყავს მაყურებელი.

მასალაში არ ჩანს თავდასხმა და არ ისმის შეურაცხყოფა. მიუხედავად ამისა, წამყვანი და ხელისუფლების წარმომადგენელი რესპონდენტი მტკიცებით ფორმაში საუბრობენ თავდასხმაზე, რაც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.

ასევე, წამყვანი ნინო შველიძეს, ფაქტობრივ მტკიცებულებაზე მითითების გარეშე მოიხსენიებს  “რადიკალური ოპოზიციის აქტივისტად”, რაც ასევე არღვევს სიზუსტის პრინციპს, ვინაიდან სიუჟეტში არ არის წარმოდგენილი არც ერთი დადასტურება იმისა, რომ განმცხადებელი რომელიმე ოპოზიციური ძალის აქტივისტია და, მით უფრო, არ არის ფაქტობრივი მტკიცებულება მისი “რადიკალური ქმედებების”  შესახებ.

გადაწყვეტილებაში - ““ფორმულას” პროდიუსერი ნესტან (ნენე) დალაქიშვილი “იმედის” არაიდენტიფიცირებული ჟურნალისტის წინააღმდეგ”, ქარტიის საბჭომ განმარტა, რომ პირის რომელიმე პარტიის აქტივისტად მოხსენიებისთვის ჟურნალისტს გარკვეული მტკიცებულებები უნდა ჰქონდეს, ან მისი პარტიული აქტივისტობა საჯარო წყაროებით უნდა მტკიცდებოდეს და მედია შესაბამის ბმულებს უნდა უთითებდეს. ხსენებულ გადაწყვეტილებაშივე საბჭომ განმარტა, რომ პარტიულ აქტივისტად გამოცხადების შემთხვევაში მედიამ, სულ მცირე, ამის შესახებ შეკითხვა მაინც უნდა დაუსვას ადრესატს, რაც მინიმალურ სტანდარტს მაინც დააკმაყოფილებდა.

მოცემულ შემთხვევაშიც იგივე პრობლემაა. მასალაში არ არის პარტიული აქტივისტობის რაიმე მტკიცებულება და არც ადრესატთან ამის დაზუსტების მცდელობაა ნაჩვენები.

სიუჟეტში აღნიშნულია, რომ “ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს” დირექტორმა, [ტიმოთი ბლაუველთმა] გადაიღო და გაავრცელა”.

როგორც განმცხადებელი მიუთითებს, “საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოები” არ არის დონორი ორგანიზაცია და ის საგანმანათლებლო მიზნებით შემოიფარგლება, რაც მათ ოფიციალურ გვერდზეც არის გაცხადებული.

ამასთან, „საერთაშორისო განათლების ამერიკული საბჭოების” დირექტორის მიერ ვიდეოს გადაღებისა და გავრცელების შესახებ ინფორმაციას თავად ტიმოთი ბლაუველთიც გამოეხმაურა წერილით (ერთვის გადაწყვეტილებას) მის სოციალურ ქსელში და აღნიშნა, რომ ეს ვიდეო მას არც გადაუღია და არც გაუვრცელებია, მეტიც, მას არანაირი კავშირი არ ჰქონია ამ ვიდეოსთან. ამავე წერილში მოქცეულ ორგანიზაციის განცხადებაში კი მითითებულია, რომ ნინო შველიძე “არ არის დაკავშირებული საერთაშორისო განათლების ამერიკულ საბჭოებთან და არ წარმოადგენს ამ ორგანიზაციას”.

ქარტიის საბჭოს ძალებს აღემატება დაზუსტებით იმის გამორკვევა, თუ რა ტიპის ორგანიზაციაა “ამერიკული საბჭოები”, რა კავშირი აქვს განმცხადებელს ამ ორგანიზაციასთან, გადაიღო და გაავრცელა თუ არა ვიდეო ამ ორგანიზაციის ხელმძღვანელმა.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მოპასუხე ჟურნალისტის ვალი იყო სიუჟეტში გავრცელებული ფაქტების დაზუსტება და ამის მცდელობის აუდიტორიისთვის ჩვენება, რაც ჟურნალისტმა არ გააკეთა.

მოპასუხე მედიას შეეძლო, სულ მცირე, ორგანიზაციის განცხადება მოგვიანებით მაინც აესახა როგორც დამატება სადავო მასალაში, რაც აუდიტორიას მეტად დაბალანსებული, მრავალ წყაროზე დაფუძნებული ინფორმაციით უზრუნველყოფდა.

სიუჟეტის დაუბალანსებლობის პრობლემას ამძაფრებს ისიც, რომ მასში ასახულია მხოლოდ ერთი მხარის - საპარლამენტო უმრავლესობის წევრის, ირაკლი კვირცხალიას კომენტარი, და ჟურნალისტს არც განმცხადებლისგან და არც თუნდაც რომელიმე ოპოზიციური პოლიტიკური პარტიის წარმომადგენლისგან არ ჰქონია რაიმე ინფორმაციის მიღების მცდელობაც კი. მიუხედავად ამისა, ის მტკიცებით ფორმაში გადასცემს ამბავს, რომელიც სათანადოდ გადამოწმებული არ აქვს.

პრობლემურია თავად სიუჟეტის სათაურიც: “ბულინგის წამხალისებელი”. საბჭოს პრაქტიკით, ძირითად შემთხვევებში სათაური უნდა იქნეს განხილული როგორც ცალკე ჟურნალისტური პროდუქტი, ვინაიდან მაყურებელმა შეიძლება არც ჩათვალოს საჭიროდ მასალის სრულად გაცნობა იმ დაშვებით, რომ ძირითადი მიგნება მან უკვე წაიკითხა სათაურში. სათაური მკითხველს პირველ შთაბეჭდილებას უქმნის. მოცემულ შემთხვევაში, სათაური “ბულინგის წამხალისებელი” მტკიცებით ფორმაშია და მასალის საერთო შინაარსიდან არ გამომდინარეობს, რასაც ასევე შეცდომაში შეჰყავს აუდიტორია.

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მიიჩნია, რომ მოპასუხე ჟურნალისტმა არასრული, არაზუსტი და მანიპულაციური სიუჟეტით, რომელიც მაყურებელს არასწორ წარმოდგენას უქმნის, დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოცემულ შემთხვევაში საბჭომ ზემოთ დაადგინა. ამასთან, აღნიშნული დარღვევა განზრახვას და მოტივსაც უნდა მოიცავდეს.

მოცემულ შემთხვევაში პირველი პრინციპის ფარგლებში დადგინდა, რომ ჟურნალისტმა არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა. ამასთან, სიუჟეტი ცალსახად ემსახურება მაყურებლისათვის მცდარი წარმოდგენის შექმნას, რათა მათ თვალში არასამთავრობო ორგანიზაციები და მათთან დაკავშირებული პირები ნეგატიურად წარმოჩინდნენ.

განზრახვაზე მიუთითებს ისიც, რომ ვითარების უფრო მეტად დრამატიზებისთვის წამყვანი ინციდენტს მოიხსენიებს თავდასხმად, როცა სიუჟეტში ამის არანაირი მტკიცებულება არ არის.

საბჭო განზრახვის მამტკიცებლად მიიჩნევს მედიის მხრიდან მოპასუხე მხარის პოზიციის არ ასახვასაც.

საბჭო მიიჩნევს, რომ  ჟურნალისტი განზრახ ავრცელებს არაზუსტ და დამახინჯებულ ინფორმაციას, რისი მოტივიც არის არასამთავრობო ორგანიზაციებისა და მათთან დაკავშირებული პირების დისკრედიტაცია, ვინაიდან ისინი აქტიურად ეწინააღმდეგებიან “რუსულ კანონს” და მონაწილეობენ ხელისუფლების წინააღმდეგ გამართულ საპროტესტო აქციებში. ამ პროტესტში არაერთგზის მონაწილეობდა განმცხადებელიც.

მედიის განზრახვაზე მიუთითებს ისიც, რომ სიუჟეტში ასახულია მხოლოდ საპარლამენტო უმრავლესობის წევრის, ირაკლი კვირცხალიას, კომენტარი: “ღირსეული კოლეგის ჩანაწერი გამოაქვეყნა თავიდან ვითომ მოქალაქემ და გაგრძელდა ეს ამ აღშფოთებული მოქალაქეების ვითომ სერიიდან ამ დროს ვნახეთ, რომ რეალურად ესეც ერთ-ერთი რომელიღაცა არასამთავრობოს დამფუძნებელი თუ რაღაც წევრი, რომელიც აქ ესე ვთქვათ, აქტიურად აქტივისტად იყო ჩართული ამ დესტრუქციაში, რაც პარლამენტის შენობასთან ხდებოდა და ვნახეთ ის მარაზმი შვილებთან ერთად რა იკადრა, როგორც იკადრა თვითონ თავის შვილებთან ერთად და ბატონი დავითის ოჯახთან ერთად მიიღო საკადრისი პასუხი, მარა კიდევ ერთხელ  ვამბობ, რო საკადრის პასუხს საზოგადოება გასცემს მათ 26 ოქტომბერს."

განმცხადებლის მიერ მოწოდებული მასალებიდან დგინდება, რომ ეს არ იყო პირველი შემთხვევა, როდესაც განმცხადებლის შესახებ მოპასუხე მედიამ გადაუმოწმებელი და ცალხმრივი ინფორმაცია გაავრცელა.

6 სექტემბერს POSTV-ის საიტზე გამოქვეყნდა სტატია სათაურით: “დავით მათიკაშვილსა და მის ოჯახზე თავდასხმის ამსახველი ვიდეო ამერიკული დონორი ორგანიზაცია „ამერიკული საბჭოს“ ხელმძღვანელმა და ილიაუნის პროფესორმა ტიმოთი ბლაუველთმა გადაიღო და გაავრცელა”, რომელიც იმეორებს ტელეკომპანია “იმედის” ნარატივს, რომელიც ამ ინფორმაციის პირველწყაროა.

საბჭოს მიერ განხილული საქმეების პრაქტიკამ აჩვენა, რომ პროპაგანდისტული მედიები საერთო ნარატივის მქონე სიუჟეტებით ცდილობენ დისკრედიტაციის კამპანია აწარმოონ “ქართული ოცნებისა” და მათი პოლიტიკის მოწინააღმდეგე ადამიანებისა თუ ორგანიზაციების წინააღმდეგ.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი

ქეთი მამრიკიშვილმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება

წერილი

16 ნოემბერი, 2024 წელი


საქმე N-766

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა “განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრმა”.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს ნაწილობრივ პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებელი “განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრის”

აღმასრულებელი დირექტორი ქეთევან ჩაჩავა; ნათია ზოიძე და მიხეილ მირზიაშვილი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა მთავარი არხის ეთერში 2024 წლის 4 ოქტომბერს, 21:00 საათიან გამოშვებაში გავიდა. ის ეხებოდა აშშ-ს დედაქალაქ ვაშინგტონში მეუფე იაკობის ვიზიტს.

სადავო ფრაზები:

„მეუფე იაკობს თან ახლდა ქართული არასამთავრობო ორგანიზაციის დამფუძნებელი ქეთევან ჩაჩავა, ეს ორგანიზაცია, სინამდვილეში, სამთავრობო არასამთავრობო ორგანიზაციაა, ანუ ეგრეთწოდებული გონგო (GONGO) და ამ შეხვედრის დასრულების შემდეგ, არ გავრცელებულა არანაირი განცხადება”.

განმცხადებელი სადავოდ ხდის “განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრის” ე.წ. სამთავრობო არასამთავრობო ორგანიზაციად, ანუ GONGO-დ გამოცხადებას, და მიაჩნია, რომ ამით დაირღვა ქარტიის პრინციპები.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

 საბჭომ არაზუსტად, სათანადოდ გადაუმოწმებლად მიიჩნია სიუჟეტებში გამოყენებული ფრაზა: “ეს ორგანიზაცია, სინამდვილეში, სამთავრობო არასამთავრობო ორგანიზაციაა, ანუ ეგრეთწოდებული გონგო (GONGO).”

საბჭოს წევრების პოზიციით, სიუჟეტის მთლიანი კონტექსტი მანიპულაციურია, ვინაიდან მაყურებელს უქმნის შთაბეჭდილებას, რომ “განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრი” არის მთავრობასთან დაკავშირებული, მათი ინტერესების გამტარებელი ორგანიზაცია და, ამასთან, სწორედ ამ უკანასკნელმა დაგეგმა მეუფე იაკობის ვაშინგტონში ვიზიტი.

GONGO იშიფრება როგორც “ორგანიზაცია, რომელიც შექმნილია ან დაფინანსებულია სახელმწიფოს მიერ სამოქალაქო საზოგადოების ან სამოქალაქო ჯგუფების არსებობის ან ქცევის ილუზიის შექმნის მიზნით საკუთარი პოლიტიკური ამოცანების მისაღწევად ქვეყნის შიგნით ან საერთაშორისო ასპარეზზე”.

საბჭო დარღვევად მიიჩნევს, რომ სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაში და ფაქტად არის წარმოჩენილი “განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრი” ე.წ. სამთავრობო არასამთავრობო ორგანიზაციად, ისე, რომ ეს არანაირ მტკიცებულებას არ ეფუძნება. სიუჟეტში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა სულ მცირე, თავად ორგანიზაციასთან დააზუსტოს აღნიშნული ინფორმაცია.

მიუხედავად იმისა, რომ ჟურნალისტს სიუჟეტის მომზადების დროს ჰქონდა მიმოწერა “განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრის” აღმასრულებელ დირექტორთან ქეთევან ჩაჩავასთან, საბჭოსთვის წარმოდგენილი მტკიცებულებების მიხედვით, ამ ინფორმაციის დაზუსტება მას არ უცდია. საბჭოსთვის წარმოდგენილ მიმოწერაში არ ჩანს, რომ ჟურნალისტმა ქეთევან ჩაჩავას სიუჟეტის ეთერში გასვლამდე დაუსვა შეკითხვა მისი არასამთავრობო ორგანიზაციის საქართველოს ხელისუფლებასთან კავშირის შესახებ. 

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, იმისათვის, რომ დაცული იყოს ინფორმაციის გადამოწმების სტანდარტი, ის უნდა ეყრდნობოდეს სულ მცირე ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროს, რაც მოცემულ შემთხვევაში უგულებელყოფილია. სიუჟეტში, ჟურნალისტის ტექსტში არ ჩანს არცერთი წყარო, რომელსაც ჟურნალისტი ამ ორგანიზაციის GONGO-დ მოხსენიებისას ეყრდნობა.

საბჭოს განმცხადებელმა წარუდგინა მასსა და ჟურნალისტს შორის სიუჟეტის გამოქვეყნებამდე წარმოებული მიმოწერა, გამომდინარე აქედან, ჟურნალისტს ჰქონდა შესაძლებლობა, ინფორმაციის ეთერში გავრცელებამდე ის გადაემოწმებინა, თუმცა მან ეს არ გააკეთა.

არსებულ რეალობაში, როცა საქართველოს ხელისუფლებამ მიიღო რუსული სტილის კანონი აგენტების შესახებ და იუსტიციის სამინისტროს მიერ შექმნილ სპეციალურ რეესტრში ნებაყოფლობით რეგისტრაციაზე უარი თქვა ასეულობით არასამთავრობო ორგანიზაციამ, კონკრეტული არასამთავრობო ორგანიზაციის მოხსენიება სამთავრობო არასამთავრობო ორგანიზაციად - GONGO-დ, მძიმე ბრალდებაა და ჟურნალისტის მხრიდან მეტ სიფრთხილეს და გადამოწმებას საჭიროებდა. სიუჟეტში არ ჩანს ჟურნალისტის მხრიდან ამ ინფორმაციის სათანადოდ გადამოწმების მცდელობა, რაც აუდიტორიის უპატივცემულობად უნდა შეფასდეს და ეწინააღმდეგება ეთიკურ პრინციპებს.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭომ მიიჩნია, რომ ინფორმაციის არაზუსტი და გადაუმოწმებელი გაშუქებით ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიას განმცხადებელმა წარმოუდგინა 5 ოქტომბერს, სიუჟეტის ეთერში გასვლიდან მეორე დღეს, “მთავარი არხის” თვითრეგულირების ორგანოში შეტანილი საჩივარი და, ასევე, მათთან კომუნიკაციის, სადაც ორგანიზაცია ჟურნალისტის მიერ დაშვებული უზუსტობის გამოსწორებას ითხოვს, მტკიცებულებები.

ამასთან, სიუჟეტის გასვლის შემდეგ, 5 ოქტომბერს, თავად ქეთევან ჩაჩავამაც მისწერა ჟურნალისტს და გამოხატა პრეტენზია სიუჟეტთან დაკავშირებით.

ქარტიის სამდივნომ, “განვითარებისა და დემოკრატიის ცენტრის” განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “მთავარ არხს”, რასთან დაკავშირებითაც კომუნიკაციაც შედგა.

აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ, რაც აძლევდა მათ შესაძლებლობას, შეესწორებინათ არაზუსტი ინფორმაცია, რაც არ მომხდარა.

მიუხედავად ზემოაღნიშნულისა, სადავო მასალა დღემდე პირვანდელი სახით არის ხელმისაწვდომი “მთავარი არხის” ფეისბუქ გვერდზე და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის მე-5 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი

ნატალი ჯახუტაშვილმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მეხუთე პრინციპები.

სადავო მასალა

განცხადება