22 ოქტომბერი,  2024 წელი

საქმე N-767, 768

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, ნინო რამიშვილი, მანანა ქველიაშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, ნინო კაპანაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა საერთო-სამოქალაქო მოძრაობამ “მრავალეროვანი საქართველო”.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები არნოლდ სტეფანიანი და გიორგი გულიაშვილი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია,  პოზიცია  წერილობით წარმოადგინა.

განცხადების განხილვა გაიმართა 17 ოქტომბერს, თუმცა განმცხადებლის მხრიდან სადავო პრინციპების  დამატების გამო, (დაემატა ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები) ქარტიის წესების შესაბამისად, განხილვა 22 ოქტომბრისთვის გადაიდო, რა დროსაც საბჭომ საბოლოო გადაწყვეტილება მიიღო საქმესთან დაკავშირებით.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

POSTV-მ ოპოზიციონერი პოლიტიკოსის მამუკა ხაზარაძის წარმომავლობის შესახებ ჯამში ორი სადავო მასალა ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად, სხვადასხვა დღეს გაავრცელა.

11 ოქტომბერს გასული მასალის სადავო ფრაზები:

“რატომ მალავთ თქვენს წარმომავლობას?”;

“ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”;

“ფაქტები მაქვს და გაჩვენებთ აუცილებლად. ეხა თქვენი დაბადების ადგილი და მოწმობა არ მაქვს”;

“ანუ სომხები ხო ჩვენი მოძმე ერი არიან, საუკეთესო ხალხი, რატომ გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”;

“ა, გრცხვენიათ?”

13 ოქტომბერს გასული სიუჟეტის სადავო ფრაზები:

“მამუკა ხაზარაძე საკუთარი თავისგან იმ ადამიანის შექმნას ცდილობს, რაც სინამდვილეში არ არის. მევახშეა, მაგრამ ეს როლი არ მოსწონს და ცდილობს, თავი იმ ადამიანად გაასაღოს ვინც ხალხზე ზრუნავს.

თაღლითია, მაგრამ არც ეს სასამართლოს მიერ მისთვის დასაბუთებულად მინიჭებული სტატუსი არ მოსწონს. ამიტომაც, ცდილობს, პატიოსნებაზე გველაპარაკოს, თავი კეთილსინდისიერ ადამიანად სურს გაასაღოს.

ავანტიურისტია, ანაკლია ვერ ააშენა, მაგრამ არც ამის აღიარება უნდა. ქვეყანას, რომ წლები და მილიონობით შემოსავალი დააკარგვინა, ესეც პარიზის  საერთაშორისო არბიტრაჟში მოახსენეს…”;

“ბავშვებზე ვზრუნავო, აცხადებს, და ელგებეტე პროპაგანდის აკრძალვას მხარს არათუ არ უჭერს, არამედ აფინანსებს კიდეც, არატრადიციული ცხოვრების პოპულარიზაციას”;

“პიარში ალბათ დიდი ფული დახარჯა, მაგრამ თანდათან მაინც გავიგეთ, რომ სინამდვილეში მევახშე, ავანტიურისტი, თაღლითი და მატყუარაა. მაგრამ, ეს ყველაფერი არ არის. ახლა გაირკვა, რომ ის საკუთარ წარმომავლობასაც მალავს.”

“ეს ასლან მკრტიჩიანია, რომელიც ერევანში ცხოვრობს … ქართული საზოგადოება მას არ იცნობს, თუმცა იცნობს ხაზარაძე, ისინი სისხლით ნათესავები არიან.”;

“დიახ, მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა და ფესვები აქვს, თუმცა ამ თემაზე საუბარი საკუთარ ნათესავებთანაც არ უყვარს. იმდენად არ უნდა, რომ მათთან კავშირიც გაწყვიტა, განსაცდელში ყოფნის დროსაც არ დაეხმარა, არადა მდიდარი ადამიანია, დიდ რესურსებს ფლობს, მაგრამ არ უნდა სომეხ ნათესავებთან მისი კავშირი სადმე მაინც დაფიქსირდეს”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ დაუზუსტებლად, სათანადოდ გადაუმოწმებლად მიიჩნია სიუჟეტებში გამოყენებული შემდეგი ფრაზები: “ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”; “ფაქტები მაქვს და გაჩვენებთ აუცილებლად. ეხა თქვენი დაბადების ადგილი და მოწმობა არ მაქვს”; “ეს ასლან მკრტიჩიანია, რომელიც ერევანში ცხოვრობს … ქართული საზოგადოება მას არ იცნობს, თუმცა იცნობს ხაზარაძე, ისინი სისხლით ნათესავები არიან.”

“დიახ, მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა და ფესვები აქვს, თუმცა ამ თემაზე საუბარი საკუთარ ნათესავებთანაც არ უყვარს. იმდენად არ უნდა, რომ მათთან კავშირიც გაწყვიტა, განსაცდელში ყოფნის დროსაც არ დაეხმარა, არადა მდიდარი ადამიანია, დიდ რესურსებს ფლობს, მაგრამ არ უნდა სომეხ ნათესავებთან მისი კავშირი სადმე მაინც დაფიქსირდეს”.

საბჭო მიიჩნევს, რომ ამ ფრაზებით ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ავრცელებს ხაზარაძის შესახებ ინფორმაციას, რომლის სათანადო მტკიცებულებები სიუჟეტებში არ არის:

1.  მამუკა ხაზარაძეს აქვს სომხური წარმომავლობა.

2. ის ამ წარმომავლობას მალავს.

ხაზარაძის “სომხური წარმომავლობის” მთავარ მტკიცებულებად მხოლოდ მეორე სიუჟეტშია მოყვანილი ერთი სომეხი რესპოდენტის მონათხრობი, რომელიც აუდიტორიას ჟურნალისტმა წარუდგინა, როგორც მამუკა ხაზარაძის სისხლით ნათესავი, დედის მხრიდან.

ეს რესპოდენტი საუბრობს ხაზარაძესთან ნათესაურ კავშირზე, თუმცა ჟურნალისტს არ აქვს ამ ინფორმაციის დაზუსტების, გადამოწმების მცდელობა.

ეთიკურ პრინციპებს ეწინააღმდეგება, როცა ჟურნალისტი ინფორმაციას, რომელიც მხოლოდ ერთ წყაროს ეყრდნობა, წარმოაჩენს როგორც ფაქტს და მტკიცებით ფორმაში აწვდის აუდიტორიას.

ერთი რესპოდენტის მონათხრობი ვერ ჩაითვლება დადასტურებულ ფაქტად და ჟურნალისტი ვალდებული იყო, სულ მცირე, მამუკა ხაზარაძისთვის კომენტარის ჩაწერისისას განემარტა, რომ მას ჰყავდა კონკრეტული რესპოდენტი, რომელიც თავს მის სომეხ ნათესავად წარმოაჩენდა. ჟურნალისტს ეს უნდა გაეკეთებინა მასალის გამოქვეყნებამდე რათა ხაზარაძეს ჰქონოდა შესაძლებლობა ეპასუხა კონკრეტულ ბრალდებაზე.

ჟურნალისტს მტკიცებულებები უნდა წარედგინა რესპოდენტისთვის  და მისი განმარტება აესახა სიუჟეტში, რაც არ გააკეთა. ნაცვლად ამისა, მან რესპოდენტთან ინტერვიუსას მტკიცებით ფორმაში გააჟღერა, რომ აქვს მტკიცებულება მისი სომხური წარმომავლობის შესახებ. მიუხედავად რესპოდენტის მოწოდებისა, წარმოედგინა ასეთი მტკიცებულება, ჟურნალისტმა ინტერვიუს მსვლელობისას მას ამ მტკიცებულების შესახებ ინფორმაცია არ მიაწოდა.
საბჭო ამას აფასებს ჟურნალისტის მხრიდან არაკეთილსინდისიერ მოპყრობად, აუდიტორიის მიმართ, პირველ სადავო პროდუქტში ამბობს, რომ აქვს მტკიცებულება და არაფერს აჩვენებს აუდიტორიას.

განსახილველ შემთხვევაში, წყარო იყო რესპოდენტი, რომელიც ზუსტად, დეტალურად არ აღწერდა, რა ნათესაური კავშირი აქვს ხაზარაძესთან.

თეორიულად შესაძლებელია, ხაზარაძეს დედის მხრიდან ჰყავდეს სომეხი ნათესავი, მაგრამ ის არ იყოს “სომხური წარმომავლობის”, “სომხური ფესვების”, როგორც ეს სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაშია წარმოჩენილი.

სიუჟეტში სომეხი რესპონდენტი ამბობს, რომ ის პოლიტიკოსს დედის მხრიდან ენათესავება. თავად ჟურნალისტიც ამბობს, რომ ასლან მკრტიჩიანი მამუკა ხაზარაძის სისხლით ნათესავია, თუმცა ბუნდოვანია, თუ რა სახის ნათესაურ კავშირზეა საუბარი. ჟურნალისტი ფაქტად აწვდის საზოგადოებას იმ ინფორმაციას, რომელიც არ არის გადამოწმებული და დადასტურებული ქარტიის სტანდარტის შესაბამისად, სულ მცირე ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროსთან.

ამასთან, არაზუსტია მამუკა ხაზარაძის მიერ ინფორმაციის დამალვაზე საუბარი, რამდენადაც წარმომავლობა, თუ ეთნიკური კუთვნილება არ არის ისეთი სახის ინფორმაცია, რომლის რაიმე ფორმით ოფიციალურად გამჟღავნებას, დეკლარირებას, საჯაროდ გაცხადებას პოლიტიკოსს რაიმე წესი  ავალდებულებს. ამიტომაც, არარელევანტური და არაზუსტია იმის დამალვაში ვინმეს დადანაშაულება, რისი გაცხადების კანონისმიერი ვალდებულებაც მას არ ჰქონდა.

POSTV-მ  ქარტიისთვის გამოგზავნილ შეპასუხებაში სადავო პრინციპების დარღვევა უარჰყო. მათი განმარტებით, მამუკა ხაზარაძე, საჯარო პირი, პოლიტიკური ძალის ლიდერია და მის მიმართ ჟურნალისტის ინტერესი და კითხვების დასმა პრობლემა არ არის.

რა თქმა უნდა, ქარტიის საბჭო ეჭვქვეშ არ აყენებს ჟურნალისტის უფლებას, დაუსვას შეკითხვები საჯარო პირს, ჟურნალისტის ვალდებულებაა პოლიტიკური ლიდერის შესახებ მნიშვნელოვანი ინფორმაცია მიაწოდოს აუდიტორიას.

ამ გადაწყვეტილებაში ქარტიის საბჭო ყურადღებას ამახვილებს გავრცელებული ინფორმაციის სათანადო წესით გადამოწმების გარეშე, მტკიცებით ფორმაში გავრცელებაზე.
 

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭომ მიიჩნია, რომ ინფორმაციის არაზუსტი და გადაუმოწმებელი გაშუქებით ჟურნალისტმა პატივი არ სცა აუდიტორიას და დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განმცხადებელი მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტის შეკითხვები და ფრაზები როგორებიცაა: „რატომ მალავთ თქვენს წარმომავლობას?“, „ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამის აღიარება?“, „ფაქტები მაქვს და გაჩვენებთ აუცილებლად“ და ა.შ., ხელს უწყობს სომეხი ერის დისკრიმინაციას.

POSTV-ს შეპასუხებაში მითითებულია, არ ეთანხმებიან მე-7 პრინციპის დარღვევას, მიაჩნიათ რომ განცხადების ავტორის პოზიცია მიმართულია ჟურნალისტის სარედაქციო დამოუკიდებლობისა და თემატიკის განსაზღვრის თავისუფლების შეზღუდვისაკენ. მათ მიაჩნიათ, რომ განმცხადებლის პოზიცია დაუსაბუთებელია, ვინაიდან, მამუკა ხაზარაძისთვის შეკითხვების დასმა წარმოჩენილია დისკრიმინაციულ მიდგომად ან რაიმე ფაქტის დამახინჯებად.

POSTV-ს  პოზიციით, განმცხადებელი ცდილობს, ჟურნალისტის შეკითხვები და მამუკა ხაზარაძის პიროვნებასთან დაკავშირებული საკითხი იმგვარად წარმოაჩინოს, რომ თითქოს ადგილი ჰქონდა რაიმე სახის დარღვევას, მაშინ როდესაც სიუჟეტი ეხება საჯარო პირის ქმედებების საჯაროდ დაფიქსირებასა და საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდებას.

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭო, სადავო მასალების საერთო შინაარსის, აქცენტების გათვალისწინებით მიიჩნევს, რომ სიუჟეტები დისკრიმინაციულია და მასში დაირღვა ქარტიის მეშვიდე პრინციპი.

ეთიკური პრინციპების მიხედვით დაუშვებელია ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია, მათ შორის, ეთნიკური კუთვნილების ნიშნით. დაუშვებელია პირდაპირი და ირიბი დისკრიმინაციაც.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო სიუჟეტებში გამოყენებული ფრაზები:“ვიცით, რომ სომხური წარმომავლობა გაქვთ და გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”; “ანუ, სომხები ხო ჩვენი მოძმე ერი არიან, საუკეთესო ხალხი, რატომ გრცხვენიათ ამისი აღიარება?”; “დიახ, მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა და ფესვები აქვს, თუმცა ამ თემაზე საუბარი საკუთარ ნათესავებთანაც არ უყვარს. იმდენად არ უნდა, რომ მათთან კავშირიც გაწყვიტა, განსაცდელში ყოფნის დროსაც არ დაეხმარა, არადა მდიდარი ადამიანია, დიდ რესურსებს ფლობს, მაგრამ არ უნდა სომეხ ნათესავებთან მისი კავშირი სადმე მაინც დაფიქსირდეს”, სწორედ ეთნიკური დისკრიმინაციის ირიბი ფორმაა და არღვევს ქარტიის მე-7 პრინციპს.

თითქოს ჟურნალისტი ცდილობს, სომეხი ერის მიმართ კეთილგანწყობის დაფიქსირებას მათი “მოძმე და საუკეთესო ხალხად” მოხსენიებით, თუმცა ცალსახაა, რომ რეალურად მისი მიზანი ამ ამბით სპეკულირებაა.

ამ ჟურნალისტური პროდუქტების საერთო ხაზი არის, რომ ოპოზიციონერი პოლიტიკოსი არის სომხური წამომავლობის, მაგრამ ეს ესირცხვილება და მალავს.

ამ მთავარი გზავნილის ფონზე ჟურნალისტის მიერ ტრაფარეტული ფრაზით ხაზგასმა, რომ სომხები მოძმე და კარგი ხალხია, არის ერთგვარი პროპაგანდისტული ხრიკი, იმისთვის რომ თან გააგზავნოს მისთვის სასურველი არაეთიკური გზავნილი და თან ეს ისე გააკეთოს, რომ თითქოსდა თავიდან აირიდოს ვინმეს დისკრიმინაცია.

13 ოქტომბერს გასული სიუჟეტის კონტექსტი შემდეგნაირია: ის მამუკა ხაზარაძის მიმართ დისკრედიტაციული ეპითეტებით იწყება, პოლიტიკოსი მოხსენიებულია, როგორც მევახშე, ავანტიურისტი, თაღლითი, მატყუარა, “ლგბტ პროპაგანდის” ხელშემწყობი, რაც შემდეგი ფრაზით მთავრდება: ”მაგრამ, ეს ყველაფერი არ არის”. სწორედ ამას მოსდევს ამბავი, რომ მამუკა ხაზარაძეს სომხური წარმომავლობა აქვს, თუმცა ამის რცხვენია და მალავს.

გაშუქების ამ სტილით, სომხობა ჟურნალისტის მიერ წარმოჩენილია საზოგადოებაში სასირცხვილო, დასამალ ამბად და გაიგივებულია ზემოთ ჩამოთვლილ ისეთ ქმედებებთან, როგორიც არის თაღლითობა, მევახშეობა, ავანტიურისტობა და ა.შ.

საკითხის მსგავსი სახით გაშუქება იწვევს არმენოფობიის წახალისებას და იმ ადამიანებს, რომლებსაც სომხური წარმომავლობა აქვთ, ნეგატიურ კონტექსტში წარმოაჩენს. 

სადავო მასალებში ჟურნალისტი ხელს უწყობს სომხური წარმომავლობის მიმართ სტერეოტიპებისა და სტიგმის გაღრმავებას, რამდენადაც წარმოაჩენს, რომ სომხური დიასპორის წარმომადგენლობა, შესაძლოა, სამარცხვინო და დასამალი იყოს.

ჟურნალისტი ვალდებულია, ერკვეოდეს, რას ნიშნავს დისკრიმინაცია და დისკრიმინაციის, სტიგმის წახალისება. მედიას არადისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებასა და სტერეოტიპების შემცირებაში მნიშვნელოვანი როლი აკისრია.

საბჭო დადგენილ პრაქტიკაში აღნიშნავს, რომ  მედია, შესაძლოა, მარტივად გახდეს სტერეოტიპების გაღრმავების ხელისშემწყობი, თუკი თითოეულ შემთხვევას სიფრთხილით არ მოეკიდება და გაშუქების კუთხესა თუ ტერმინოლოგიაზე არ იფიქრებს.

ამას ადასტურებს POSTV-ს სოციალური მედიის გვერდზე გამოქვეყნებული სადავო მასალის ქვეშ არმენოფობიური კომენტარები.

საბჭო აღნიშნავს, რომ ჟურნალისტების როლი დისკრიმინაციის აღმოფხვრაში კიდევ უფრო დიდია, იმ ფონზე, რომ საქართველოში ქსენოფობიური და განსაკუთრებით არმენოფობიული დამოკიდებულება შესამჩნევია, რასაც ცხადყოფს მედიის განვითარების ფონდის 2020 წლის ანგარიშზე დაყრდნობით, სოციალური სამართლიანობის ცენტრის ვებ-გვერდზე გამოქვეყნებული ერთ-ერთი სტატია, რომლის თანახმადაც, საქართველოს მოქალაქე ეთნიკური ჯგუფების წინააღმდეგ გამოვლენილი სიძულვილის ენის შემთხვევებს შორის არმენოფობია ლიდერობს (13.2%).

მოცემულ სიუჟეტებში ჟურნალისტი არათუ არ გაემიჯნა დისკრიმინაციულ გამონათქვამებს, არამედ ნაწილობრივ თავად იყო წყარო და ხელი შეუწყო კიდეც მათ გავრცელებას, რისი მიზანიც სომხური ეთნოსის დისკრიმინაციის გზით პოლიტიკოსი მამუკა ხაზარაძის დისკრედიტაცია იყო.

მეთერთმეტე პრინციპი

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებში დაირღვა ქარტიის მე-11 პრინციპი.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენისას მისი წინაპირობა პირველი პრინციპის დარღვევის დადგენაა, რაც მოცემულ შემთხვევაში საბჭომ ზემოთ დაადგინა. ამასთან, ვინაიდან აღნიშნული დარღვევა განზრახვასაც მოიცავს, საბჭო ყოველთვის ცდილობს, დაადგინოს მისი მოტივი.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მოცემულ შემთხვევაში, ჟურნალისტის ქმედების მოტივი პოლიტიკურია. ვინაიდან, სიუჟეტი წინასაარჩევნო პერიოდში გამოქვეყნდა, ის მიზნად მამუკა ხაზარაძის, როგორც პოლიტიკოსის, ასევე  მისი პოლიტიკური პარტიის მიმართ ნეგატიური განწყობების გამოწვევას ისახავდა.

გასათვალისწინებელია, რომ POSTV-ს საკონტროლო პაკეტს, 52%-ს 2022 წლის ოქტომბრიდან ფლობს პარლამენტარი, უმრავლესობის წევრი ვიქტორ ჯაფარიძე, ეს მედია კი აქტიურადაა ჩართული მმართველი ძალის ნარატივების გავრცელებაში. POSTV-ს მედია პროდუქტების აბსოლიტური უმრავლესობა ხელისუფლებას დადებითად, ოპოზიციას კი უარყოფითად წარმოაჩენს.

POSTV-ს სარედაქციო პოლიტიკა აშკარად პროსახელისუფლებოა და მეტ წილად ემსახურება ოპოზიციის განზრახ “გაშავებას”. საბჭო მიიჩნევს რომ განსახილველი სიუჟეტები წინასწარ განზრახვით იყო ამ ფორმით მომზადებული და ადგილი არ აქვს ჟურნალისტის უნებლიე შეცდომას.

საბჭოს ვარაუდით, მედიასაშუალების ქმედებას ორი ძირითადი მიზანი ჰქონდა:

1. იმაზე აპელირებით, რომ მამუკა ხაზარაძეს აქვს სომხური წარმომავლობა და ის ამას მალავს, სურდათ საქართველოს ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობა მის მიმართ ნეგატიურად განეწყოთ, რაც ამ ეთნიკურ ჯგუფში მის ამომრჩეველთა რიცხვს შეამცირებდა, მაშინ, როდესაც 2014 წლის მონაცემებით (გვ.62), ეთნიკურად სომეხი მოსახლეობის (სულ 168 102 პირი) დიდი უმრავლესობა საქართველოს მოქალაქე, პოტენციური ამომრჩეველია. 

2. მამუკა ხაზარაძის წარმომავლობაზე აქცენტირებით ეთნიკურად ქართველ მოსახლეობაში, რომელთა ნაწილშიც სხვადასხვა კვლევით ნეგატიური დამოკიდებულებაა სომხური ეთნოსის მიმართ, მისი პარტიის რეიტინგის შემცირება სურდათ.

ამ პოლიტიკურად მიკერძოებულ მოტივებს ამძაფრებს სიუჟეტში მონაწილე რესპონდენტების შერჩევა და მათი კომენტარები:

ანალიტიკოსი ზურა ქადაგიძე: “მე ვერ წარმომიდგენია, ადამიანი საკუთარ წარმომავლობას მალავდეს. ეს მეტყველებს პიროვნულ, არ ვიცი, ცალკე კომპლექსზე, ცალკე პრობლემაზე, თვითონ ამ პიროვნების. ნებისმიერი წარმომადგენელი, რომელიც თავის წარსულზე, თავის ფესვებზე, თავის ისტორიაზე, თავის გენეტიკაზე უარს  იტყვის, რა თქმა უნდა, ეს იმ ერის შეურაცხყოფაა. საქართველოს, თბილისის ისტორიაში რამხელა მნიშვნელოვან როლს ასრულებდნენ ეთნიკური წარმომავლობის სომხები და შენ ამ დროს ხარ მათი წარმომადგენელი და არ ვიცი, ნუ, აი რა საბაბი, რა მიზეზი უნდა იყოს, რომ ადამიანმა ეს უარყვე.”

ისტორიკოსი ედიშერ გვენეტაძე: “როგორ შეიძლება კაცმა დამალო საკუთარი წარმოშობა. ალბათ, დაკომპლექსებული კაცია, კომპლექსი აქვს, კომპლექსი აქვს, ამისა, რომ მას რაღაცები ცუდად მიაჩნია და საკუთარი თავისათვის დამამცირებლად მიაჩნია და თავად რომ არის დამამცირებელი, გნებავთ ქართველი ხალხისა, გნებავთ, სომეხი ერისათვის, ეს მას ვერ გაუცნობიერებია. თავის სამარცხვინო საქციელებს, რომელიც ჩამოვთვალე კიდევ ერთი დაამატა და მისგან ეს გასაკვირი არ არის.” 

ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭომ მე-11 პრინციპიც დარღვეულად მიიჩნია.

სარეზოლუციო ნაწილი

გურანდა ბილიხოძემ დაარღვია ქარტიის პირველი, მეშვიდე და მე-11 პრინციპები.

22 სექტემბერი,  2024 წელი

საქმე N-758, 759, 760

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები:  ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, მანანა ქველიაშვილი, ნინო კაპანაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ლანჩხუთის მერის წარმომადგენელმა იზა მათითაიშვილმა. მისი განმარტებით, “მთავარი არხის” ჟურნალისტებმა მის შესახებ დაუზუსტებელი ინფორმაცია განზრახ გაავრცელეს.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი იზა მათითაიშვილი და მისი წარმომადგენელი მაია უსტარაშვილი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

“მთავარმა არხმა” იზა მათითაიშვილის შესახებ ჯამში სამი მასალა მოამზადა. სამივე მასალა ეხებოდა იზა მათითაიშვილის მიერ ადმინისტრაციული რესურსის პირადი მიზნებისთვის გამოყენებას. მასალების მიხედვით, მერის წარმომადგენელი მის სოფელში, სოფელ აცანაში, სახელმწიფო პროგრამით დასაქმებულ ადამიანებს საკუთარ სახლში ამუშავებდა, შანტაჟით აიძულებდა საცხოვრებელი სახლის დასუფთავებას. ასევე, სიუჟეტების მიხედვით, მერის წარმომადგენელმა ადგილობრივი მცხოვრები, თბილისში გამართულ “ქართული ოცნების” ორგანიზებულ აქციაზე იძულებით წაიყვანა.

განმცხადებელმა მასალებში სხვადასხვა ფრაზები გახადა საადავო:

1. სადავო მასალა 1 - “სოციალური სტატუსი იძულებითი შრომის სანაცვლოდ” 27 ივლისი 18:00 სთ.-იანი “მთავარი”

სადავო ფრაზები:

“რაც შეეხება თავად მომხდარ ფაქტს, ადგილობრივები, რომლებსაც სოციალური სტატუსი აქვთ და სახელმწიფომ ისინი სხვადასხვა საჯარო სამსახურში დაასაქმა, ერთ-ერთი მოქალაქე ჩვენთან საუბარში ყვება, რომ ის არის დასაქმებული სოფლის სასაფლაოს დამლაგებლად და სწორედ ამ მოქალაქეს სოფლის რწმუნებული იზა მათითაიშვილი აიძულებს საცხოვრებელი სახლის დალაგებას, საკარმიდამო ტერიტორიების დალაგებას და საცხოვრებელი სახლის დასუფთავებას”;

“ეს არის ის ფაქტი, რაზეც ერთ-ერთი ადგილობრივი ჩვენთან საუბარში ყვება.”

2. სადავო მასალა 2 - “სოციალური სტატუსი იძულებითი შრომის სანაცვლოდ” 28 ივლისი 12:00 სთ.-იანი “მთავარი”

სადავო ფრაზები:

“ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის, აცანას რწმუნებულის მიერ სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებაზე უფრო მეტი ადამიანი ალაპარაკდა”;

“იზა მათითაიშვილის გადაყენების მოთხოვნით, მუნიციპალიტეტის მერს მიმართეს”;

“საუბარია შანტაჟსა და იძულებაზე, რომელსაც ადგილობრივების მიმართ სოფლის რწმუნებული ახორციელებდა. კერძოდ, იზა მათითაიშვილი საკუთარი ოჯახის საკუთრებაში არსებულ მიწის ნაკვეთებსა და სახლის დალაგებას შანტაჟის გზით აიძულებდა, უარის შემთხვევაში კი, სოციალური დახმარების მოხსნით და სამსახურიდან გათავისუფლებით ემუქრებოდა”;

“დღეს უკვე ამავე სოფლის სხვა ადგილობრივებმაც ღიად დაიწყეს საუბარი და ჩვენ ჩავწერეთ რამდენიმე ადგილობრივი, რომელიც პირდაპირ სოფლის სახელმწიფო რწმუნებულს ადანაშაულებს სამსახურებრივ გულგრილობაში”;

“ჩვენი ინფორმაციით, როგორც ადგილობრივები ამბობენ, ამის შესახებ ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის მერსაც აქვს ინფორმაცია. 54 ადამიანის განცხადება არის მერიაში შესული იმის თაობაზე, რომ იზა მათითაიშვილმა დატოვოს აღნიშნული თანამდებობა.”

3. სადავო მასალა 3 - “სამსახური იძულებითი შრომის სანაცვლოდ” 6 აგვისტო 21:00 სთ.-იანი “მთავარი”.

სადავო ფრაზები:

“როგორც ადგილობრივები ყვებიან, სავარაუდო იძულებითი შრომა არ არის ერთადერთი დანაშაული, რასაც იზა მათითაიშვილი სჩადის.”

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით სამივე სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

სამივე სადავო სიუჟეტის მთავარი რესპონდენტი ადგილობრივი მცხოვრები ნათია ბერიძეა, რომელიც, როგორც სოციალურად დაუცველი, სოციალური პროგრამის ფარგლებში სასაფლაოს დამლაგებლად არის დასაქმებული.

მხოლოდ მის მონათხრობზე დაყრდნობით, ჟურნალისტი მტკიცებით ფორმაში ადანაშაულებს განმცხადებელს შანტაჟში, იძულებაში, სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებაში.

ჟურნალისტი სადავო მასალაში ინფორმაციას, რომელსაც გადმოსცემს, აფასებს, როგორც ფაქტს, კერძოდ: “რაც შეეხება თავად მომხდარ ფაქტს”; “ეს არის ის ფაქტი, რაზეც ერთ-ერთი ადგილობრივი ჩვენთან საუბარში ყვება”.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, იმისათვის, რომ ამბავი ფაქტად შეფასდეს, აუცილებელია ის, სულ მცირე, ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროს ეყრდნობოდეს, მით უფრო მაშინ, როცა განმცხადებლის მისამართით გაჟღერებული ბრალდებების ნაწილი საქართველოს კანონმდებლობით სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობასაც  ითვალისწინებს. ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ, ამგვარი ბრალდების შემთხვევაში, ჟურნალისტის მიერ მოძიებული მტკიცებულებები მაქსიმალურად გადამოწმებული და დაზუსტებული უნდა იყოს.

სადავო სიუჟეტში  მტკიცებით ფორმაში გადმოცემული ამბავი მეტ დაზუსტებას საჭიროებდა. ჟურნალისტის ტექსტი და მთავარი რესპოდენტის მონათხრობი სიუჟეტშივე არ არის თანხვედრაში.

ჟურნალისტი ტექსტში ამბობს, რომ იზა მათითაიშვილი დასაქმებულებს მისი სახლისა და კარ-მიდამოს დალაგებას აიძულებს.

რესპოდენტი კი ჰყვება, რომ მათითაიშვილის ძმის ეზო დაალაგა და ჩაი მოკრიფა.
შესაძლოა, ეს უზუსტობა უმნიშვნელოა მერის წარმომადგენლის ქმედების სამართლებრივი შეფასებისას, თუმცა ჟურნალისტური სტანდარტის თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანია, ჟურნალისტმა რესპოდენტის მონათხრობა აღწეროს ზუსტად და ამბავი არ შეცვალოს, დაამძიმოს ან შეამსუბუქოს.

პირველივე მასალაში იზა მათითაიშვილი სატელეფონო კომენტარში კატეგორიულად უარყოფს ჟურნალისტის მიერ გაჟღერებულ ბრალდებებს. ასეთ შემთხვევაში ჟურნალისტს ამბის დასაზუსტებლად მეტი ძალისხმევა უნდა გამოეჩინა.

მეორე სიუჟეტში, რომელიც ეთერში პირველი სიუჟეტის მომდევნო დღეს გავიდა, ჟურნალისტები კვლავ მტკიცებით ფორმაში ჰყვებიან, რომ მათითაიშვილი თანასოფლელს საოჯახო საქმეებს იძულებით და შანტაჟით აკეთებინებდა.
მეორე მასალაში წამყვანი ამბობს, რომ მათითაიშვილის მხრიდან “სამსახურებრივი უფლებამოსილების გადამეტებაზე უფრო მეტი ადამიანი ალაპარაკდა”. წამყვანის ტექსტის მიხედვით, დაუმორჩილებლობის შემთხვევაში “მათითაიშვილი მათ სოციალური შემწეობის მოხსნით და სამსახურიდან გათავისუფლებით ემუქრებოდა”.
მეორე სიუჟეტშიც მათითაიშვილის მხრიდან შანტაჟსა და მუქარაზე კვლავ მტკიცებით ფორმაში იყო საუბარი.

მეორე სიუჟეტში, ისევ მხოლოდ რესპოდენტების მონათხრობით, მათითაიშვილი დადანაშაულებულია იძულებაში, კორუფციაში, თანასოფლელების შეურაცხყოფაში.

მეორე სიუჟეტში მონაწილე ორი რესპოდენტი, რომელებიც, ჟურნალისტის თქმით, პირველი სიუჟეტის ეთერში გასვლის შემდეგ ალაპარაკდნენ, სინამდვილეში პირველი სიუჟეტის მთავარი გმირის, მამხილებლის, ოჯახის წევრები - ქმარი და შვილი - არიან. მათი, როგორც ამბის გახმაურების შემდეგ გამოჩენილ დაზარალებულებად წარმოჩენა, არაზუსტია. სიუჟეტებიდან რჩება შთაბეჭდილება, რომ ამ რესპოდენტების შესახებ ჟურნალისტმა წინა დღით, პირველი სიუჟეტის მომზადების დროსაც იცოდა.

სიუჟეტის დანარჩენი რესპოდენტები არიან ოპოზიციური პარტიების - “ნაციონალური მოძრაობის” და “კოალიცია ცვლილებისთვის” - ადგილობრივი წარმომადგენლები, რომლებიც ბრალდებებს გამოთქვამენ მათითაიშვილის მისამართით, თუმცა მათი ბრალდებები არ არის რაიმე მტკიცებულებით გამყარებული.

მეორე სიუჟეტში  ჟურნალისტი ამბობს, რომ იზა მათითაიშვილის სამსახურიდან გადაყენების მოთხოვნით “54 ადამიანის განცხადება არის მერიაში შესული”. განმცხადებელმა საბჭოს წარმოუდგინა მტკიცებულება, ლანჩხუთის მერიის მიერ გაცემული ოფიციალური წერილი, სადაც აღნიშნულია, რომ მერიაში მათითაიშვილის წინააღმდეგ ერთადერთი განცხადებაა შესული, რომლის ავტორი სიუჟეტის მთავარი რესპონდენტი ნათია ბერიძეა.

აღნიშნული ადასტურებს, რომ ჟურნალისტმა 54 განმცხადებლის დასახელებისას ინფორმაცია არ გადაამოწმა, სიუჟეტში არ ჩანს ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობა, თუნდაც მიმართვა ლანჩხუთის მუნიციპალიტეტის მერიისთვის.

მესამე სიუჟეტში იდენტური ბრალდებებია გაჟღერებული, ჟურნალისტი რესპოდენტების მონათხრობს კვლავ ფაქტებად წარმოაჩენს.

სიუჟეტში კვლავ ისმის ოპოზიციონერი პარტიების წარმომადგენლების დაუსაბუთებელი ბრალდებები იზა მათითაიშვილის მისამართით.

საბჭო აღნიშნავს, რომ სიუჟეტებში ინფორმაცია არ არის ამომწურავად გადმოცემული, რაც ამბის და პრობლემის მთლიანი სურათის აღქმას აძნელებს. ჟურნალისტმა არ გასწია სათანადო ძალისხმევა თემის ამომწურავად გაშუქებისთვის, არ გამოჰკითხა და აჩვენა სოფელში მცხოვრები სხვა სოციალურად დაუცველები, რათა აუდიტორიას გაეგო, მათაც ხომ არ ჰქონდათ ანალოგიური პრობლემა. მხოლოდ ერთი ოჯახის წევრების მონათხრობზე დაყრდნობით გააჟღერა მძიმე ბრალდებები, რომლებიც სათანადოდ გადამოწმებული არ იყო.

აუდიტორიას მასალები ბევრ უპასუხო კითხვას უჩენდა და დაუზუსტებელ ბრალდებებს სთავაზობდა, რაც, საბჭოს მოსაზრებით, სიზუსტის უპატივცემულობა და ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევაა.

მესამე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.”

ქარტიის საბჭოს პოზიციით, სადავო მასალებში ქარტიის მესამე პრინციპი არ დარღვეულა.

საბჭოს განმარტებით, აღნიშნული პრინციპი დარღვეულია მაშინ, როდესაც ბუნებაში არ არსებობს წყარო, რომელზე დაყრდნობითაც ხდება ინფორმაციის გავრცელება. წყარო დადასტურებულია იმას ნიშნავს, რომ ჟურნალისტმა იცის, ვინ არის ამა თუ იმ ფაქტის წყარო, თუმცა, შეუძლია, მისი ვინაობა არ გაამხილოს. ამ მუხლის ქვემდებარე არ არის წყაროს სანდოობის საკითხი.

ვინაიდან სადავო მასალებს ჰყავს წყარო, თანაც იდენტიფიცირებული, რომლებიც სიუჟეტებშიც არიან წარმოდგენილნი, აღნიშნულ პრინციპს საბჭო დარღვეულად ვერ მიიჩნევს.

ამდენად, საბჭოს პოზიციით, ქარტიის მე-3 პრინციპი არ დარღვეულა.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მეხუთე პრინციპი.

ქარტიის სამდივნომ, იზა მათითაიშვილის განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “მთავარ არხს”. აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც წარმოშობდა მათ ვალდებულებას, არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინათ, რაც არ მომხდარა.

ამასთან, 6 აგვისტოს გასულ მესამე სადავო სიუჟეტში განმცხადებელი ჟურნალისტს ეუბნება, რომ მას სარჩელი სასამართლოში აქვს შეტანილი. ჟურნალისტიც აღნიშნავს, რომ იზა მათითაიშვილმა მათ უთხრა “მთავარი არხის” წინააღმდეგ დავის სასამართლოში დაწყების თაობაზე. ეს სარწმუნოდ ხდის იმას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი იყო იზა მათითაიშვილის პრეტენზიები სიუჟეტებთან დაკავშირებით.

მიუხედავად ზემოაღნიშნულისა, სადავო მასალები  დღემდე პირვანდელი სახით ხელმისაწვდომია “მთავარი არხის” ფეისბუქ გვერდზე  და მათ არ აქვთ არანაირი მინიშნება, რომ გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტებმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტებიდან პირველში არ დარღვეულა ქარტიის მე-11 პრინციპი, ხოლო მეორე და მესამე სიუჟეტებში დადგინდა აღნიშნული პრინციპის დარღვევა.

ქარტიის საბჭოს მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენის მაღალი სტანდარტი აქვს.
საბჭოს უნდა შეეფასებინა, პირველ პრინციპთან მიმართებაში დადგენილი დარღვევები ჟურნალისტმა განზრახ ჩაიდინა თუ არა, რადგანაც მე-11 პრინციპის დარღვევა განზრახი “დანაშაულია” და საბჭო ყოველთვის ეძებს მოტივს და ამ მოტივის დასაბუთებას.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;
2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;
3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

საბჭო შეთანმხდა, რომ იზა მათითაიშვილის მიმართ არაზუსტი ინფორმაციის გავრცელებას ჰქონდა განგრძობითი, კამპანიური ხასიათი.

“მთავარი არხის” ჟურნალისტებმა, ამ ამბის გაშუქებისას პირველ სიუჟეტში მოთხრობილი დაუზუსტებელი ამბავი, მეორე და მესამე სიუჟეტში კვლავ სათანადო გადამოწმების გარეშე გაავრცელეს, რასაც საბჭო მიიჩნევს ჟურნალისტების მხრიდან არაზუსტი ინფორმაციის განგრძობითად გავრცელებად.

მესამე სიუჟეტის მომზადებისას ჟურნალისტებმა უკვე იცოდნენ, რომ იზა მათითაიშვილი მათ სასამართლოში უჩიოდა, სადავოდ ხდიდა მათ მიერ გაჟღერებულ ინფორმაციას. ამის მიუხედავად, გადამოწმების ნაცვლად, ჟურნალისტები მესამე სიუჟეტში, დამატებითი მტკიცებულებების გარეშე, კვლავ ავრცელებდნენ არაზუსტ ინფორმაციას.

ეთიკური პრინციპები ჟურნალისტს ავალდებულებს, აუდიტორიის პატივისცემის მიზნით, მაქსიმალურად გადაამოწმოს ფაქტები, მით უფრო მაშინ, როცა მისთვის ცნობილი ხდება, რომ მის მიერ მომზადებულ მასალებში გავრცელებული ინფორმაცია სადავოდ არის გამხდარი.

“მთავარი არხის” ჟურნალისტის მხრიდან მეორე და მესამე სიუჟეტებში ფაქტების დამატებით არ გადამოწმება, დამატებითი რესპოდენტების არ მოძიება, დამატებითი ინფორმაციის არ გამოთხოვა, ინფორმაციის მოპოვების მცდელობის სიუჟეტში არ ასახვა საბჭოს მიაჩნია ჟურნალისტის განზრახვად, კვლავ გაევრცელებინა ინფორმაცია სათანადო გადამოწმების გარეშე. საბჭო მიიჩნევს, რომ ამგვარი უმოქმედობაც ჟურნალისტის განზრახულობაზე მიანიშნებს და ესეც მე-11 პრინციპის დარღვევაა.

სიუჟეტებში ოპოზიციონერი პარტიების წარმომადგენლების კომენტარების გამოყენება, ისეთი კომენტარების, რომლებიც იზა მათითაიშვილის მხრიდან შესაძლო კანონდარღვევის ფაქტებზე ფაქტობრივ ინფორმაციას არ შეიცავდა და მხოლოდ მის მიმართ დაუსაბუთებელი ბრალდებების გავრცელებას ემსახურებოდა, საბჭოს მიაჩნია ჟურნალისტის განზრახვად, ხელისუფლების წარმომადგენელი სათანადოდ გადამოწმებული მტკიცებულებების გარეშე, ოპოზიციონერი პოლიტიკოსების მეშვეობით, ეკრიტიკებინა.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, მეორე და მესამე სიუჟეტებში ქარტიამ დაადგინა მე-11 პრინციპის დარღვევა, ხოლო პირველში - არა.

სარეზოლუციო ნაწილი

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სამივე სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი და მეხუთე პრინციპები, მე-11 პრინციპის დარღვევა დადგინდა მხოლოდ მეორე და მესამე სიუჟეტებში, ხოლო პირველში - არა, მე-3 პრინციპი კი სადავო მასალებში არ დარღვეულა.

განცხადება

სადავო მასალა1

სადავო მასალა2

სადავო მასალა3

განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დამატებითი დოკუმენტები

22 სექტემბერი,  2024 წელი

საქმე N-761

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, მანანა ქველიაშვილი, ნინო კაპანაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას არ დასწრებია განმცხადებელი. მასთან შეთანხმებით, საბჭომ განცხადება ნენე (ნესტან) დალაქიშვილის დაუსწრებლად განიხილა.

მოპასუხე ჟურნალისტებს სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღიათ და არც თავიანთი შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მედიაპროდუქტი 24 აგვისტოს “იმედის” ოფიციალურ ფეისბუქ გვერდზე “ქარდის” სახით გამოქვეყნდა. მასში განმცხადებელი მოხსენიებული იყო, როგორც “ნაცმოძრაობის აქტივისტი”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

განმცხადებლის პოზიციით, მცდარია მისი “ნაცმოძრაობის აქტივისტად” წარმოჩენა, ვინაიდან ის არის ჟურნალისტი,  ტელეკომპანია "ფორმულას” პოლიტიკური გადაცემების პროდიუსერი. სადავო მასალა ემსახურება მკითხველის შეცდომაში შეყვანას და ტელეკომპანია "იმედს" თავის ოფიციალურ ფეისბუქ გვერდზე გამოქვეყნებულ პოსტში ზუსტად უნდა მიეთითებინა მისი საქმიანობის შესახებ.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, “იმედის” ფეისბუქ პოსტით დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი, რადგან მასში ნენე დალაქიშვილის შესახებ გადაუმოწმებელი ინფორმაციაა გამოტანილი, რაც აუდიტორიას არასწორ წარმოდგენას უქმნის.

წინამდებარე პრინციპი ავალდებულებს ჟურნალისტს, ინფორმაციის გამოქვეყნებამდე მაქსიმალურად გადაამოწმოს ის და ამით უზრუნველყოს აუდიტორიის უფლება, მიიღოს ზუსტი და სწორი ინფორმაცია.

საბჭომ გამოიკვლია, შესაძლებელია თუ არა საჯარო წყაროებში, განმცხადებლის საქმიანობის შესახებ, ინფორმაციის მოძიება.

ირკვევა, რომ განმცხადებლის, ნენე დალაქიშვილის ფეისბუქ გვერდზე მითითებულია მისი ამჟამინდელი სამუშაო ადგილი და ისიც, თუ რას საქმიანობდა წინა წლებში.

აქედან გამომდინარე, ჟურნალისტი ვალდებული იყო, მიეთითებინა ის სამსახურებრივი პოზიცია, რაც განმცხადებელს ღიად აქვს დაფიქსირებული.

თუ “იმედის” ჟურნალისტს ჰქონდა რამე მტკიცებულება რომ ნენე დალაქიშვილი “ნაციონალური მოძრაობის აქტივისტია” ასეთი მტკიცებულება,  ბმულის სახით მაინც უნდა მიეთითებინა გამოქვეყნებულ მასალაში და ამ ინფორმაციის გადასამოწმებლად ნესტან დალაქიშვილს დაკავშირებოდა, ვინაიდან ნესტან დალაქიშვილი საჯაროდ ხელმისაწვდომ წყაროებში არ ახდენს საკუთარი თავის იდენტიფიცირებას როგორც “ნაციონალური მოძრაობის აქტივისტი”.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საბჭო მიიჩნევს, რომ “ქარდზე”  გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გამოტანით, “იმედის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა აუდიტორიისადმი უპატივცემულობა გამოიჩინა და დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის სამდივნომ ნენე დალაქიშვილის განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “იმედს”. აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც წარმოშობდა მის ვალდებულებას, არაზუსტი ინფორმაცია შეესწორებინა.

ამასთან, განმცხადებელმა “ქარდთან” დაკავშირებით გამოაქვეყნა ფეისბუქ სტატუსი, რომელშიც გამოთქვამს უკმაყოფილებას მისი “ნაცმოძრაობის აქტივისტად” მოხსენიების გამო და პოსტზე მონიშნულია ტელეკომპანია “იმედიც”. ეს კიდევ უფრო ზრდის  დაშვებას, რომ ტელეკომპანიამ იცოდა სადავო მასალაზე ნენე დალაქიშვილის პრეტენზიის შესახებ.

საბჭო განმარტავს, რომ ჟურნალისტს ჰქონდა შესაძლებლობა და საფუძველი, მასალაში არსებული უზუსტობები შეესწორებინა, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა  დღემდე ხელმისაწვდომია “იმედის” ფეისბუქ გვერდზე და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ “ქარდში” გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია. ამასთან, საბჭოს მიერ დადგენილია ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა, რაც წინამდებარე დანაწესის დარღვევის დადგენის წინაპირობაცაა.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა და გადაცემის წამყვანმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განმცხადებლის პოზიციით, მისი ფეისბუქ სტატუსის კონტექსტის დამახინჯებულად წარმოჩენამ, მის მიმართ ნეგატიური კომენტარები გამოიწვია და მცდარი ინფორმაციის მიზანმიმართული გავრცელებით, “იმედმა” დისკრიმინაცია წაახალისა.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “ქარდში” ქარტიის მე-7 პრინციპი არ დარღვეულა.

საბჭო განმარტავს, რომ დისკრიმინაციის მეტად პერსონალური ხასიათიდან გამომდინარე, საჭირო იყო ამ ნაწილში განმცხადებლის მხრიდან დამატებითი არგუმენტების, მტკიცებულებების წარმოდგენა, რათა შესაძლებელი ყოფილიყო იმის უკეთ აღქმა, თუ რა ასპექტში, რა ნიშნით მოხდა მისი დისკრიმინაცია. მოცემულ შემთხვევაში კი საბჭომ ეს ვერ დაინახა.

ამასთან, ქარტიის საბჭოს პოზიციით, “ნაცმოძრაობის აქტივისტად” შერაცხვა თავისთავად არ წარმოადგენს დისკრიმინაციის ფორმას და ამა თუ იმ პოლიტიკურ პარტიასთან დაკავშირება არ შეიძლება დისკრიმინაციის გამოხატულებად ჩაითვალოს.

ზემოაღნიშნულის გადაწყვეტილებით, საბჭო ვერ დარწმუნდა ქარტიის მე-7 პრინციპის დარღვევაში და მიიჩნია, რომ დისკრიმინაცია არ დასტურდება.

მეთერთმეტე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.”

განმცხადებელი აღნიშნავს, რომ სადავო მასალაში დამახინჯებულადაა წარმოჩენილი მისი ფეისბუქ სტატუსის კონტექსტი და “იმედმა” მიზანმიმართულად, განზრახ გაავრცელა მცდარი ინფორმაცია მისი საქმიანობის შესახებ.

საბჭომ სადავო “ქარდში” ქარტიის მე-11  პრინციპის დარღვევა დაადგინა.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით,  ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

თუ დადგინდა, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად  ხასიათს.

24 აგვისტოს გამოქვეყნებული სადავო “ქარდი” “იმედმა” მოამზადა ნენე დალაქიშვილის მიერ 23 აგვისტოს გამოქვეყნებულ ფეისბუქ სტატუსზე დაყრდნობით. იმედის ჟურნალისტს  დალაქიშვილის სოციალური ქსელის მთავარ გვერდზევე შეეძლო ენახა მითითება, რომ ის ტელეკომპანია “ფორმულას” თანამშრომელია და არ ახდენს თავის იდენტიფიცირებას როგორც “ნაცმოძრაობის აქტივისტი”.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, როცა საბჭო რწმუნდება, რომ, გარემოების გათვალისწინებით, ჟურნალისტს ზუსტი ინფორმაცია უნდა სცოდნოდა, მაგრამ მან მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა, საბჭო დარღვეულად მიიჩნევს მე-11 პრინციპს.

მე-11 პრინციპის დადგენისას საბჭო ყოველთვის ცდილობს, გამოიკვლიოს რა განზრახვა ამოძრავებდა ჟურნალისტს არაზუსტი ინფორმაციის მიზანმიმართულად გავრცელებისას.

განსახილველ შემთხვევაში საბჭო მოტივად მიიჩნევს “იმედის”მიკერძოებულ სარედაქციო პოლიტიკას - “იმედს” ღიად აქვს გაცხადებული, რომ ის მხარს უჭერს მმართველ პარტიას და ნაციონალური მოძრაობის წინააღმდეგ იბრძვის.

ნესტან დალაქიშვილი განსაკუთრებით აქტიურია სოციალურ ქსელში და მისი აქტივობების უმრავლესობა მიმართულია არსებული ხელისუფლების კრიტიკისკენ.

“იმედის” ჟურნალისტმა ამ “ქარდით” სცადა, ნენე დალაქიშვილის კრიტიკული პოსტები როგორც “ნაციონალური მოძრაობის აქტივისტის” პოზიცია, ისე წარმოეჩინა. ამით კი ხელი შეუწყო მის დისკრედიტაციას, რაზეც მიანიშნებს “იმედის” ამ “ქარდზე” მომხმარებლების შეურაცხყმოფელი კომენტარების სიმრავლე ნენე დალაქიშვილის, როგორც “ნაციონალების აქტივისტის” მისამართით.

აქედან გამომდინარე, საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო “ქარდში” დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

“იმედის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-11 პრინციპები, ხოლო მე-7 პრინციპის დარღვევა არ დადგინდა.

განცხადება

სადავო მასალა

22 სექტემბერი,  2024 წელი

საქმე N-762

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: ნინო რამიშვილი, საბა წიწიკაშვილი, თინათინ ზაზაძე, მანანა ქველიაშვილი, ნინო კაპანაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა მზია კობერიძემ. მისი განმარტებით, აღნიშნული გადაცემა ემსახურებოდა მხოლოდ სამედიცინო დაწესებულების "გორმედის" პოზიციის დაფიქსირებას, ამ საავადმყოფოში გარდაცვლილი 30 წლის ქალის მშობლების და ახლობლების გაღიზიანებას და საზოგადოების შეცდომაში შეყვანასა და მოტყუებას.

მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

საბჭოს წევრმა საბა წიწიკაშვილმა სხდომის გახსნის შემდეგ საქმე აიცილა, ინტერესთა კონფლიქტის გამო. მას აღნიშნული გადაწყვეტილების მიღებაში მონაწილეობა არ მიუღია.

სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი მზია კობერიძე  და გარდაცვლილი ქალის მეუღლე - ამირან გიგუნაშვილი.

სხდომაში მოპასუხე მხარეს მონაწილეობა არ მიუღია.

სამოტივაციო ნაწილი

სადავო მასალა:

სადავო მასალა “ტვ მონიტორინგის” ფეისბუკ და იუთუბ გვერდებზე 2024 წლის 13 და 14 აგვისტოს გამოქვეყნდა. ის ეხებოდა “გორმედის” სამშობიაროში 30 წლამდე ასაკის მშობიარე ქალის გარდაცვალების ფაქტს.

საქმის განხილვის დროისთვის სადავო სიუჟეტი “ტვ მონიტორინგის” იუთუბსა და ფეისბუქ გვერდზე აღარ იყო ხელმისაწვდომი.

ჟურნალისტების სადავო ფრაზები:

“ახლობლების ინფორმაციით, ქალს საკეისრო კვეთით უნდა ემშობიარა, მოულოდნელად კი კომაში ჩავარდა”;

“როგორც “გორმედში” აცხადებენ, პაციენტის მდგომარეობა საკეისრო კვეთის დროს დამძიმდა”;

“პაციენტი “გორმედის” სამშობიაროს ცენტრში შეიყვანეს დაწყებული მშობიარობით”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დაუბალანსებელი და გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გაშუქებით დაირღვა ქარტიის პირველი პრინციპი.

სადავო მასალა, დაახლოებით წუთნახევრის ხანგრძლივობის იყო. მასალაში 1 წთ. და 18 წმ. დაეთმო “გორმედის” პოზიციის წარმოჩენას. მასალაში არ იყო გარდაცვლილი ქალის არცერთი ახლობლის კომენტარი.

სიუჟეტის დასაწყისში წამყვანმა გააჟღერა ინფორმაცია, რომელიც, მისი თქმით, გარდაცვლილის ახლობლებმა მიაწოდეს, თუმცა ქარტიის სხდომაზე ოჯახის ადვოკატმა და გარდაცვლილის მეუღლემ კატეგორიულად უარყვეს მათი ოჯახის მხრიდან “ტვ მონიტორინგისთვის” რაიმე ინფორმაციის მიწოდება და მათი ჟურნალისტებთან კომუნიკაცია.

საბჭოს ძალებს აღემატება იმის დადგენა, ვის გულისხმობდა გადაცემის წამყვანი გარდაცვლილის ახლობლებში, ვის გაესაუბრა ჟურნალისტი ოჯახის ახლობლებიდან და როდის. ეს ინფორმაცია ეთერში გასულ მასალაშიც არ ჩანს.

სამწუხაროდ, “ტვ მონიტორინგის” ჟურნალისტებმა ამ საქმის განხილვაში მონაწილეობაზე უარი განაცხადეს და თავიანთი პოზიცია არც წერილობით წარმოუდგენიათ.

საბჭო განმარტავს, რომ ქარტიის მიერ დამკვიდრებული პრაქტიკით, ზუსტ ინფორმაციად მიიჩნევა ისეთი ინფორმაცია, რომელიც სულ მცირე ორ ურთიერთდაუკავშირებელ, ერთმანეთისგან დამოუკიდებელ წყაროზე იქნება დაფუძნებული და გადამოწმებული.

განსახილველი მასალაში, მხოლოდ ერთი წყაროს, სამედიცინო დაწესებულება “გორმედის” იდენტიფიცირება მოხდა და ჟურნალისტი მხოლოდ კლინიკის ვრცელ პოზიციას აცნობს მაყურებელს, რაც ტოვებს განცდას, რომ ქალი საავადმყოფოში დაგვიანებით შეიყვანეს და რომ მას მანამდეც ჰქონდა ჯანმრთელობის პრობლემები, და ქმნის წარმოდგენას, რომ კლინიკამ და მისმა ექიმებმა ყველაფერი იღონეს, თუმცა მშობიარის გადარჩენა ვერ შეძლეს.

ამას კატეგორიულად არ ეთანხმება გარდაცვლილის მეუღლე და ოჯახის ადვოკატი, და ქალის გარდაცვალებაში კლინიკას ადანაშაულებს.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მასალაში არ ჩანს ინფორმაციის გადამოწმების სათანადო მცდელობა. მასალა ეყრდნობა მხოლოდ ერთი მხარის, კლინიკის, პოზიციას, მხარის, რომელიც ცალსახად დაინტერესებული, მიკერძოებული მხარეა და, შესაძლოა, სულაც არ აწვდიდეს ჟურნალისტს ზუსტ ინფორმაციას.

ჟურნალისტმა უნდა გამოიჩინოს პასუხისმგებლობა და მაყურებელს მიაწოდოს დაბალანსებული ინფორმაცია, რომელშიც ყველა რელევანტური მხარე იქნება წარმოდგენილი, რაც მოცემულ შემთხვევაში არ მოხდა.
მასალაში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა, წარმოეჩინა ამბავში მონაწილე მეორე მხარის, გარდაცვლილის ოჯახის, პოზიცია, არ არის ოჯახის წევრებთან ინტერვიუ, ანდა მისი მოპოვების მცდელობა.

საბჭო ასევე ყურადღებას ამახვილებს ქარტიაში განცხადების შემოსვლის შემდეგ “ტვ მონიტორინგის” მიერ სადავო მასალის საკუთარი ონლაინ რესურსებიდან წაშლაზე.
გამოქვეყნებული მასალის შესაბამისი განმარტებების და დასაბუთების გარეშე წაშლა ეწინააღმდეგება ეთიკური მედიის ქცევის სტანდარტს.

პასუხისმგებლიანმა მედიამ გარკვეულ შემთხვევებში, შესაძლოა, წაშალოს გამოქვეყნებული პროდუქტი, თუმცა ვალდებულია, საკუთარ აუდიტორიას მასალის წაშლის მიზეზი განუმარტოს.

განსახილველ შემთხვევაში ეს არ მომხდარა, რაც ასევე აუდიტორიის უპატიცემულობაა.

გამომდინარე აქედან, საბჭო სადავო მასალაში დარღვეულად მიიჩნევს პირველ პრინციპს, მედიამ არ სცა აუდიტორიას პატივი და არ მიმართა ყველა შესაძლო გზას უფრო დაბალანსებული და გადამოწმებული ინფორმაციის გასავრცელებლად.

სარეზოლუციო ნაწილი

“ტვ მონიტორინგის” არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტებმა დაარღვიეს ქარტიის პირველი პრინციპი.

განცხადება

სადავო მასალა

27 ივლისი,  2024 წელი

საქმე N-743

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: მანანა ქველიაშვილი, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, ნინო კაპანაძე, ნინო რამიშვილი, გელა მთივლიშვილი, თინათინ ზაზაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინა გადელიამ. ის მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 30 მარტს ტელეკომპანია “ტვ პირველის” ეთერში გასულ სიუჟეტში: “სავარაუდო თაღლითობის მსხვერპლი მოხუცი” -  დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი, მე-3; მე-5 და მე-11 პრინციპები.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

მოპასუხე ჟურნალისტებს სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღიათ და არც თავისი შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

სხდომას ესწრებოდა განმცხადებლის ადვოკატი დავით მეზვრიშვილი.

განმცხადებელი თავდაპირველად დავობდა ქარტიის 1-ელი (სიზუსტე), მე-3 (დადასტურებული წყარო), მე-5 (შესწორება) და მე-11 (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) პრინციპების დარღვევაზე.

განხილვისას, მას შემდეგ, რაც მას განემარტა ქარტიის პრინციპები, განმცხადებელმა მე-3 პრინციპი მოხსნა. საბოლოოდ, განმცხადებელმა დააზუსტა, რომ სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტმა ქარტიის 1-ელი, მე-5 და მე-11 პრინციპები დაარღვია.

სამოტივაციო ნაწილი:

სადავო მასალა:

“სავარაუდო თაღლითობის მსხვერპლი მოხუცი” - “ტვ პირველი” “ნოდარ მელაძის შაბათი”; 2024 წლის 30 მარტი, 20:00 სთ.

თამარ დოლენჯაშვილის სადავო ფრაზები:

“94 წლის რიფსიმე დიდი აფიორის მსხვერპლი გახდა. მარტოხელა ქალმა მისი კუთვნილი ბინა დიღმის მასივში მეზობელს გადაუფორმა, იმ პირობით, რომ სიბერეში მოხუცზე იზრუნებდნენ, თუმცა უკვე 2 თვეა 94 წლის მოხუცი არავის მოუკითხავს.”

“პენსიონერი, რომელსაც დამოუკიდებლად გადაადგილებაც უჭირს და საკუთარი თავის

მოვლაც, ქალს, რომელსაც ბინა გადაუფორმა, დახმარებას სთხოვს, თუმცა როგორც არაერთი

მოწმე ჩვენთან ინტერვიუში ამბობს, უყურადღებოდ არის მიტოვებული“,

“ქალმა, რომელსაც ბინა ზრუნვის პირობით გადაუფორმა, მისი საპენსიო ბარათიც თან წაიღო და პირადობის მოწმობაც.”

“ყველა მისი საბუთი წაიღო ქალმა, რომელიც ნდობაში შევიდა.”

“მოხუცმა ბინა ნინა გადელიას 2013 წელს გადაუფორმა. რიფსიმე იხსენებს, რომ მაშინ საბუთებს ხელი მხოლოდ იმიტომ მოაწერა, რომ ნოტარიუსი სახლში მესამედ მიუყვანეს და ქალს უარის თქმა მოერიდა. დაპირდნენ, რომ სიცოცხლის ბოლომდე მასზე იზრუნებდნენ, თუმცა მოატყუეს.”

“ჩნდება კითხვა, თუ ბინის მფლობელმა იცის, რომ მოხუცმა პირადობის მოწმობა დაკარგა, მაშინ ამდენი თვის განმავლობაში რატომ არ შეატყობინა იუსტიციის სახლს ამის შესახებ და რატომ არ დაუმზადეს მოხუცს ახალი დოკუმენტი.”

“რაც რიფსიმემ ბინა კარის მეზობელს გადაუფორმა, მას შემდეგ კარის საკეტებიც შეუცვალეს. მოხუცი გასაღების ერთადერთ ეგზემპლარს ბალიშის ქვეშ ინახავს, იმ მიზეზით, რომ არსად დარჩეს და დაეკარგოს. ქალი, კი ვისაც საკეტის დანარჩენი 4 ეგზემპლარი აქვს, ამ კორპუსში უკვე დიდი ხანია არ გამოჩენილა.”

განმცხადებლის პოზიციით, სიუჟეტი სრულად აცდენილი იყო რეალობას და მასში გამოთქმული ბრალდებები ფაქტებს არ ემყარებოდა და არ იყო შესაბამისი წესით გადამოწმებული. განმცხადებებლის თქმით, მან სიუჟეტში ნაჩვენები ქალისგან 13 წლის წინ შეიძინა ბინა და მას შემდეგ ამ ქალს მისი კეთილი ნებით ეხმარება.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

სიუჟეტის მიხედვით, მაყურებელმა მიიღო ინფორმაცია, რომ თითქმის 100 წელს მიღწეულ მოხუც ქალს, კარის მეზობელმა, ნინა გადელიამ მოტყუებით, მოვლა-პატრონობის დაპირებით, გადააფორმებინა სახლი, ახლა კი აღარ უვლის და მასზე აღარ ზრუნავს.
გარდა ამისა, ჟურნალისტი საკუთარი ტექსტებით, რესპოდენტების ინტერვიუების ფრაგმენტებით, აუდიტორიას აწვდის ინფორმაციას, რომ ამ “დანაშაულებრივი ფაქტის” შესახებ იციან სამართალდამცავებმა და არ რეაგირებენ. ჟურნალისტი გამოთქვამს მოსაზრებას, აკეთებს მინიშნებებს, რომ განმცხადებელს, ნინა გადელიას,ძალოვან უწყებებში ხელს აფარებენ.

აღწერილი ინფორმაცია სიუჟეტში გადმოცემულია მხოლოდ 94 წლის ქალის, რიფსიმე ანდრიასოვას, მონათხრობზე დაყრდნობით. სიუჟეტში დანარჩენი რესპოდენტები ნინა გადელიას ქმედებების შესახებ მხოლოდ ირიბ მინიშნებებს აკეთებენ. 

მიუხედავად ამისა, ჟურნალისტი სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაში აჟღერებს ინფორმაციას, რომელიც სათანადო წესით გადამოწმებული და დადასტურებული არ არის.

მაგალითად:

“94 წლის რიფსიმე დიდი აფიორის მსხვერპლი გახდა. მარტოხელა ქალმა მისი კუთვნილი ბინა დიღმის მასივში მეზობელს გადაუფორმა, იმ პირობით, რომ სიბერეში მოხუცზე იზრუნებდნენ, თუმცა უკვე 2 თვეა 94 წლის მოხუცი არავის მოუკითხავს.”

განმცხადებლის მიერ ქარტიაში წარმოდგენილი მტკიცებულებების მიხედვით, ნინა გადელიას აღნიშნული უძრავი ქონება შეძენილი აქვს ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე 15 000 (თხუთმეტი ათასი) ლარად, 2013 წლის 10 იანვარს, რაც დადასტურებულია ნოტარიუსის მიერ და ასახულია საჯარო რეესტრში.

მიუხედავად ამისა, ჟურნალისტი სიუჟეტში ყოველ ჯერზე ამბობს, რომ მოხუცმა რიფსიმე ანდრიასოვამ ნინა გადელიას ბინა გადაუფორმა. თავად მოხუცი ქალი სიუჟეტში ამბობს, რომ ბინა მან ნინა გადელიას აჩუქა.

ჟურნალისტმა სათანადოდ არ გამოიკვლია და აუდიტორიას არ უთხრა, რომ ბინის გადაფორმება მოხდა ნასყიდობის ხელშეკრულებით, არ უთხრა მაყურებელს ნასყიდობის ფასი, ხელშკრულების დადების თარიღი და სხვა მნიშვნელოვანი დეტალები.

წესით, ჟურნალისტს უნდა სცოდნოდა, რომ უძრავი ქონების გადაცემა მოხდა ნასყიდობის ხელშეკრულებით, ვინაიდან სიუჟეტში გრაფიკული სახით გამოყენებულ საჯარო რეესტრის ამონაწერში ჩანს, რომ ნინა გადელიას ეს უძრავი ქონება ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე აქვს მიღებული.

 
სიუჟეტში განმცხადებლის, ნინა გადელიას, შვილიც ეუბნება ჟურნალისტს, რომ დედამისმა ბინა იყიდა. ჟურნალისტი რესპოდენტს ნასყიდობის ხელშეკრულებას თხოვს, რაზეც რესპოდენტი უარს ეუბნება.

თუმცა ნიშანდობლივია, რომ ჟურნალისტს მარტივად შეეძლო ნასყიდობის ხელშეკრულების მოპოვება და მისი დეტალების მაყურებლისთვის ჩვენება. საქართველოს კანონმდებლობით  ნებისმიერ მოქალაქეს, ნებისმიერი უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულების ასლის ამოღება შეუძლია საჯარო რეესტრიდან, რასაც ერთი სამუშაო დღე სჭირდება.

ჟურნალისტები ამ გზას ხშირად მიმართავენ, მით უფრო გამომძიებელი ჟურნალისტები, რომლებიც საკითხებს სიღრმისეულად იკვლევენ.

შესაძლოა, ეს ნასყიდობის ხელშეკრულება ფორმალური იყო, შესაძლოა, ნინა გადელიას თანხა არ გადაუხდია და ამას მიანიშნებდა “ტვ პირველის” რესპოდენტი, თუმცა საბჭო მიიჩნევს, რომ, ვინაიდან ნასყიდობის ხელშეკრულება არსებობს, ჟურნალისტის მხრიდან მისი დეტალების არ თქმა არის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიჩქმალვა, რაც პირველი პრინციპის დარღვევაა.

საბჭოს განმარტებით, სიუჟეტში გამოყენებული ფრაზებით: უმძიმესი დანაშაული, აფიორის მსხვერპლი, მოტყუებული მოხუცი და სხვა., ჟურნალისტი სურათის გამძაფრებას ცდილობს და მაყურებელს მტკიცებით ფორმაში აწვდის ინფორმაციას, რომ ნინა გადელია არ ასრულებს აღებულ ვალდებულებებს, ჩადის დანაშაულს, რისთვისაც პასუხი უნდა აგოს, მაგრამ სამართალდამცველები მის ქმედებებზე არ რეაგირებენ.

სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაშია წარმოდგენილი, რომ მოხუცს წაართვეს საპენსიო ბარათი და სხვა დოკუმენტები, შეუცვალეს კარის საკეტი, რომ მის მიმართ ჩაიდინეს უმძიმესი დანაშაული, პოლიციაში შესული იყო არაერთი განცხადება და ა.შ.

სიუჟეტის მიხედვით, ჟურნალისტი ეყრდნობა მხოლოდ რესპოდენტის, რიფსიმე ანდრიასოვას, მონათხრობს, საბჭო განმარტავს, რომ, მართალია, განმცხადებელი ნინა გადელია არ ხვდება ჟურნალისტს და არ პასუხობს მის შეკითხვებს, ეს ჟურნალისტს არ აძლევს უფლებას მტკიცებით ფორმაში მიაწოდოს აუდიტორიას ინფორმაცია, რომელიც ობიექტური თუ სუბიექტური გარემოებების გამო სათანადოდ ვერ გადაამოწმა. 

 განსახილველ სიუჟეტში, არასაკმარისადაა ნაჩვენები შინაგნ საქმეთა სამინისტროში ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობა.

სიუჟეტის მიხედვით ჟურნალისტი ცდილობს პოლიციის  რაიონულ განყოფილებაში, მისვლით, სადაც ის, სავარაუდოდ, რიგით პოლიციელს ეკითხება, გაარკვიოს რა ბედი ეწია რიფსიმე ანდრიასოვას მრავალ საჩივარს.

 სამართალდამცავი სისტემის ჩაკეტილობის გამო, სამწუხაროდ, თითქმის შეუძლებელია საქართველოში, პოლიციის განყოფილებაში, ჟურნალისტმა მიიღოს ინფორმაცია კონკრეტული სისხლის სამართლის საქმის დეტალების შესახებ.
მსგავს შეთხვევებში  ჟურნალისტები უკავშირდებიან პოლიციის და პროკურატურის შესაბამის სამსახურებს და იშვიათ შემტხვევაში ახერხებენ ინფორმაციის მიღებას. განსახილველ სიუჟეტში არ ჩანს მსგავსი მცდელობა, თუ ჟურნალისტი დაუკავშირდა სამართალდამცავი უწყებების პრესსამსახურებს, ეს ინფორმაცია უნდა აესახა სიუჟეტში.
ეს აუდიტორიას აჩვენებდა ჟურნალისტის სათანადო მცდელობას ინფორმაციის დასაზუსტებლად და ასევე აუდიტორიას მიაწვდიდა ინფორმაციას როგორ თანამშრომლობენ, ან არ თანამშრომლობენ ეს უწყებები მედიასთან.

ვინაიდან განსახილველ სიუჟეტში არ ჩანს ზემოთ აღწერილი მცდელობები, საბჭო მიიჩნევს, რომ ეს არის აუდიტორიის უპატივცემულობა, სიზუსტის პრინციპის დარღვევა.

ჟურნალისტი სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაში ამბობს, რომ განმცხადებელმა მოხუცი მიატოვა, მასზე არ ზრუნავს, მოხუცს მძიმე ფინანსური მდგომარეობა აქვს და ა.შ.საქმის განხილვის ეტაპზე განმცხადებელმა ქარტიის საბჭოს წარმოუდგინა საბანკო ამონაწერი, საიდანაც ირკვევა, რომ 2022 წლის ნოემბრიდან 2024 წლის იანვრამდე პერიოდში ნინა გადელია რიფსიმე ანდრიასოვას ყოველთვიურად ურიცხავს გარკვეულ თანხას, თვეში 40 დან 150 ლარამდე.

რა თქმა უნდა, აღნიშნული ერთმნიშვნელოვნად არ ადასტურებს, რომ ნინა გადელია სრულფასოვნად ზრუნავს მოხუც ქალზე, თუმცა არც სიუჟეტში და არც ქარტიაში წარმოდგენილ მასალებში არ ჩანს, რომ გადელიამ სამისდღემჩიო ზრუნვის ვალდებულება აიღო.

აღნიშნული საბანკო ამონაწერები ადასტურებს, რომ ჟურნალისტს სიუჟეტის მომზადებისას ხელთ არ ჰქონდა მტკიცებულებები, რითიც მას ობიექტურად შეეძლო აუდიტორიისთვის ეთქვა, რომ ნინა გადელია მოხუც ქალზე არ ზრუნავდა.

ასეთ შემთხვევაში ჟურნალისტი ვალდებულია, ცალსახად განმარტოს, რომ ვერ ამოწმებს კონკრეტულ ფაქტს, რადგანაც მასთან არ თანამშრომლობს სიუჟეტში მონაწილე მხარე და მისი ინფორმაცია არ არის დაზუსტებული, ეყრდნობა მხოლოდ ერთი მხარის მონათხრობს.
ჟურნალისტის ასეთი ქმედების შემთხვევაში აუდიტორია კეთილსინდისიერადაა ინფორმირებული და თავად აკეთებს დასკვნებს, რა მიიჩნიოს სარწმუნოდ, დაუჯეროს რესპოდენტის მონათხრობს, რომელიც სხვა მტკიცებულებებით არ დასტურდება, თუ არა.

გამომდინარე აქედან, სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტის მიერ მტკიცებით ფორმაში დაუდასტურებელი ფაქტების გახმაურება საბჭომ პირველი პრინციპის დარღვევად მიიჩნია.

ქარტიის საბჭომ ასევე იმსჯელა გადაცემის ავტორის და წამყვანის ნოდარ მელაძის მიერ ქარტიის პრინციპების შესაძლო დარღვევის შესახებ. განმცხადებელი მისი მხრიდან დარღვევაზეც მიუთითებდა.

სამწუხაროდ, გარკვეული პერიოდია “ტვ პირველი” აღარ თანამშრომლობს ქარტიის საბჭოსთან და გადაცემის წამყვანს განსახილველ მასალაზე სარედაქციო პასუხისმგებლობის აღების შესახებ ქარტიისთვის არ შეუტყობინებია.

გამომდინარე აქედან, ქარტიის საბჭომ ნოდარ მელაძესთან მიმართებით შეაფასა მისი, მხოლოდ როგორც წამყვანის, სიუჟეტის წარმდგენი ტექსტი:

“თაღლითობა ქვეყანაში სისტემურ დანაშაულად იქცა. ყოველ ფეხის ნაბიჯზე ადამიანები შველასა და დახმარებას ითხოვენ. დღეს გიყვებით მოხუცზე, რომელიც სავარაუდო თაღლითობის მსხვერპლი გახდა.

“მარტოხელა მოხუცს მეზობელი დაჰპირდა, რომ სიცოცხლის ბოლომდე მოუვლიდა თუკი მის კუთვნილ ბინას მემკვიდრეობით დაუტოვებდა. მოხუცი ასეც მოიქცა, ნდობაში შევიდა მეზობელთან და მას ბინა გადაუფორმა, თუმცა მოხუცი ახლა მიატოვეს, სახლის გასაღებიც წაიღეს და, შესაძლოა, ნებისმიერ წუთს საკუთარი ბინიდან ქუჩაში გამოაგდონ. პენსიონერი, რომელსაც დამოუკიდებლად გადაადგილებაც უჭირს და საკუთარი თავის მოვლაც, ქალს, რომელსაც ბინა გადაუფორმა, დახმარებას თხოვს, თუმცა როგორც არაერთი მოწმე ჩვენთან ინტერვიუში ამბობს, უყურადღებოდ არის მიტოვებული”.

ამ ტექსტში გადაცემის წამყვანი ