02 ივლისი 2020 წელი

საქმე N - 398 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: კამილა მამედოვა, ლიკა ზაკაშვილი, ნინა ხელაძე, ზვიად ქორიძე, მაია მერკვილაძე


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ლევან ცალუღელაშვილმა, რომელიც მიიჩნევდა, რომ 2020 წლის 25 ივნისს, ვებ საიტზე primetime.ge გამოქვეყნებულ სტატიაში დაირღვა ქარტიის 1, მე-3, მე-4, მე-5 და მე-10 პრინციპი. მოპასუხე ჟურნალისტად განისაზღვრა primetime.ge -ს რედაქტორი, მირიან ბოქოლიშვილი.

საქმის განხილვის თავისებურებები

საბჭომ გადაწყვეტილება მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც ორგანიზებული იქნა აპლიკაცია Zoom-ის მეშვეობით, თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომაში მონაწილეობა მიიღო განმცხადებელმა, ხოლო მოპასუხე ჟურნალისტს სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღია და წარმოადგინა შეპასუხება წერილობითი სახით. სხდომის მიმდინარეობისას განმცხადებელმა მოხსნა მისი მოთხოვნა ქარტიის 1, მე-3 და მე-5 პრინციპებთან დაკავშირებით და სადავოდ დატოვა ქარტიის მე-4 და მე-10 პრინციპი.


სამოტივაციო ნაწილი


ფაქტობრივი გარემოებები:

1. განმცხადებელმა ლევან ცალუღელაშვილმა სოციალურ ქსელ FACEBOOK-ში, მის პირად გვერდზე გამოაქვეყნა პოსტი. განმცხადებლის განმარტებით სტატუსი განკუთვნილი იყო მხოლოდ მისი FACEBOOK მეგობრებისათვის.
2. პოსტი ეხებოდა გიორგი შაქარაშვილის გარდაცვალებას და მასში გამოთქმული იყო ლევან ცალუღელაშვილის პერსონალური მოსაზრება/შეფასება ფაქტთან დაკავშირებით. პოსტში ასევე აღნიშნული იყო, რომ დაპირისპირება, რომელიც წინ უძღოდა შაქარაშვილის გარდაცვალების ღამეს განვითარებულ მოვლენებს, მოჰყვა კითხვას “რა უბნელი ხარ?”.
3. პოსტის შინაარსი გამოაქვეყნა მედია საშუალება primetime-მა და მიუთითა, რომ „მისი [ლევან ცალუღელაშვილის] ინფორმაციით, სწორედ ამ ნიადაგზე [კითხვა „რა უბნელი ხარ“] დაიწყო დაპირისპირება “.
4. მე-3 პუნქტში მითითებული გარემოების საფუძველზე, მკითხველს primetime-ის მეშვეობით მიეწოდა ინფორმაცია, რომ სწორედ ლევან ცალუღელაშვილი იყო იმ ინფორმაციის წყარო, თუ რატომ დაიწყო დაპირისპირება. 
5. ლევან ცალუღელაშვილმა განცხადებაში მიუთითა, რომ კონფლიქტის დაწყების მიზეზის შესახებ თავად ამოიკითხა გაზეთ “კვირის პალიტრაში” და არასწორია, რომ თითქოს ინფორმაციის წყარო თავად იყო. 
6. ჟურნალისტმა თავის შეპასუხებაში აღნიშნა, რომ ლევან ცალუღელაშვილის პოსტის პირველად ვერსიაში არავითარი სახით არ იყო აღნიშნული, რომ ინფორმაციის წყარო არა თავად, არამედ სხვა მედიასაშუალება/პირი იყო.
7. ლევან ცალუღელაშვილმა დაადასტურა, რომ პოსტის თავდაპირველი ვერსია შემდეგ დაარედაქტირა და მიუთითა, რომ ინფორმაცია კონფლიქტის მიზეზის შესახებ მას არ ეკუთვნოდა. 
8. ლევან ცალუღელაშვილის მიერ საბჭოსათვის მომართვის შემდეგ ჟურნალისტმა შეცვალა სტატია და მიუთითა: „შენიშვნა: ცალუღელაშვილმა ეს ინფორმაცია „ფეისბუქის“ საკუთარ გვერდზე გაავრცელა, ყოველგვარი წყაროს მითითების გარეშე, შესაბამისად მისი სტატუსი ქმნიდა შთაბეჭდილებას, რომ ინფორმაცია სწორედ მას მიაწოდეს. მოგვიანებით, ცალუღელაშვილმა დააზუსტა, რომ ეს არა მისი, არამედ ერთ-ერთი ბრალდებულის ადვოკატის, ალექსანდრე კობაიძის ინფორმაციაა, რომელიც მან „კვირის პალიტრაში“ გააჟღერა. შესაბამისად, საკუთარ ფეისბუქ-სტატუსში ცალუღელაშვილი კობაიძეს ციტირებს”. 
9. მე-8 მუხლში მითითებული შესწორების შემდეგ, განმცხადებელმა მოხსნა მისი მოთხოვნა 1-ლ, მე-3 და მე-5 პრინციპებთან დაკავშირებით.

ქარტიის მეოთხე პრინციპი: “ინფორმაციის, ფოტოების ან დოკუმენტების მოპოვებისას ჟურნალისტმა მხოლოდ კეთილსინდისიერი და სამართლიანი მეთოდები უნდა გამოიყენოს” ხოლო მე-10 პრინციპის თანახმად, „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი.“

განმცხადებელი აღნიშნავდა, რომ ვინაიდან მისი Facebook-სტატუსი იყო მხოლოდ მეგობრებისათვის განკუთვნილი, სტატუსის გამოყენება მის დაუკითხავად იყო როგორც ინფორმაციის არაკეთილსინდისიერი მეთოდებით მოპოვება, ისე მის პირად ცხოვრებაში შეჭრა. საბჭო აღნიშნავს, რომ ინფორმაციის „საჯაროდ გავრცელებაში“ არ იგულისხმება მხოლოდ მისი ტრადიციული მედიასაშულებებით გავრცელება. სოციალური მედია სულ უფრო დიდ როლს ასრულებს ინფორმაციის მიღება-გავრცელებაში. ის გარემოება, რომ სტატუსი მხოლოდ განმცხადებლის მეგობრებს შეეძლოთ ენახათ, ავტომატურად არ ნიშნავს, რომ სტატუსის შინაარსი პერსონალური ინფორმაციაა.

აღსანიშნავია, რომ FACEBOOK პოსტის ავტორი მოკლებულია შესაძლებლობას გააკონტროლოს მისი მეგობრების მიერ ინფორმაციის გამოყენების გზები და საშუალებები. იგივე მიდგომას იზიარებს საქართველოს უზენასი სასამართლო, რომელმაც თავის გადაწყვეტილებაში №ას-1559-1462-2012 9 იანვარი, 2014 წელი, აღნიშნა რომ: „ფეისბუქზე“ კონკრეტული მომხმარებლის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია ხელმისაწვდომი ხდება მასთან დამეგობრებული პირებისათვის ან ყველა მომხმარებლისათვის, ავტორის არჩევანის შესაბამისად. ინფორმაციასთან დაშვებულ ნებისმიერ მომხმარებელს შეუძლია ამ ინფორმაციის გაზიარება თავისი კონტაქტებისათვის თუ პირთა განუსაზღვრელი წრისათვის, ასევე ციტირება პირად საუბარში, პრესასა თუ ინტერნეტ-გამოცემებში. სოციალური ქსელის სწორედ ამ თვისებების გათვალისწინებით, კონკრეტული მომხმარებლის მიერ ე.წ სტატუსის თუ კომენტარის გამოქვეყნება ინფორმაციის საჯაროდ გავრცელებად უნდა შეფასდეს“.

განსახილველ შემთხვევაში ასევე ყურადსაღებია რომ თავად განმცხადებლის FACEBOOK სტატუსის შინაარსი ეხებოდა ისეთ ამბავს, რომლის მიმართაც არსებობდა განსაკუთრებული და ობიექტური საზოგადოებრივი ინტერესი, რაც კიდევ უფრო ამყარებს FACEBOOK სტატუსის „საჯარო ინფორმაციად“ კვალიფიკაციის არგუმენტებს. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საბჭო მიიჩნევს, რომ განმცხადებლის მიერ სოციალურ ქსელში გამოქვეყნებული ინფორმაცია, მათ შორის ფოტოები, წარმოადგენს მათ საჯაროდ გავრცელებას და, შესაბამისად, ჟურნალისტს არაკეთილსინდისიერად არ მოუპოვებია ინფორმაცია და არც სხვის პირად ცხოვრებაში შეჭრილა.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. მირიან ბოქოლიშვილს არ დაურღვევია ქარტიის მე-4 და მე-10 პრინციპი.

10 აპრილი 2020 წელი საქმე N - 345

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ირმა ზოიძე, გელა მთივლიშვილი, ნინა ხელაძე, ზვიად ქორიძე, ლიკა ზაკაშვილი, კამილა მამედოვა


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნანა ვარდიაშვილმა, რომელიც მიიჩნევდა რომ ტელეკომპანია „მთავარმა არხმა“ 2019 წლის 14 დეკემბერს მომზადებულ სიუჟეტში - „კონტრაქციისთვის ჩამოყვანილები სახლებში ბრუნდებიან“ დაარღვია ქარტიის 1-ლი და მე-10 პრინციპი.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭომ მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც ორგანიზებული იქნა აპლიკაცია Zoom მეშვეობით. თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სადავო სიუჟეტში მითითებული არ იყო ავტორი ჟურნალისტი. საბჭოს სამდივნომ მიმართა მედიასაშუალებას, რომ ეცნობებინა პასუხისმგებელი პირი, მაგრამ საბჭოს ეს ინფორმაცია არ მიაწოდეს და ვერ მოხდა კონკრეტული პასუხისმგებელი პირების იდენტიფიცირება. ასეთ შემთხვევაში ქარტიის საქმის წარმოების წესის [პუნქტი 3.4] თანახმად, „თუ შეუძლებელია პასუხისმგებელი პირის მოძიება, ეს არ აფერხებს განცხადების განხილვას და ქარტიის გადაწყვეტილებაში მოპასუხედ მიეთითება არაიდენტიფიცირებული ავტორი/ჟურნალისტი“.

ქარტის საბჭოს საქმის წარმოების წესის 4.4 პუნქტის თანახმად „გამონაკლის შემთხვევებში, თუ საბჭო თვლის რომ წარმოდგენილი განცხადება და სადავო ჟურნალისტური პროდუქტი საკმარისია გადაწყვეტილების მისაღებად, შესაძლებელია გადაწყვეტილება მიღებული იქნას მხარეთა მონაწილეობის გარეშე, მათ შორის მხარეთაგან დამატებითი ინფორმაციის/განმარტების გამოთხოვის გარეშე“. განცხადება საბჭომ განიხილა აღნიშნული გამონაკლისის ფარგლებში, ვინაიდან ჩათვალა, რომ წარმოდგენილი განცხადება და სადავო ჟურნალისტური პროდუქტი საკმარისი იყო გადაწყვეტილების მისაღებად.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

ქარტიის მე-10 პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს ადამიანის პირად ცხოვრებას და არ შეიჭრას პირად ცხოვრებაში, თუ არ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი.“ “


ქართულმა ოცნებამ” 2019 წლის 14 დეკემბერს თბილისში მასშტაბური აქცია გამართა, მათ შორის მხარდამჭერები ჩამოიყვანა რეგიონებიდან. სიუჟეტი ეხება აქციის ჩამოსული მონაწილეების უკან დაბრუნების პროცესს. ამავე სიუჟეტის თანახმად, აქციის რამდენიმე მონაწილე ნასვამია, იგინება და, სავარაუდოდ, არღვევს საზოგადოებრივ წესრიგს. სიუჟეტში, 26 -ე წამიდან კადრში ჩნდება განმცხადებელი, ნანა ვარდიაშვილი, რომელიც ჟურნალისტს ეუბნება: „ნუ აწუხებთ იმ ადამიანს“, „ადამიანი რომ გეუბნებათ, რომ თქვენთან ლაპარაკი არ უნდა, უნდა გაანებოთ თავი“.

განმცხადებელი ამბობდა, რომ იგი არ იყო აქციის მონაწილე, არამედ შემთხვევით შეესწრო მოვლენების განვითარებას და მოუწოდა ჟურნალისტს, რომ არ გადაეღო/ჩაეწერა ის ადამიანები, რომელთაც ამის სურვილი არ ჰქონდათ. მისი თქმით, ვინაიდან იგი ასე მოხვდა სიუჟეტში, მაყურებელს შთაბეჭდილება დარჩა, რომ განმცხადებელიც აქციის მონაწილე იყო.

აღსანიშნავია, რომ ხელისუფლების მიერ ჩამოყვანილი აქციის მონაწილეების გადაადგილების და მათი ქცევის მიმართ არსებობს განსაკუთრებული საზოგადოებრივი ინტერესი, მით უფრო თუ ეს ქცევა ანტისოციალურია. შესაბამისად, ჟურნალისტს უფლება ჰქონდა საჯარო სივრცეში გადაეღო აქციის მონაწილეები და მათი ქცევა.

განმცხადებლი აცნობიერებდა, რომ მიმდინარეობდა ვიდეო გადაღება/სიუჟეტის მომზადება. იგი თავისი ინიციატივით მივიდა ჟურნალისტთან და გამოთქვა რეპლიკა/უკმაყოფილება, შესაბამისად, მოსალოდნელი იყო, რომ მისი გამოჩენა ასევე იქნებოდა სიუჟეტის ნაწილი და, სავარაუდოდ, აქციის მონაწილედაც შეიძლება აღექვა მაყურებელს. აღსანიშნავია რომ თავად განმცხადებელმა ჟურნალისტს არ განუმარტა, რომ იგი არ იყო აქციის მონაწილე. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე საბჭო მიიჩნევს რომ ჟურნალისტის ქმედებები არ არღვევს ქარტიის პირველ და მე-10 პრინციპს.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ არაიდენტიფიცირებულ ჟურნალისტს არ დაურღვევია ქარტიის პირველი და მე-10 პრინციპი.

10 აპრილი 2020 წელი საქმე N - 355 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ირმა ზოიძე, გელა მთივლიშვილი, ნინა ხელაძე, ზვიად ქორიძე, ლიკა ზაკაშვილი, კამილა მამედოვა გ


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ლელა კაკულიამ, რომელიც მიიჩნევდა რომ informacia.club მიერ გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით: „ვაკე გადარჩება, გლდანს ვერ ვხედავ…” – ლელა კაკულიამ ახლახანს კორონავირუსზე ახალი წინასწარმეტყველება გაავრცელა“ დაირღვა ქარტიის 1-ლი, მე-3, მე-4, მე-5, მე-7 და მე-11 პრინციპი.

საქმის განხილვის თავისებურებები.  გადაწყვეტილება საბჭო მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც ორგანიზებული იქნა აპლიკაცია Zoom-ის მეშვეობით. თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

მოპასუხე მედიასაშუალებაში გამოქვეყნებულ სტატიაზე მითითებული არ იყო ავტორი ჟურნალისტი, მედიასაშუალებასთან კონტაქტი ვერ მოხერხდა, ვებსაიტზე მითითებული არ იყო საკონტაქტო ინფორმაცია, მეტიც, განცხადების მიღებიდან მალევე აღნიშნული ვებსაიტი საერთოდ აღარ ფუნქციონირებდა. ასეთ შემთხვევაში ქარტიის საქმის წარმოების წესის [პუნქტი 3.4] თანახმად, „თუ შეუძლებელია პასუხისმგებელი პირის მოძიება, ეს არ აფერხებს განცხადების განხილვას და ქარტიის გადაწყვეტილებაში მოპასუხედ მიეთითება არაიდენტიფიცირებული ავტორი/ჟურნალისტი“.

ქარტის საბჭოს საქმის წარმოების წესის 4.4 პუნქტის თანახმად „გამონაკლის შემთხვევებში, თუ საბჭო თვლის რომ წარმოდგენილი განცხადება და სადავო ჟურნალისტური პროდუქტი საკმარისია გადაწყვეტილების მისაღებად, შესაძლებელია გადაწყვეტილება მიღებული იქნას მხარეთა მონაწილეობის გარეშე, მათ შორის მხარეთაგან დამატებითი ინფორმაციის/განმარტების გამოთხოვის გარეშე“. განცხადება საბჭოს მიერ განხილული იქნა აღნიშნული გამონაკლისის ფარგლებში, ვინაიდან ჩათვალა რომ წარმოდგენილი განცხადება და სადავო ჟურნალისტური პროდუქტი საკმარისი იყო გადაწყვეტილების მისაღებად.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

მედიასაშუალებამ გამოაქვეყნა ინფორმაცია, რომ თითქოს ლელა კაკულიამ „წინასწარმეტყველება“ გაავრცელა კორონავირუსთან დაკავშირებით, მათ შორის თითქოს ვირუსი ავნებს მხოლოდ გლდანის რაიონს და ვაკის რაიონი უვნებელი გადარჩება.

განმცხადებელი უარყოფდა, რომ მსგავსი „წინასწარმეტყველების“ ავტორი ლელა კაკულია იყო. ქარტიის საბჭომ დაასკვნა, რომ სადავო სტატიაში მითითებული ინფორმაციის გავრცელებით დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი, ვინაიდან სტატიაში არ იყო მითითებული წყარო ან/და მტკიცებულება, რომ მსგავსი შინაარსის „წინასწარმეტყველების“ ავტორი ნამდვილად ლელა კაკულია იყო. სად გააკეთა „წინასწარმეტყველება“, როდის და რა ფორმით, ამ კითხვებს სტატია პასუხს არ სცემს. სადავო სტატიაში ასევე არ ჩანდა ჟურნალისტის მცდელობა, რომ დაკავშირებოდა ლელა კაკულიას და გადაემოწმებინა, ნამდვილად მას ეკუთვნოდა თუ არა „წინასწარმეტყველება“.

ქარტიის მე-3 პრინციპი „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია“. ქარტიის საბჭოს არა აქვს საკმარისი მტკიცებულებები, დაადგინოს ქარტიის მე-3 პრინციპის დარღვევა. თეორიულად დასაშვებია, რომ მედიასაშუალებამ სხვა, საბჭოსათვის უცნობი წყაროსაგან მიიღო ინფორმაცია, რომ თითქოს ლელა კაკულიამ მსგავსი შინაარსის „წინასწარმეტყველება“ გაავრცელა, და შემდგომ ეს ინფორმაცია გამოიყენა სტატიაში. ის გარემოება, რომ მედიასაშუალებამ მიღებული ინფორმაცია არ გადაამოწმა, არ მიუთითა წყარო და ასევე სხვა ღონე არ იხმარა ნამდვილობის შესამოწმებლად, იწვევს ქარტიის პირველი და არა მე-3 პრინციპის დარღვევას.

