27 ივნისი, 2025 წელი

 

საქმე  N 789

 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, ნინო გელაშვილი, ნინო კაპანაძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, თიკო დავაძე, საბა წიწიკაშვილი, ირაკლი მსხილაძე, თინათინ ზაზაძე.

 

აღწერილობითი ნაწილი:

 

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართეს ტელეკომპანია “პირველმა” და მისმა ჟურნალისტებმა. განმცხადებლები მიიჩნევდნენ, რომ გადაცემაში, რომელიც ტელეკომპანია “სეზონი TV”-ს ეთერში 2025 წლის 10 ივნისს გავიდა, წამყვანებმა ეთიკური პრონციპები დაარღვიეს.

 

მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ გადაცემის წამყვანები ნიკოლოზ მჟავანაძე და დიტო ჩუბინიძე.

 

საქმის განხილვის თავისებურებები:

 

საბჭოს სხდომა წარიმართა ონლაინ რეჟიმში, საბჭოს წევრები სხდომაში მონაწილეობდნენ დისტანციურად. 

 

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

 

სხდომას დისტანციურად ესწრებოდნენ და განხილვაში მონაწილეობდნენ განმცხადებლების წარმომადგენლები, იურისტები თორნიკე მიგინეიშვილი და ქეთევან ქველაძე. 

 

მოპასუხე ჟურნალისტები სხდომას არ დასწრებიან, საბჭოსთვის არც წერილობით წარმოუდგენიათ საკუთარი პოზიცია.

 

სამოტივაციო ნაწილი:

 

განმცხადებლების  პოზიცია: 

 

• პირველი პრინციპის დარღვევა - ჟურნალისტები პირდაპირ ეთერში აჟღერებენ ისეთ ფრაზებს, რომლებიც არ არის დადასტურებული. საზოგადოებას მტკიცებით ფორმაში აწვდიან ფაქტებს, რათა ჟურნალისტები ამორალურ მოქმედებებში ამხილონ, აწვდიან ინფორმაციას მაყურებლებს, რომ თანხის სანაცვლოდ ჟურნალისტები ახორციელებენ კონკრეტულ მოქმედებებს, როგორც პროფესიული ნიშნით, ასევე მის გარეთ.  

დადასტურებულად, ჟურნალისტების სამუშაო ადგილს მოიხსენიებენ შეურაცხმყოფელი არსებითი სახელით, რაც განსაზღვრავს ფაქტს, რომელიც არ არის სიმართლე. 

 

• მეშვიდე პრინციპის დარღვევა - თითოეული სიტყვა, რომელიც ჟურნალისტების (წამყვანების) მიერ გაკეთდა, მარტივად არის აღსაქმელი რომ არის შეურაცხმყოფელი და დისკრიმინაციული (გენდერის ნიშნით).  

წამყვანები, მარიამ გაფრინდაშვილს, ნანა ქაჯაიასა და ნატალიას ქაჯაიას, როგორც ქალ ჟურნალისტებს ესხმიან თავს საკუთარი შეურაცხმყოფელი განცხადებებით. ასეთ დროს კი არა თუ ემიჯნება რომელიმე წამყვანი (ჟურნალისტი) ამ ფრაზებს, არამედ მხარს უჭერს მას და ავრცობს. 

• მეათე პრინციპის დარღვევა - მიუხედავად იმისა, რომ წამყვანების მიერ გაკეთებული განცხადებებიდან არცერთი მათგანი არ შეესაბამება სინამდვილეს, უნდა აღინიშნოს, რომ ცილისწამებლური განცხადებების ფონზეც კი, უმრავლესობა მათგანი განცხადებებისა ეხება ადამიანის პირად ცხოვრებას. მართალია, ისინი არ შეესაბამებიან რეალობას, მაგრამ ფაქტია, რომ ჟურნალისტები (წამყვანები) ცდილობენ, რომ მომჩივნების პირადი ცხოვრება განიხილონ პირდაპირ ეთერში ამ ადამიანების ჩართულობისა და თანხმობის გარეშე. ამას ადასტურებს თავად წამყვანის მიერ გაკეთებული განმარტებაც - „ხალხო, ასე ღიად ნუ გამოიტანთ პირად ცხოვრებას, ცოტა ისე, დახურული მაინც გახადეთ ეს ყველაფერი“. 

 

• მეთერთმეტე პრინციპის დარღვევა - ყველა ზემოხსენებული (წამყვანების მიერ გაკეთებული) განცხადება შეიცავს ცილისწამებას, ფაქტის განზრახ დამახინჯებას, რათა მომხდარიყო ტელეკომპანია “პირველის” ჟურნალისტების დისკრედიტაცია, მათი ღირსებისა და საქმიანი რეპუტაციის შელახვა. იმ რეალობაშიც კი, რომ წამყვანი ახსენებს 30 000 ლართან დაკავშირებით არსებობს ჩანაწერი, სადაც პირდაპირ ასახელებს თანხასაც თემურ ჭყონიაო, არის სიცრუე. წამყვანებს და ტელევიზიის ჟურნალისტებს, არცერთხელ არ დაუკავშირდა არც წამყვანები და არც მედიის წარმომადგენლები ფაქტის გადამოწმების 

მიზნით. ხელოვნურად შექმნილ ჩანაწერშიც კი ბატონი თემურ ჭყონია თავად არ ასახელებს თანხას და უკვე მტკიცებით ფორმით ჟურნალისტს აქვს საუბრისას წამყვანი როლი. ანუ, არცერთი ფაქტი არც ტელეკომპანია “პირველთან” და არც ჟურნალისტებთან არ გადაუმოწმებიათ წამყვანებს ან/და ტელევიზიას. რა თქმა უნდა, არაფერს ვამბობთ დამახინჯებულად მიწოდებულ ფაქტებზე ჟურნალისტებისა და ბატონი თემურ ჭყონიას რაიმე სახის ურთიერთობასთან დაკავშირებით, რაც, გარდა იმისა რომ არის ცილისწამება,  

არის ყოვლად ამორალური და არღვევს საზოგადოებაში დამკვირდებულ პატივისცემის წესებს.  

 

პირველი პრინციპი.

 

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

 

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, განსახილველ გადაცემაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

 

საბჭო პირველი პრინციპის დარღვევას სადავო გადაცემაში ორი მიმართულებით ადგენს.

 

პირველი: გადაცემის ავტორებმა, როგორც დადასტურებული ფაქტი, ისე გაავრცელეს ინფორმაცია, რომ თემურ ჭყონია ტელეკომპანია “პირველის” იმ ჟურნალისტებს, რომლებმაც ქარტიას მომართეს, 30-30 ათას ლარს ხელფასს უხდის. ეს ინფორმაცია გაავრცელეს კონკრეტული, სანდო, გადამოწმებული მტკიცებულებების გარეშე.

 

მეორე: გადაცემის წამყვანებმა დაარღვიეს აუცილებელი ჟურნალისტური სტანდარტი, ბალანსის ვალდებულება. 

ეთიკური პრინციპების მიხედვით, ნებისმიერი ჟურნალისტი ვალდებულია, მის ჟურნალისტურ პროდუქტში, ეს იქნება სიუჟეტი თუ საავტორო გადაცემა, მაქსიმალურად შეეცადოს ამბის მონაწილე მხარეების პოზიციების წარმოჩენას.

სადავო გადაცემის წამყვანებმა დიტო ჩუბინიძემ და ნიკოლოზ მჟავანაძემ, მტკიცებით ფორმაში ისე ისაუბრეს ჟურნალისტების მიერ ბიზნესმენ ჭყონიასგან თანხის აღების შესახებ, რომ არც ჭყონიას და არც ბრალდებული ჟურნალისტების პოზიცია ეთერში არ გაუჟღერებიათ.

 

ქარტიის საბჭომ არაერთ გადაწყვეტილებაში მიუთითა, რომ მხარეთა შორის ბალანსი, საპასუხო კომენტარის უფლების რეალიზება აუცილებელია, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ კონკრეტულ პირს მედია უარყოფით კონტექსტში წარმოაჩენს ანდა კონკრეტულ ბრალს უყენებს.

განსახილველ შემთხვევაში გადაცემის წამყვანებმა ჟურნალისტები ეთიკური და კანონით დადგენილი წესების დარღვევაში ღიად დაადანაშაულეს და არც პასუხის საშუალება მისცეს და სადავო გადაცემაში არც მათ მიერ ამ საკითხზე ღიად გაცხადებული პოზიციები ასახეს.

ამ ქმედებებით გადაცემის წამყვანებმა, პირველ რიგში, პატივი არ სცეს სიზუსტეს, ასევე, გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელებით პატივი არ სცეს საკუთარ აუდიტორიას, რაც ცალსახად ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევაა.

 

მეშვიდე პრინციპი

 

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

 

განმცხადებელი ჟურნალისტები მიიჩნევენ, რომ გადაცემის წამყვანებმა ნიკოლოზ მჟავანაძემ და დიტო ჩუბინიძემ  მოახდინეს მათი დისკრიმინაცია გენდერის ნიშნით. წამყვანებმა ეთერში გაჟღერებული გამონათქვამებით მოახდინეს მათ, როგორც ქალი ჟურნალისტების, მიმართ დისკრიმინაციის წახალისება.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ გადაცემის წამყვანებმა დაარღვიეს ქარტიის მე-7 პრინციპი.
წამყვანების გამონათქვამების ნაწილი იყო დისკრიმინაციული განმცხადებელი ქალი ჟურნალისტების მიმართ:

 „მაგათი საგზური ის არის, რომ სადღაც ექნება ბუნაგი მოწყობილი და იქ გააფორმებს“, „ამ 30 000 ლარად აქვს ნაყიდი, ეს ახალგაზრდა გოგონები აქვს ნაყიდი ბატონ ელტონ ჭყონიას“, „რაც შეეხება ამ გოგონებს, ელტონის გოგოშკებს“, „მამაშენს რომ გაეგო ნანუკა, რომ შენ მამის ტოლა კაცი 30 000 ლარს გაძლევს, რომ იმის შემდგომ მოიქცე ისე, როგორც იქცევი. ანუ გახდე ელტონის პუტანკა, რა ჭკუაზე დადგებოდა?“ „ჩაგცხრილავდა და იქნებოდი კიდეც ჩასაცხრილი“, „სამარცხვინოები ხართ თქვენ“, „კაცი იძახის, ხომ? თანხაც დაასახელა 30 000“, „დოლარიც თამაშობს და ესენიც ათამაშებენ“, „ამდენი ახალგაზრდა ქალბატონის გაძლება ძალიან რთულია, თან ენერგიული ქალბატონების“, „ხალხო, ასე ღიად ნუ გამოიტანთ პირად ცხოვრებას, ცოტა ისე, დახურული მაინც გახადეთ ეს ყველაფერი.

წამყვანების ზემოთ აღწერილი ფრაზები დისკრიმინაციულია და ამგვარი ფრაზების სოციალური მედიით გავრცელება ახალისებს დისკრიმინაციას განმცხადებელი ქალი ჟურნალისტების მიმართ, რაც განმცხადებელების მიერ ქარტიის საბჭოსთვის წარმოდგენილი კომენტარების სქრინებითაც დასტურდება. 

 

ეთიკური პრინციპები ავალდებულებს ჟურნალისტებს, არათუ თავად არ მოახდინონ ვინმეს რაიმე ნიშნით დისკრიმინაცია, არამედ გაემიჯნონ დისკრიმინაციის გამოვლინებას საკუთარ მედია პროდუქტებში და არ მოახდინონ დისკრიმინაციის რაიმე ფორმის წახალისება.
განსახილველ შემთხვევაში, სადავო გადაცემის წამყვანებმა ეთერში გავრცელებული საკუთარი გამონათქვამებით თავად მოახდინეს ტელეკომპანია “პირველის” ქალი ჟურნალისტების დისკრიმინაცია, რაც მე-7 პრინციპის დარღვევაა.

 

მეათე პრინციპი

 

“ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი.”

 

მთელი გადაცემის განმავლობაში წამყვანები აკეთებდნენ განცხადებებს საკითხებზე, რომლებიც დაზუსტებული და არადისკრიმინაციულიც რომ ყოფილიყო, მაინც წარმოადგენდა განმცხადებელი ჟურნალისტების პირად ინფორმაციას. გადაცემის წამყვანები აკეთებდნენ მინიშნებებს ქალი ჟურნალისტების პირად ცხოვრებაზე.

 

„ხალხო, ასე ღიად ნუ გამოიტანთ პირად ცხოვრებას, ცოტა ისე, დახურული მაინც გახადეთ ეს ყველაფერი“, - თქვა ერთ-ერთმა წამყვანმა გადაცემაში ტელეკომპანია “პირველის” ჟურნალისტების მისამართით, მანამდე გაჟღერებული პირადი სახის ინფორმაციის შეჯამებისას.

 

ეთიკური პრინციპების შესაბამისად, ჟურნალისტმა მხოლოდ განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესის შემთხვევაში შეიძლება მოახდინოს პირის პირადი ცხოვრების შესახებ ინფორმაციის გასაჯაროება. 

განსახილველ შემთხვევაში, გადაცემის წამყვანები საუბრობდნენ განმცხადებელი ჟურნალისტების პირადი, შესაძლო ინტიმური ურთიერთობების შესახებ ისე, რომ არ არსებობდა ამ თემის მიმართ განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი. ეს იყო წამყვანების მხრიდან უხამსი ჭორაობის ფაქტი და არ ემსახურებოდა აუდიტორიის ინფორმირებას.

 

გამომდინარე აქედან, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ განსახილველ შემთხვევაში დარღვეულია ქარტიის მე-10 პრინციპიც.

მეთერთმეტე პრინციპი

 

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

 

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო გადაცემაში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

 

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად მიიჩნევა,

როცა დგინდება, რომ:

 

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

 

2.              ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

 

3.              მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

 

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა. სადავო გადაცემაში საბჭომ პირველი პრინციპი დარღვეულად მიიჩნია.

საბჭო მე-11 პრინციპზე მსჯელობისას, ყოველთვის იკვლევს მოტივს და ჟურნალისტის განზრახვას.

 

გადაცემის შესწავლის შედეგად საბჭო მიიჩნევს, რომ წამყვანებმა წინასწარი განზრახვით, გადამოწმების მცდელობის გარეშე გაავრცელეს განმცხადებლების მიმართ გადაუმოწმებელი ინფორმაცია.

თემურ ჭყონიას მიერ ტელეკომპანია “პირველის” ჟურნალისტებისთვის 30 ათას ლარიანი ხელფასის გადახდის შესახებ ინფორმაცია თავდაპირველად  POSTV-მ გაავრცელა (6 ივნისს). (ქარტიამ განიხილა ამავე თემაზე POSTV-ს მიერ მომზადებული სიუჟეტი და ეთიკური პრინციპების დარღვევა დაადგინა) გავრცელებული ინფორმაცია მალევე საჯაროდ უარჰყვეს ტელეკომპანია “პირველის” ჟურნალისტებმა.

სადავო გადაცემა ეთერში 2025 წლის 10 ივნისს გავიდა. ამ დროისთვის ამ თემას უკვე სოციალურ ქსელში ბევრი გამოხმაურება ჰქონდა და გადაცემის წამყვანებს შესაძლებლობა ჰქონდათ, გაცნობოდნენ ინფორმაციას, რომ ტელეკომპანია “პირველის” წარმომადგენლები ჭყონიასგან ხელფასის მიღებას უარყოფდნენ.

მიუხედავად ამისა, გადაცემის წამყვანებმა ისე გააჟღერეს განმცხადებლების მიმართ ბრალდებები, რომ საკუთარ მაყურებელს არ გააცნეს ტელეკომპანია “პირველის” ჟურნალისტების პოზიცია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ ეს იყო გადაცემის წამყვანების განზრახვა და არა უნებლიე ჟურნალისტური შეცდომა.

გადაცემის წამყვანები ეთერში არ მალავდნენ ნეგატიურ დამოკიდებულებას ტელეკომპანია “პირველის” მიმართ. წინასწარ განზრახვაზე, ნეგატიურ დამოკიდებულებაზე მიუთითებს მათ მიერ ეთერში გაჟღერებული ფრაზები: „არა, ეს ბორდელები უნდა დაიხუროს“, „პროსტიტუციის წყაროები“, „პირდაპირ ეთერში იგინებიან, ილანძღებიან, თქვენი დედა, თქვენი ისა, თქვენი ესა“.

 

საბჭო მიიჩნევს, რომ “სეზონი TV”-ს წამყვანებმა ამ ქმედებებით დაარღვიეს ქარტიის მე-11 პრინციპი.

 

სარეზოლუციო ნაწილი:

 

ჟურნალისტებმა, დიტო ჩუბინიძემ და ნიკოლოზ მჟავანაძემ დაარღვიეს ქარტიის პირველი, მე-7, მე-10 და მე-11 პრინციპები.