ქარტიის მე-4 პრინციპი „ინფორმაციის, ფოტოების ან დოკუმენტების მოპოვებისას ჟურნალისტმა მხოლოდ კეთილსინდისიერი და სამართლიანი მეთოდები უნდა გამოიყენოს“. მე-4 პრინციპთან დაკავშირებით განმცხადებელი მიუთითებდა, რომ „დოკუმენტები არ არის კეთილსინდისიერად და სამართლიანად მოპოვებული - ის უბრალოდ შეთითხნილია“. აღნიშნული არგუმენტაცია, რომ ფაქტები განზრახ გაყალბებულია, რელევანტურია ქარტიის მე-11 და არა მე-4 პრინციპის მიმართ, შესაბამისად ქარტიის მე-4 პრინციპის დარღვევა არ დადგინდა.

ქარტიის მე-5 პრინციპის თანახმად „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“. განმცხადებელმა მიუთითა, რომ „მიუხედავად არაერთი კომენტარისა საიტი არ შლის და არც ასწორებს ცრუ პუბლიკაციას“. სტატიის გამოქვეყნებიდან მალევე ვებსაიტი აღარ არის აქტიური [წაშლილია ვებსივრციდან] და, შესაბამისად, საბჭომ ვერ მოიპოვა იმის მტკიცებულებები, რომ განმცხადებელი სთხოვდა მედიასაშუალებას ინფორმაციის შესწორებას. შესაბამისად მე-5 პრინციპის დარღევა არ დგინდება.

ქარტიის მე-7 პრინციპია: „ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით“. განცხადების თანახმად, არასწორი ინფორმაციის გავრცელებამ სოციალურ ქსელებში გამოიწვია არაერთი უხამსი და შეურაცხმყოფელი კომენტარი ლელა კაკულიას მიმართ, მათ შორის, ძალადობისკენ მოწოდების შემცველი. საბჭომ თავის არაერთ გადაწყვეტილებაში აღნიშნა, რომ მე-7 პრინციპი ქვეშ მოაზრება დისკრიმინაცია/სიძულვილის ენა/სტიგმატიზირება და არ ფარავს მხოლოდ დისკრედიტაციას ან შეურაცხყოფას.

ქარტიის მე-11 პრინციპის თანახმად, „ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები ფაქტის განზრახ დამახინჯება“ გავრცელებული ინფორმაცია რომ არ არის გადამოწმებული და არ დასტურდება მისი ნამდვილობა, საკმარისი საფუძველია ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევის დასადგენად. რაც შეეხება მე-11 პრინციპს, ქარტიის საბჭოს არა აქვს საკმარისი მტკიცებულებები, რომ დარწმუნებით დაადგინოს განზრახვის ფაქტი, მით უფრო, რომ ვებსაიტი გაუქმებულია და შეზღუდულია შესაძლებლობა რომ უფრო მეტად შეისწავლოს მტკიცებულებები.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე: 

1. informacia.club-ის არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.
2. informacia.club-ის არაიდენტიფიცირებულ ჟურნალისტს არ დაურღვევია ქარტიის მე-3, მე-4, მე-5, მე-7 და მე-11 პრინციპი.

14 აპრილი 2020 წელი

საქმე N - 352, 354 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ირმა ზოიძე, გელა მთივლიშვილი, ზვიად ქორიძე, ლიკა ზაკაშვილი, კამილა მამედოვა


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ბუდუ რამიშვილმა, რომელიც მიიჩნევდა რომ ქვემოთ მითითებულ ჟურნალისტურ პროდუქტებში დაირღვა ქარტიის 1-ლი, მე-3, მე-5 და მე-11 პრინციპები.

1. Info9.ge, გამოქვეყნების თარიღი 28.02.2020 - „ლაგოდეხის სასაზღვრო-გამშვები პუნქტიდან მოქალაქეს თბილისში ბოქსირებულ განყოფილებაში გადაიყვანენ“.
2. imedinews.ge, გამოქვეყნების თარიღი 29.02.2020, „ტომ კრუზი ვენეციაში საკარანტინო სივრცეში მოათავსეს“.

საქმის განხილვის თავისებურებები. გადაწყვეტილება საბჭომ მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც ორგანიზებული იქნა აპლიკაცია Zoom მეშვეობით. თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომა გაიმართა 2020 წლის 10 აპრილს, ხოლო საბოლოო გადაწყვეტილება საბჭომ მიიღო 2020 წლის 14 აპრილს. 10 აპრილს გამართულ სხდომაში მონაწილეობა მიიღო მხოლოდ განმცხადებელმა.

სადავო ჟურნალისტურ პროდუქტებზე მითითებული არ იყო ავტორი ჟურნალისტები. საბჭოს სამდივნომ მიმართა მედიასაშუალებებს, რომ ეცნობებინათ პასუხისმგებელი პირი, მაგრამ მათ საბჭოს ეს ინფორმაცია არ მიაწოდეს და ვერ მოხდა კონკრეტული პასუხისმგებელი პირების იდენტიფიცირება. ასეთ შემთხვევაში ქარტიის საქმის წარმოების წესის [პუნქტი 3.4] თანახმად, „თუ შეუძლებელია პასუხისმგებელი პირის მოძიება, ეს არ აფერხებს განცხადების განხილვას და ქარტიის გადაწყვეტილებაში მოპასუხედ მიეთითება არაიდენტიფიცირებული ავტორი/ჟურნალისტი“.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

ორივე მედია საშუალების მიერ გამოქვეყნებული სტატიის ბოლოს მითითებული იყო შემდეგი ფრაზა „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა? ამ ბმულზე ნახეთ“, განმცხადებელი სადავოდ არ ხდიდა თავად სტატიების შინაარსს. იგი პრობლემურად მიიჩნევდა ზემოაღნიშნულ წინადადებას. კერძოდ, განმცხადებლის პოზიციით, თუ მომხმარებელი ჰიპერბმულზე ["ამ ბმულზე ნახეთ"] გადავიდოდა, რეალურად გაეცნობოდა სხვა სტატიას, სათაურით „ჩინეთში კორონავირუსით კიდევ 114 ადამიანი დაიღუპა“. შესაბამისად, განმცხადებელი მიიჩნევდა რომ ამ ფორმით გავრცელდა არასწორი ინფორმაცია და მკითხველმა ვერ მიიღო პასუხი კითხვაზე: „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა?“.

საბჭომ დაადგინა შემდეგი გარემოებები:

1. info9.ge-მ და imedinews.ge-მ გამოაქვეყნა სტატიები, რომელთა ბოლოს მითითებული იყო შემდეგი ფრაზა: „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა? ამ ბმულზე ნახეთ.“
2. Info9.ge-ს შემთხვევაში ჰიპერბმული საერთოდ არ იყო აქტიური და მისი მეშვეობით სხვა სტატიაზე მკითხველი ვერ გადადიოდა. 
3. imedinews.ge-ს შემთხვევაში, ჰიპერბმულის მეშვეობით მკითხველი ეცნობოდა სტატიას - „ჩინეთში კორონავირუსით კიდევ 114 ადამიანი დაიღუპა“.
4. 2020 წლის 20 თებერვალს imedinews.ge-მ მართლაც გამოაქვეყნა სტატია სათაურით „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა?“

საბჭო მიიჩნევს, რომ არცერთ შემთხვევაში პირველი პრინციპის დარღვევას ადგილი არ ჰქონია.

info9.ge

როგორც აღინიშნა, info9.ge-ის მიერ მითითებული ჰიპერბმული არ იყო აქტიური, შესაბამისად, არ დადგინდა რომ ამ ჰიპერბმულით მკითხველი არასწორ ინფორმაციაზე გადამისამართდა.

imedinews.ge

დადასტურებულია, რომ imedinews.ge-ის შემთხვევაში, ჰიპერბმულზე გადასვლისას მკითხველი გაეცნობოდა სტატიას სათაურით „ჩინეთში კორონავირუსით კიდევ 114 ადამიანი დაიღუპა“ ნაცვლად „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა?“. მეორეს მხრივ დადგინდა, რომ მსგავსი შინაარსის სტატია imedinews.ge-ს გამოქვეყნებული ჰქონდა. შესაბამისად, შესაძლებელია რომ იყო ტექნიკური შეცდომა.

საქმეში „GFF მაგდა კლდიაშვილის წინააღმდეგ“ საბჭომ აღნიშნა რომ ტექნიკური შეცდომებისაგან არავინ არის დაზღვეული, და მხოლოდ ფორმალურად გავრცელებული არასწორი ინფორმაციის საფუძველზე არ ადგენს ეთიკის პრინციპების დარღევას. იმისათვის, რომ საბჭო დარწმუნებულიყო, სახეზე იყო ტექნიკური შეცდომა და მედია საშუალებას არ სურდა არასწორი ინფორმაციის გავრცელება, 10 აპრილის სხდომაზე საბჭომ გადაწყვიტა,რომ მიემართა მედიასაშუალებისათვის და imedinews.ge-ს საპასუხო რეაგირების შემდეგ მიეღო საბოლოო გადაწყვეტილება. საბჭოს მიმართვის შემდეგ imedinews.ge-მ აღნიშნა რომ მათ დაუშვეს ტექნიკური შეცდომა და არასწორი ჰიპერბმული მიუთითეს, საბოლოოდ კი სადავო წინადადება „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა? ამ ბმულზე ნახეთ“ წაშალეს. ყოველივე აღნიშნულიდან გამომდინარე საბჭო მიიჩნევს, რომ imedinews.ge-მ დაუშვა ტექნიკური შეცდომა და ადგილი არ ჰქონდა არასწორი ინფორმაციის გავრცელებას.

განმცხადებელი ასევე აღნიშნავდა, რომ ფრაზით „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა?“ გავრცელდა არასწორი ინფორმაცია და კითხვის ფორმულირება მკითხველს აწვდიდა დადასტურებული სახით ინფორმაციას, რომ კორონავირუსმა მართლაც უხანის ლაბორატორიიდან გაჟონა. საბჭო ვერ გაიზიარებს განმცხადებელის პოზიციას, ვინაიდან ფრაზა ფორმულირებულია კითხვის და არა დადასტურებული ფაქტის სახით. აქვე აღსანიშნავია რომ imedinews.ge-მ მართლაც მოამზადა და გამოაქვეყნა სტატია „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა?“, სადაც კორონავირუსის ლაბორატორიიდან გაჟონვის ფაქტი კითხვის ქვეშ არის და სტატია ცდილობს, გასცეს პასუხი შემდეგ კითხვებზე „რამდენად რეალურია შეთქმულების ეს თეორია? რა ხდება სინამდვილეში უხანის ვირუსოლოგიის ინსტიტუტში?“

ქარტიის მე-3 პრინციპი „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია“. განმცხადებელი უთითებდა რომ „დაუდასტურებელ წყაროზე დაყრდნობით არის გავრცელებული ფაქტი“. საბჭო აღნიშნავს, ისევე როგორც პირველი პრინციპზე მსჯელობისას, ინფორმაცია „ფაქტად“ არ არის გავრცელებული. ამასთან წყარო არსებობდა - 2020 წლის 20 თებერვალს imedinews.ge-ზე განთავსებული სტატია „მართალია თუ არა, რომ კორონავირუსმა უხანის სამეცნიერო ლაბორატორიიდან გაჟონა?“.

ქარტიის მე-5 პრინციპი „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“ ვინაიდან არ დადგინა არასწორი ინფორმაციის გავრცელება, შესაბამისად მე-5 პრინციპიც არ დარღვეულა.

მე-11 პრინციპთან დაკავშირებით განმცხადებელი აპელირებდა, რომ სახეზე იყო პლაგიატი. საბჭომ ვერ დაადგინა პლაგიატი განსახილველ შემთხვევაში, კერძოდ არ იკვეთება სხვა მედიასაშუალების მიერ მომზადებული ინფორმაციის გავრცელება მითითების გარეშე ან სხვა მედია საშუალების ძალისხმევის უგულვებელყოფა.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. info9.ge და imedinews.ge არაიდენტიფიცირებულ ჟურნალისტებს არ დაურღვევიათ ქარტიის 1-ლი, მე-3, მე-5 და მე-11 პრინციპები.

10 აპრილი 2020 წელი საქმე N - 361 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ირმა ზოიძე, გელა მთივლიშვილი, ზვიად ქორიძე, ლიკა ზაკაშვილი, კამილა მამედოვა


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ანა გვალიამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ ტელეკომპანია „მთავარი არხის“ გადაცემაში „სხვა ნანუკა“ დაირღვა ქარტიის მე-7 პრინციპი. კონკრეტულად სადავო იყო 2020 წლის 11 მარტის გადაცემის ის ნაწილი, სადაც ნანუკა ჟორჟოლიანი სტუდიაში ესაუბრება ირანის მოქალაქეს. გადაცემა სოციალურ ქსელში გავრცელდა სათაურით „ვერ არის ეს კარგად" - ბიჭი, რომელსაც გარშემომყოფები ამ ფრაზით ცნობენ“.

საქმის განხილვის თავისებურებები. გადაწყვეტილება საბჭომ მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც ორგანიზებული იქნა აპლიკაცია Zoom-ის მეშვეობით. თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომაში მონაწილება მიიღეს როგორც განმცხადებელმა, ისე მოპასუხე ჟურნალისტმა.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის მეშვიდე პრინციპი „ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით“.

როგორც აღინიშნა, გადაცემის გმირი იყო ირანის მოქალაქე, რომელიც საქართველოში პოპულარული გახდა ვირუსული ვიდეოთი, იგი არ ემორჩილება საკარანტინო წესებს COVID-19 ვირუსზე შემოწმების დროს და ერთ-ერთი მეთვალყურე სამედიცნო პერსონალიდან მასზე ამბობს „ვერ არის ეს კარგად..“


განმცხადებელი აპელირებდა, რომ სათაური შეიცავდა ღირსების შემლახველ ფრაზას "ვერ არის ეს კარგად" და შემდგომ გადაცემაში მუდმივი ცინიკური და დამცინავი დამოკიდებულება ჰქონდა წამყვანს რესპონდენტის მიმართ, რომლის საილუსტრაციოდ მოიყვანა შემდეგი ფრაზები: "გასვეს და გაჭამეს"; "ის ხომ დავინახეთ, რომ ძალით შეგათრიეს უკან"; "გესმოდათ, ის ქალი რას ამბობდა თქენზე? ესო ვერ არისო, ვერაო"; "მალე ცეკვავენ ვარსკვლავებში შეგაგდებენ"; "თქვენ ბათუმი გეგონათ ბახმარო, მაგრამ არა უშავს"; "შეგიძლიათ ექსკლუზიურად წაიმღეროთ?!" - ყველა აღნიშნული ფრაზით ჟურნალისტი ცდილობდა დაემცირებინა და ღირსება შეელახა რესპონდენტისთვის.

ქარტიის საბჭო აღნიშნავს, რომ შესაძლებელია, წამყვანის დამოკიდებულება სტუმრის მიმართ მესამე პირისთვის არ იყო მისაღები და დამცინავი დამოკიდებულების შთაბეჭდილება რჩებოდა, მაგრამ საბჭომ ვერ გამოკვეთა ამაში დისკრიმინაციის ნიშანი. განმცხადებელი დავობდა რომ მსგავსი დამოკიდებულება გამოწვეული იყო სტუმრის ეთნიკური წარმომავლობით და წამყვანი იმიტომ მიმართავდა მას მსგავსი სიტყვებით/კითხვებით, რომ იგი ირანელი იყო. საბჭო არ იზიარებს განმცხადებლის პოზიციას და აღნიშნავს, რომ მხოლოდ მიუღებელი ლექსიკა და დამცინავი დამოკიდებულება არ წარმოადგენს ქარტიის მე-7 პრინციპით რეგულირებულ სფეროს და ცალსახად უნდა იკვეთებოდეს ნიშანი, რომელიც საფუძვლად დაედო ასეთ დამოკიდებულებას. განმცხადებლის მოყვანილი ფრაზები და ასევე სიუჟეტის სხვა ნაწილებიც არ იძლევა იმის საშუალებას, რომ გადაჭრით გამოიკვეთოს დისკრიმინაციის ნიშანი. საბჭო ასევე არ იზიარებს განმცხადებლის აქცენტს, რომ რესპონდენტისთვის დასმულ კითხვაში - "მიდიხართ ამ ქვეყნიდან თუ რჩებით", წამყვანმა გამოკვეთა ეთნიკური ნიშანი. რესპონდენტი როგორც ცნობილია საქართველოს ესტუმრა ტურისტული მიზნით და, შესაბამისად, ლოგიკურია კითხვა, აპირებს იგი საქართველოში დარჩენას თუ არა. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე საბჭო მიიჩნევს, რომ მე-7 პრინციპი არ დარღვეულა.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ნანუკა ჟორჟოლიანს არ დაურღვევია ქარტიის მე-7 პრინციპი.

09 მაისი 2020 წელი

საქმე N - 366 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ირმა ზოიძე, ზვიად ქორიძე, ლიკა ზაკაშვილი, კამილა მამედოვა, მაია მერკვილაძე.


აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ელმადდინ მამედოვმა, რომელიც მიიჩნვდა, რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვებსაიტის აზერბაიჯანულ ვერსიაზე განთავსებულ სტატიაში, რომლის ავტორი იყო მოპასუხე ჟურნალისტი ემა ბაირამოვა, დაირღვა ქარტიის 1-ლი, მე-5, და მე-11 პრინციპი.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭომ მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც ორგანიზებული იქნა აპლიკაცია Zoom-ის მეშვეობით, თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

საქმის განხილვაში მონაწილეობა არ მიუღიათ განმცხადებელს და მოპასუხე ჟურნალისტს.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვებსაიტზე, 2020 წლის 03 აპრილს გამოქვეყნდა სტატია, სათაურით „გიორგი გახარია - აშკარაა, რომ სიტუაცია მძიმდება, დაინფიცირების ტემპი უფრო და უფრო სწრაფი ხდება“. აღნიშნული სტატია ემა ბაირამოვამ თარგმნა აზერბაიჯანულ ენაზე და განთავსდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის ვებსაიტის აზერბაიჯანულ ვერსიაზე. თარგმანში ნაცვლად სიტყვისა „დაინფიცირება“, გამოყენებული იყო სიტყვა „დეზინფორმაცია“. განმცხადებელი სწორად ამ უზუსტობის გამო მიიჩნევდა ქარტიის პირველ პრინციპს დარღვეულად.

როგორც საბჭომ დაადგინა, არასწორი თარგმანის გამოქვეყნებიდან მალევე, ემა ბაირამოვას ამის შესახებ მიუთითეს საჯაროდ, ფეისბუქის მეშვეობით. მითითებისთანავე თარგმანი გასწორდა, ნაცვლად არასწორი სიტყვისა „დეზინფორმაცია“, ავტორმა გამოიყენა ორიგინალი სტატიის შესაბამისი ტერმინი „დაინფიცირება“.

საქმეში „GFF მაგდა კლდიაშვილის წინააღმდეგ“ საბჭომ აღნიშნა, რომ ტექნიკური შეცდომებისაგან არავინ არის დაზღვეული, და მხოლოდ ფორმალურად გავრცელებული არასწორი ინფორმაციის საფუძველზე არ დგინდება ეთიკის პრინციპების დარღვევა. განსახილველი საქმის მასალებიდან გამომდინარე საბჭო მიიჩნევს, რომ ეს იყო შეცდომა, რომელიც არ არის დაკავშირებული ინფორმაციის გადამოწმებასთან, მხარეთა პოზიციების დაბალანსებულად გაშუქებასთან და ა.შ. საქმე გვაქვს თარგმანთან, სადაც მსგავსი ტექნიკური შეცდომების ალბათობა მეტია. მნიშვნელოვანია რომ შეცდომა ავტორმა აღმოჩენისთანავე გაასწორა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე საბჭო მიიჩნევს, რომ ქარტიის პირველი, მე-5 [„მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“] და მე-11 [„ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები ფაქტის განზრახ დამახინჯება“ ] პრინციპების დარღვევას ადგილი არ ჰქონია.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე

1. ემა ბაირამოვას არ დაურღვევია ქარტიის 1-ლი, მე-5 და მე-11 პრინციპი.

12 ივლისი 2020 წელი

საქმე N - 376

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გელა მთივლიშვილი, ზვიად ქორიძე, ლიკა ზაკაშვილი, მაია მერკვილაძე, კამილა მამედოვა განმცხადებელი: ანა ებანოიძე მოპასუხე: ბელა ზაქაიძე


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ანა ებანოიძემ, რომელიც მიიჩნევდა რომ საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველ არხის ეთერში, 2020 წლის 10 მაისს, გადაცემა „ახალი კვირაში“ გასულ სიუჟეტში „მკვლელობა თუ აუცილებელი თავდაცვა?“ დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი. მოპასუხე ჟურნალისტად განისაზღვრა სიუჟეტის ავტორი ბელა ზაქაიძე.

საქმის განმხილველ სხდომაში მონაწილეობდნენ როგორც განმცხადებელი, ისე მოპასუხე ჟურნალისტი.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“. სადავო ჟურნალისტური პროდუქტი ეხებოდა გუდაურში, 2020 წლის 16 თებერვალს მომხდარ დაპირისპირებას, რომლის შედეგად ერთი პირი გარდაიცვალა. მკვლელობაში ბრალდებულის დაცვის მხარე ამტკიცებს, რომ არა თუ ადგილი არ ჰქონდა განზრახ მკვლელობას, არამედ ბრალდებული იყო თავდასხმის ობიექტი, და აუცილებელი მოგერიების დროს თავდამსხმელისთვის ცეცხლსასროლი იარაღით მიყენებული ჭრილობის შედეგად თავდამსხმელი გარდაიცვალა. სახელმწიფო ბრალდება არ ეთანხმება ბრალდებულის პოზიციას და მხარს უჭერს განზრახ მკვლელობის ბრალს.

განმცხადებლის არგუმენტები: „გასაჩივრებულ სიუჟეტში ჟურნალისტი ეყრდნობა დაზარალებული [გარდაცვლილის] ოჯახის ადვოკატისა და პროკურატურის მიერ მიწოდებულ ვიდეო მასალას. ჩვენი აზრით, მოცემულით ირღვევა ინფორმაციის სიზუსტის პრინციპი, რაც გულისხმობს, რომ სიუჟეტში წარმოდგენილი ვიდეო მასალას ჯერ არ შეუძენია იურიდიულად მტკიცებულების სახე, კერძოდ მისი გადამოწმება და დამტკიცება არ მომხდარა სასამართლო პროცესზე, რადგან არსებული საქმე ჯერ ისევ საგამოძიებო სტადიაზეა“. „გასაჩივრებული სიუჟეტი საგამოძიებო სახისაა, შესაბამისად მასში უნდა ყოფილიყო თანაბრად, როგორც ბრალდების, ისე დაცვის მხარის პოზიციები. თუმცა სიუჟეტში საერთო 14 წუთიდან დაცვის მხარეს დაეთმო დაახლოებით 5 წუთი“. “დაცვის მხარის მოთხოვნით, პროცესი ნაფიცი მსაჯულების მონაწილეობით უნდა ჩატარდეს. ჩვენ მიერ გასაჩივრებული სიუჟეტი ზეგავლენას იქონიებს და წინასწარ განწყობას შეუქმნის ნაფიც მსაჯულთა კანდიდატებს”.

საბჭოს შეფასება: სადავო მასალა პირობითად შეიძლება დაიყოს ორ ნაწილად. თავდაპირველად წარმოდგენილია სათვალთვალო ვიდეოკამერების ჩანაწერები, რომლებიც ამყარებენ ბრალდების მხარის პოზიციას, საუბრობს დაზარებული მხარის ადვოკატი ლაშა ტყეშელაძე, ის მაყურებელს აცნობს თავის არგუმენტაციას, თუ რატომ უნდა მოხდეს მკვლელობის კვალიფიცირება განზრახვად და არა მოგერიებად. შემდეგი რესპონდენტი უკვე საქმის პროკურორია. იგი, რა თქმა უნდა, მხარს უჭერს სახელმწიფო ბრალდების პოზიციას და თავის მხრივ მოყავს დამატებითი არგუმენტები გაზრახ მკვლელობის ბრალდების გასამყარებლად. სიუჟეტი ასევე შეიცავს ბრალდებულის ადვოკატის, ტარიელ კაკაბაძის ინტერვიუს. ადვოკატი ბრალდების მხარის არგუმენტების საწინააღმდეგო პოზიციას აწვდის მაყურებელს.

საბჭო ვერ გაიზიარებს განმცხადებლის პოზიციას რომ „გასაჩივრებულ სიუჟეტში ჟურნალისტი ეყრდნობა დაზარალებული (გარდაცვლილის) ოჯახის ადვოკატისა და პროკურატურის მიერ მიწოდებულ ვიდეო მასალას. ჩვენი აზრით მოცემულით ირღვევა ინფორმაციის სიზუსტის პრინციპი, რაც გულისხმობს, რომ სიუჟეტში წარმოდგენილი ვიდეო მასალას ჯერ არ შეუძენია იურიდიულად მტკიცებულების სახე“.

სიუჟეტში ჟურნალისტი ცდილობს, მაყურებელს მიაწოდოს ორივე მხარის პოზიცია. შესაბამისად, როგორც ბრალდების, ისე დაცვის მხარე აუდიტორიას აცნობენ მათ ხელთ არსებულ ვიდეო მასალას და სიუჟეტში ცდილობენ მათი პოზიციის სარწმუნოდ წარმოჩენას. საბჭო ასევე ყურადღებას ამახვილებს იმ გარემოებაზე რომ დაცვის მხარე ეჭვქვეშ არ აყენებს ბრალდების მხარის მიერ წარმოდგენილ ვიდეო მასალას და პირიქით. სიუჟეტში მოწინააღმდეგე მხარეები სხვადასხვა რაკურსით გადაღებული ვიდეო ჩანაწერების შეპირისპირებას ან/და ერთი და იმავე კადრის სხვადასხვა ინტერპრეტაციას ახდენენ: ადვოკატი თავის მხრივ წარმოაჩენს არგუმენტებს, რომ მისი დაცვის ქვეშ მყოფი უდანაშაულოა, ხოლო პროკურორი ამტკიცებს ბრალდების მართებულობას.

ჟურნალისტს არ შეიძლება წაეყენოს იგივე მოთხოვნები, რაც სასამართლოს [მაგალითად, შეაფასოს სისხლის სამართლის საპროცესო კოდექსით დადგენილი წესით რამდენად დასაშვებია მტკიცებულება]. ჟურნალისტის უპირველესი მოვალეობაა, რომ შეეცადოს დაბალანსებულად ასახოს ორივე მხარის პოზიცია. საბჭო არ ეთანხმება განმცხადებელს, რომელიც უთითებს, რომ „სიუჟეტში საერთო 14 წუთიდან დაცვის მხარეს დაეთმო დაახლოებით 5 წუთი“. ბალანსი არ განისაზღვრება მხოლოდ ქრონომეტრაჟით. საბჭოს შეფასებით, დაცვის მხარეს მიეცა საშუალება, ყველა იმ საკითხზე დაეფიქსირებინა პოზიცია, რომელზედაც აპელირებდა ბრალდების მხარე. შესაბამისად, საბჭო ბალანსს დარღვეულად არ მიიჩნევს.

საბჭო იზიარებს განმცხადებლის პოზიციას, რომ არსებობს თეორიული რისკი, სიუჟეტმა გარკვეული ზეგავლენა იქონიოს იმ პირებზე, რომლებიც იქნებიან ნაფიცი მსაჯულები აღნიშნულ მკვლელობის საქმეზე. მეორეს მხრივ, ასეთი რისკის არსებობა თავისთავად არ გულისხმობს, რომ ჟურნალისტებს უნდა აეკრძალოთ/შეეზღუდოთ ისეთ კრიმინალურ შემთხვევებზე სიუჟეტების მომზადება, რომელიც ნაფიც მსაჯულთა განხილვის საგანი იქნება. საჭიროა, რომ ჟურნალისტური პროდუქტი იყოს დაბალანსებული, რათა ზემოაღნიშნული რისკის მინიმიზაცია მოხდეს. საერთო ჯამში, საბჭო მიიჩნევს, რომ ბალანსის დამაკმაყოფილებელი ტესტი სადავო სიუჟეტმა გაირა.

საბჭო ცალკე გამოყოფს სიუჟეტის იმ ნაწილებს, სადაც ნაჩვენებია, როგორ ერთობა გარდაცვლილი პირი სიცოცხლეში და როგორი დაცარიელებულია ახლა მისი ოთახი. რა თქმა უნდა, ეს დამატებით სენტიმენტებს და სიბრალულს იწვევს გარდაცვლილი პირის მიმართ, მაგრამ ეს არ არის ისეთი გადაცდომა რომლის საფუძველზეც პირველი პრინციპის დარღვევა შეიძლება დადგინდეს. ზოგადად, საბჭოს რეკომენდაციაა, რომ ამ კუთხითაც ბალანსის დაცვა ემსახურება მიუკერძოებლობის პრინციპის განმტკიცებას.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ბელა ზაქაიძეს არ დაურღვევია ქარტიის პირველი პრინციპი.

30 მაისი 2020 წელი

საქმე N - 380 

სხდომის თავმჯდომარე: ზვიად ქორიძე

საბჭოს წევრები: ირმა ზოიძე, ლიკა ზაკაშვილი, კამილა მამედოვა, მაია მერკვილაძე, გელა მთივლიშვილი

განმცხადებელი: ფირუზ ბოლქვაძე

მოპასუხე: ნანა კვაჭაძე


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ფირუზ ბოლქვაძემ, რომელიც მიიჩნევდა რომ batumelebi.netgazeti.ge-ზე 2020 წლის 19 მაისს გამოქვეყნებულ სტატიაში სათაურით „მალხაზ რეხვიაშვილი აჭარის ტელევიზიის რედაქტორს ეთიკის ქარტიაში უჩივის“, დაირღვა ქარტიის 1-ლი, მე-3, მე-5 და მე-11 პრინციპი. მოპასუხე ჟურნალისტად განისაზღვრა სტატიის ავტორი ნანა კვაჭაძე.

საქმის განხილვაში მონაწილეობდნენ როგორც განმცხადებელი, ისე მოპასუხე ჟურნალისტი.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭომ მიიღო ონლაინ სხდომაზე, რომელიც გაიმართა აპლიკაცია Zoom-ის მეშვეობით. ქარტიის წესდების თანახმად „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

საქმის განხილვის დახურულ ნაწილში, რაც გულისხმობს გადაწყვეტილების მიღებას, არ მონაწილეობდა საბჭოს წევრი, მაია მერკვილაძე. მისი განმარტებით, მას ჰქონდა ინტერესთა კონფლიქტი აღნიშნულ საქმესთან და თვითაცილების საფუძველზე უარი განაცხადა განხილვაში მონაწილეობაზე.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიას ფირუზ ბოლქვაძის წინააღმდეგ განცხადებით მომართა მალხაზ რეხვიაშვილმა. სადავო ჟურნალისტური პროდუქტი იყო საზოგადოებრივი მაუწყებლის აჭარის ტელევიზიის ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებული ნიუსი სათაურით „მალხაზ რეხვიაშვილი მაუწყებლიდან დისკრედიტაციისა და ცილისწამებისთვის გაათავისუფლეს“.

ამ ფაქტის შესახებ ქარტიამ გაავრცელა განცხადება, რომლის საფუძველზე ნანა კვაჭაძემ მოამზადა ჟურნალისტური პროდუქტი - „მალხაზ რეხვიაშვილი აჭარის ტელევიზიის რედაქტორს ეთიკის ქარტიაში უჩივის“, რომელიც გახდა სადავო.

სტატია სრულად იმეორებდა ქარტიის განცხადების ტექსტს, გარდა ერთი ძირითადი მომენტისა. კერძოდ, ნანა კვაჭაძემ სტატიაში მიუთითა, რომ: „სათაურში გამოტანილი წინადადება – „მალხაზ რეხვიაშვილი მაუწყებლიდან დისკრედიტაციისა და ცილისწამებისთვის გაათავისუფლეს“ – ტელევიზიის საკადრო ბაზის განვითარების სამსახურის უფროსის მოვალეობის შემსრულებელს, ემზარ პაქსაძეს ეკუთვნოდა“.

განმცხადებელი სადავოდ ხდიდა სწორედ ამ წინადადებას და აცხადებდა, რომ იგი „არა რესპონდენტ ემზარ პაქსაძის მოსაზრებაა, არამედ მაუწყებლის ადმინისტრაციის მიერ გამოცემულ ოფიციალურ დოკუმენტში - მალხაზ რეხვიაშვილის გათავისუფლების ბრძანებაში დასახელებული სამსახურიდან დათხოვნის საფუძველია.“

ქარტიის საბჭოს უნდა შეეფასებინა, ჰქონდა თუ არა ჟურნალისტს საფუძველი, აღენიშნა, რომ ფრაზა „მალხაზ რეხვიაშვილი მაუწყებლიდან დისკრედიტაციისა და ცილისწამებისთვის გაათავისუფლეს“ ეკუთვნოდა ემზარ პაქსაძეს.

1. თავად ფორუზ ბოლქვაძის რედაქტორობით მომზადებული სტატიის, „მალხაზ რეხვიაშვილი მაუწყებლიდან დისკრედიტაციისა და ცილისწამებისთვის გაათავისუფლეს“, ტექტის თანახმად აჭარის ტელევიზიის საკადრო ბაზის განვითარების სამსახურის უფროსის მოვალეობის შემსრულებელი ემზარ პაქსაძე აჭარის ტელევიზიის სახელით საუბრობს და განმარტავს რომ „მალხაზ რეხვიაშვილი მაუწყებლის დისკრედიტაციისა და ცილისწამების გამო გათავისუფლდა“. 
2. ფირუზ ბოლქვაძემ დაადასტურა ისიც, რომ აჭარის მაუწყებლის ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებულ მასალაში არ ჩანს, რომ ეს ციტატა მაუწყებლის დირექტორის გამოცემული აქტიდან არის. ამ გარემოებებზე (დისკრედიტაცია და ცილისწამება) სტატაიში საუბრობდა მხოლოდ ემზარ პაქსაძე და ჟურნალისტ ნანა კვაჭაძეს, ლოგიკურად, ჰქონდა საფუძველი, დაყრდნობოდა თავად იმ სტატიას, რომლის რედაქტორიც განმცხადებელი ფირუზ ბოლქვაძეა. 
3. ფირუზ ბოლქვაძემ ასევე დაადასტურა, რომ შიდა სამსახურეობრივი მოკვლევა აწარმოა სწორედ ემზარ პაქსაძემ. მოკვლევის დასკვნის მიხედვით, მალხაზ რეხვიაშვილის მხრიდან ადგილი ჰქონდა დისკრედიტაციასა და ცილისწანებას, ეს მოსაზრება კი გაიზიარა აჭარის ტელევიზიის მენეჯმენტმა და დაუდო მიზეზად მალხაზ რეხვიაშვილის გათავისუფლებას. 

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტ ნანა კვაჭაძეს არ დაურღვევია ქარტიის პირველი პრინციპი როცა მან ფრაზის „მალხაზ რეხვიაშვილი მაუწყებლიდან დისკრედიტაციისა და ცილისწამებისთვის გაათავისუფლეს“ ავტორად ემზარ პაქსაძე მოიხსენია.

განმცხადებელი ასევე აღნიშნავდა რომ „გამოქვეყნებულ სტატიაში, რომელშიც საუბარია ჩემი, როგორც რედაქტორის წინააღმდეგ მალხაზ რეხვიაშვილის მიერ ქარტიაში შეტანილ საჩივარზე, კონკრეტული გარემოება, რომ მე თითქოს დავარღვიე ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პრინციპები, ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილების გამოტანის გარეშე წარმოჩენილია ფაქტად“. ქარტიის საბჭომ შეისწავლა სადავო სტატია და მასში არსად არ არის დადასტურებული, რომ ფირუზ ბოლქვაძემ დაარღვია ქარტიის პრინციპები, პირიქით, სტატიაში ეწერა, რომ: „ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია ........ღია სხდომაზე განიხილავს, დაირღვა თუ არა ქარტიის პრინციპები“.

განმცხადებლის აზრით, ჟურნალისტი ვალდებული იყო გაევრცელებინა არა მხოლოდ ის ფაქტი რომ მალხაზ რეხვიაშვილმა მიმართა ქარტიას, არამედ ფირუზ ბოლქვაძის შეპასუხებაც. ქარტიის საბჭო განმცხადებლის ვერც ამ პოზიციას გაიზიარებს. თავად ჟურნალისტი ავრცელებდა დადასტურებულ ინფორმაციას, რომ მალზახ რეხვიაშვილმა ქარტიას მიმართა, ამასთან რეხვიაშვილის არგუმნეტები მითითებული იყო არა დადასტურებული ფაქტის სახით, არამედ ხაზგასმულია, რომ ეს ერთი მხარის პოზიციაა. აღსანიშნავია რომ ამბის გაშუქება გააგრძელა გამოცემამ და მოამზადა დამატებითი მედია პროდუქტიც „რედაქცია დირექტორის სამსახურში ანუ როგორ გააშუქა აჭარა TV-მ ჟურნალისტის გათავისუფლება“ სადაც უკვე ფირუზ ბოლქვაძის პოზიციაც არის ასახული.


ქარტიის მე-3 პრინციპის თანახმად: „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.“ საბჭო მიიჩნევს რომ ჟურნალისტს ჰყავდა შესაბამისი წყაროები, ერთის მხრივ, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის მიერ გამოქვეყნებული ინფორმაცია და, მეორეს მხრივ, თავად აჭარის ტელევიზიის მიერ მომზადებული მასალა.

ვინაიდან არ დადგინდა ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა, შესაბამისად შესაბამისად მე-5 [„მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“] და მე-11 [„ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები ფაქტის განზრახ დამახინჯება“ ] პრინციპების დარღვევას ადგილი არ ჰქონია.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ნანა კვაჭაძეს არ დაურღვევია ქარტიის 1-ლი, მე-3, მე-5 და მე-11 პრინციპი.

განმცხადებელ ფირუზ ბოლქვაძის პოზიცია ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებასთან დაკავშირებით

25 იანვარი 2020 წელი

საქმე N - 343

სხდომის თავმჯდომარე: ზვიად ქორიძე, საბჭოს წევრი

საბჭოს წევრები: ირმა ზოიძე, მაია მერკვილაძე, გელა მთივლიშვილი, ნათია ზოიძე, ნინა ხელაძე.

განმცხადებელი: ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საზოგადოებასთან ურთიერთობის დეპარტამენტი

მოპასუხე: ნინო რამიშვილი და ნინო ზურიაშვილი


აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საზოგადოებასთან ურთიერთობის დეპარტამენტმა [შემდგომ „უნივერსიტეტი“ ან „განმცხადებელი“], რომელიც მიიჩნევდა, რომ სტუდია მონიტორის და რადიო თავისუფლების ერთობლივი პროექტის ფარგლებში მომზადებულ ჟურნალისტურ პროდუქტში "სადავო 40 გვერდი დისერტაციიდან - დოკუმენტები თსუ-ს რექტორს პლაგიატში ამხელს" დაირღვა ქარტიის 1-ლი და მე-5 პრინციპი. მოპასუხე პირებად განისაზღვრნენ ჟურნალისტი ნინო რამიშვილი და რედაქტორი ნინო ზურიაშვილი.

საქმის განხილვას დაესწრნენ როგორც განმცხადებლის წარმომადგენლები, ისე მოპასუხე ჟურნალისტები.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“. განმცხადებელმა თავისი არგუმენტაცია ძირითადად ჩამოაყალიბა შემდეგი სახით:

1. „პრინციპი დარღვეულია სათაურშივე, რომელიც ქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს თსუ-ს რექტორის ნაშრომში ვხვდებით პლაგიატს [ფრაზა სათაურიდან: დოკუმენტები თსუ-ს რექტორს პლაგიატში ამხელს], ჟურნალისტი ამ დასკვნას აკეთებს შესაბამისი დასაბუთების გარეშე“.
2. „მითვისებული ნაშრომი“ წარმოადგენს იურიდიული ხასიათის დოკუმენტს, თუმცა რეპორტაჟში არ არის საუბარი იმაზე, რომ კანონის თანახმად, ამგვარი დოკუმენტის სადისერტაციო ნაშრომში გააზრება [გადატანა] არ წარმოადგენს პლაგიატს. მითუმეტეს, თუ ეს ნორმა მოქმედებს და მიღებულია საკანონმდებლო ორგანოს მიერ. სხვაგვარად რომ განვმარტოთ, კანონზე საავტორო უფლებები არ ვრცელდება“.
3. „საკითხის სწორად გააზრებისთვის მნიშვნელოვანია ხაზგასმით მითითება, ეს შეხედულება წარმოადგენს მხოლოდ ჟურნალისტის ნააზრევს, თუ ობიექტურ გარემოებას. გავრცელებული რეპორტაჟიდან კი ისე ჩანს, თითქოს პლაგიატის არსებობა ცალსახადაა დადგენილი. ამასთან, მნიშვნელოვანი იყო რეპორტაჟში წარმოჩენილიყო იმ პერიოდში დისერტაციის დაცვისას არსებული რეგულაციების შესახებ ინფორმაცია“.

ქარტიის საბჭომ დაადგინა შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:

1. უნივერსიტეტის ამჟამინდელმა რექტორმა გიორგი შარვაშიძემ, 2003 წელს, სულხან-საბა ორბელიანის სახელობის თბილისის სახელმწიფო პედაგოგიურ უნივერსიტეტში მეცნიერებათა კანდიდატის სამეცნიერო ხარისხის მოსაპოვებლად დაიცვა დისერტაცია სათაურით „სტრუქტურული რეფორმები უმაღლეს განათლებაში და საქართველოს კერძო უმაღლესი სასწავლებლების განვითარების ტენდეციები“, შემდგომ - „დისერტაცია“.
2. დისერტაცია მე-18 გვერდიდან 58-ე გვერდის ჩათვლით ზუსტად იმეორებს „საქართველოში უმაღლესი განათლების განვითარების ძირითადი მიმართულებების შესახებ“ საქართველოს პარლამენტის 2002 წლის 1 მარტის №1324–IIს დადგენილების განმარტებით ბარათს.
3. დადგენილების განმარტებითი ბარათი თავის მხრივ წარმოადგენდა ფონდი “ღია საზოგადოება საქართველოს“ მიერ ორგანიზებულ ექსპერტთა ჯგუფის მიერ შემუშავებულ პოლიტიკის დოკუმენტს.
4. დადგენილებაზე თანდართული განმარტებითი ბარათი [პოლიტიკის დოკუმენტი], 2002 წელს ბეჭდური [ბუკლეტის] სახით გამოიცა ფონდ “ღია საზოგადოება საქართველოს“ მხარდაჭერით და ეწოდება „საქართველოში უმაღლესი განათლების ძირითადი მიმართულებები“. ამასთან, ბუკლეტის შესავალში აღნიშნულია ის პირები, რომლებიც მონაწილეობდნენ პოლიტიკის/განმარტებითი ბარათის შექმნაში.
5. პოლიტიკის დოკუმენტი [განმარტებითი ბარათი] როგორც აღინიშნა მომზადებული იყო ექსპერტთა ჯგუფის მიერ, რომელსაც ხელმძღვანელობდა გიორგი შარვაშიძე. 
6. დისერტაციის 58-ე გვერდზე, ქვეთავში „საკანონმდებლო ინიციატივები საქართველოს უმაღლესი განათლების სფეროში“, გიორგი შარვაშიძე უთითებს იმ ექპერტებს, რომლებიც მონაწილეობდნენ განმარტებითი ბარათის შემუშავებაში, მაგრამ ამასთან არ ახსენებს, რომ ექსპერტების მიერ შემუშავებული განმარტებითი ბარათი თავად აქვს სრულად გამოყენებული დისერტაციაში.

ქარტიის საბჭო, ყოველგვარი ეჭვის გამოსარიცხად, აცხადებს, რომ წინამდებარე გადაწყვეტილებაში არ მსჯელობას იმაზე, რომ მითითების გარეშე პოლიტიკის დოკუმენტიდან [განმარტებითი ბარათიდან] 40 გვერდის გადმოტანა დისერტაციაში არის თუ არა გიორგი შარვაშიძის დისერტაციის ძალადაკარგულად ცნობის ან მისთვის ხარისხის ჩამორთმევის საფუძველი. ეს არ წარმოადგენს ქარტიის საბჭოს კომპეტენციას. ქარტიის საბჭო მსჯელობს, რამდენად ჰქონდა უფლება ჟურნალისტს, აღნიშნული ფაქტისათვის ეწოდებინა სიტყვა „პლაგიატი“.

როგორც განმცხადებელი აღნიშნავს, გიორგი შარვაშიძემ თავის დისერტაციაში გადმოიტანა არა ბუკლეტის ტექსტი, არამედ დადგენილების განმარტებითი ბარათი, რომელიც არის ნორმატიული დოკუმენტი და მასზე არ ვრცელდება საავტორო უფლებები.

პლაგიატის საკანონდებლო განმარტება არ არსებობს. შესაბამისად, ამ შემთხვევაში სიტყვა „პლაგიატის“ გამოყენებას საბჭო აფასებს არა მისი სამართლებრივი შინაარსის ან სამართლებრივი შედეგების კუთხით, არამედ არსობრივი დატვირთვით: რას გულისხმობდა ჟურნალისტი, და ამ სიტყვის გამოყენებით რამდენად სწორი ინფორმაცია მიიღო აუდიტორიამ. ყურადღება უნდა გამახვილდეს შემდეგ გარემოებებზე:

1. ცალსახაა, რომ განმარტებითი ბარათი, რომელიც თან ახლავს დადგენილებას, წარმოადგენს სხვადასხვა პირების [ექსპერტთა ჯგუფის] ინტელექტუალური შრომის შედეგს. 
2. განმარტებითი ბარათი იყო განათლების სფეროს ექსპერტების ხანგრძლივი და ერთობლივი მუშაობის შედეგი. 
3. თავად სიტყვა “პლაგიატის” მნიშვნელობაზე არაერთხელ უმსჯელია ქარტიის საბჭოს. თავად ქარტიის ერთ-ერთი პრინციპის თანახმად, “ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: პლაგიატი”. ქარტია პლაგიატს განმარტავს როგორც „სხივისი მასალის კოპირება ან იმიტირება“. საქმეში „ჩაიხანა ნინუცა კახნიაურის წინააღმდეგ“ საბჭომ ყურადღება გაამახვილა, რომ სხვისი შრომის/ძალისხმევის უგულვებელყოფა ასევე შეიძლება პლაგიატად ჩაითვალოს. 
4. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე ჟურნალისტს ჰქონდა შემდეგი მოცემულობა: [ა] დისერტაციის 40 გვერდი ეთმობა კვლევებს, მიგნებებს, პრობლემებს განათლების სფეროში. [ბ] ნებისმიერი მესამე პირისათვის სარწმუნო იყო, რომ ყველა ეს კვლევა, მიგნება, გიორგი შარვაშიძემ თავად და დამოუკიდებლად განახორციელა. [გ] აღმოჩნდა რომ სინამდვილეში ეს შრომა არა მხოლოდ გიორგი შარვაშიძემ, არამედ პირთა დიდმა ჯგუფმა გასწია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სხვა პირების შრომის უგულვებელყოფა და შთაბეჭდილების შექმნა, რომ დისერტაციის 40 გვერდის ავტორი მხოლოდ გიორგი შარვაშიძეა, შესაძლებელი იყო ჟურნალისტს შეეფასებინა როგორც პლაგიატი. გარემოება, რომ ეს 40 გვერდი ასევე წარმოადგენდა ნორმატიული აქტის განმარტებით ბარათს, ფორმალურია, რომელიც შეიძლება დისერტაციის ავტორმა მტკიცებულებად სხვა ასევე ფორმალურ გარემოში [სასამართლო, აკადემიური წრეები და ა.შ] გამოიყენოს. საბჭოსათვის მთავარი ამოცანა იყო შეეფასებინა, არსობრივად რამდენად სწორი ინფორმაცია მიიღო აუდიტორიამ, როცა მას ჟურნალისტმა უთხრა, რომ გიორგი შარვაშიძის დისერტაცია პლაგიატს შეიცავდა. საბჭო მიიჩნევს, რომ ამ სიტყვის გამოყენებით ჟურნალისტმა მაყურებელს სწორი ინფორმაცია მიაწოდა.

ქარტიის მე-5 პრინციპის თანახმად „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“. ვინაიდან არ დადგინდა ქარტიის პირველი პრინციპის [არაზუსტი/გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება] დარღვევა, შესაბამისად მე-5 პრინციპის დარღვევაც გამოირიცხა.


სარეზოლუციო ნაწილი


ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ნინო რამიშვილს და ნინო ზურიაშვილს არ დაურღვევიათ ქარტიის 1-ლი და მე-5 პრინციპები.

11 იანვარი 2020 წელი

საქმე N - 337 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ლაურა გოგოლაძე, გიორგი სულაძე, ლიკა ზაკაშვილი, კამილა მამედოვა, მაია მერკვილაძე

განმცხადებელი: სს "ფრანს ავტო"

მოპასუხე: გიორგი ნონიაშვილი


აღწერილობითი ნაწილი


საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა სს "ფრანს ავტომ", რომელიც მიიჩნევდა რომ ფეისბუქ გვერდ „ფლანგვის დეტექტორის“ მიერ გავრცელებული ინფორმაციით დაირღვა ქარტიის პირველი, მე-3 და მე-5 პრინციპი. „ფლანგვის დეტექტორი“ თავის თავს აღწერს როგორც „ინოვაციური მედიაპროექტი“, შესაბამისად მის მიერ გავრცელებული ინფორმაცია ჩაითვლა მედია პროდუქტად და მასზე იმსჯელა ქარტიის საბჭომ.

საქმის განხილვის თავისებურებები: 2019 წლის 20 დეკემბერს საბჭოს წევრებმა მოუსმინეს განმცხადებლის წარმომადგენელს და მოპასუხე მხარეს, რომელთა პოზიცია საქმის მასალებთან ერთად გაგზავნილი იქნა საბჭოს სხვა წევრებისათვის და გადაწყვეტილება მიღებული იქნა საბჭოს წევრების მიერ პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად, თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.


სამოტივაციო ნაწილი


ქარტიის პირველი პრინციპი ”ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“. 2019 წლის 11 ნოემბერს „ფლანგვის დეტექტორმა“ გამოაქვეყნა შემდეგი ინფორმაცია „მხოლოდ 2019 წლის ივლის-აგვისტოში მთავრობამ 2 ტენდერით 18 მილიონი ლარის ავტომანქანები შეისყიდა. გამარჯვებული კომპანიის, სს “ფრანს ავტოს” დამფუძნებელი სპორტის ყოფილი მინისტრის, ტარიელ ხეჩიკაშვილის ძმა, ავთანდილია. ფრანს ავტოს თავმჯდომარის მოადგილე დავით გოგორიშვილია, რომელიც ტარიელ ხეჩიკაშვილის დაფუძნებული “იბერია ბიზნეს ჯგუფის” დირექტორია. ფრანს ავტოს სამეთვალყურეო საბჭოს წევრის თანამდებობაზე გოგორიშვილმა ტარიელ ხეჩიკაშილი 2015 წელს ჩაანაცვლა“. განმცხადებელი სადავოდ ხდიდა შემდეგ ნაწილს: „გამარჯვებული კომპანიის, სს “ფრანს ავტოს” დამფუძნებელი სპორტის ყოფილი მინისტრის, ტარიელ ხეჩიკაშვილის ძმა, ავთანდილია “ და მიუთითებდა რომ სპორტის ყოფილი მინისტრის, ტარიელ ხეჩიკაშვილის ძმა არ არის სს “ფრანს ავტოს” დაფუძნებული და ამაზე ხაზგასმა ტოვებს შთაბეჭდილებას რომ თითქოს სს „ფრანს ავტო“ ტენდერებს სწორედ ამის გამო იგებს.

საბჭოს მიერ დადგენილი იქნა შემდეგი ფაქტობრივი გარემოებები:

1. სადავო ინფორმაციის გამოქვეყნებისას სს „ფრანს ავტოს“ [ს/ნ 236098165] პარტნიორები [აქციონერები] იყვნენ სს „იმედი“ [საფრანგეთი] – 85.15 % და შპს „იბერია იბერია ბიზნეს ჯგუფი“ - 14.85 %.
2. 2013 წლის 02 თებერვალს განხორციელდა რეორგანიზაცია და შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება „ფრანს ავტო“ გარდაიქმნა სააქციო საზოგადოება „ფრანს ავტოდ“. 
3. 2012 წლის 02 აგვისტომდე შპს „ფრანს ავტოს“ საფირმო სახელწოდება იყო შპს „მიცუბიში მოტორს ჯორჯია“.
4. „მეწარმეთა შესახებ“ საქართველოს კანონის თანხმად საფირმო სახელწოდების და ორგანიზაციულ - სამართლებრივი ფორმის ცვლილების მიუხედევად სს „ფრანს ავტო“ წარმოადგენს შპს „ფრანს ავტოს“ და შპს „მიცუბიში მოტორს ჯორჯიას“ სამართალმემკვიდრეს. საიდენტიფიკაციო კოდიც უცვლელი დარჩა - 236098165.
5. საჯარო რეესტრში დაცული ინფორმაციის თანახმად შპს „მიცუბიში მოტორს ჯორჯია“ დაფუძნებული იქნა 5 პირის მიერ, რომელთაგან ერთ - ერთი დამფუძნებელი იყო ავთანდილ ხეჩიკაშვილი.

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე ზუსტ ინფორმაციას წარმოადგენს რომ შპს „მიცუბიში მოტორს ჯორჯიას“ და შესაბამისად სს „ფრანს ავტოს“ დამფუძნებელი იყო სპორტის ყოფილი მინისტრის, ტარიელ ხეჩიკაშვილის ძმა - ავთანდილ ხეჩიკაშვილი. აქვე აღსანიშნავია რომ სს „ფრანს ავტოს“ ბენეფიციარ მესაკუთრედ დღემდე რჩება სპორტის ყოფილი მინისტრი ტარიელ ხეჩიკაშვილი. კერძოდ: სს „ფრანს ავტოს“ პარტნიორია შპს „იბერია ბიზნეს ჯგუფი“ ს/ნ 204975376, თავის მხრივ შპს „იბერია ბიზნეს ჯგუფის“ პარტნიორია შპს „აი-ბი-ჯი ჰოლდინგს“ ს/ნ 402063217, ხოლო შპს „აი-ბი-ჯი ჰოლდინგის“ 24 % წილის მფლობელია - ტარიელ ხეჩიკაშვილი. შესაბამისად ასევე გამართლებულია ვარაუდი რომ სს „ფრანს ავტოს“ წარმატებული კომერციული საქმიანობა ტარიელ ხეჩიკაშვილის ინტერესებში შედის.

მითითებული ფაქტობრივი გარემოებებიდან გამომდინარე საბჭო მიიჩნევს რომ ქარტიის პირველი, მე-3  [ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია] და მე-5 [მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება] პრინციპების დარღვევას ადგილი არ ჰქონია.


სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე: 

1. გიორგი ნონიაშვილის არ დაურღვევია ქარტიის პირველი, მე-3 და მე-5 პრინციპი.

                                                                             


                                                         საბჭოს წევრის ლაურა გოგოლაძის განსხვავებული აზრი


საბჭოს წევრი ლაურა გოგოლაძე არ დაეთანხმა ქარტიის საბჭოს უმრავლესობის გადაწყვეტილებას და მიიჩნია რომ სადავო მედია პროდუქტიდან შთაბეჭდილება რჩებოდა, თითქოს ავთანდილ ხეჩიკაშვილი დღესაც არის სს „ფრანს ავტოს“ პარტნიორი [წილის მფლობელი] და ასეთი მასალების მომზადების დროს სიზუსტე აბსოლუტურად უნდა იყოს დაცული.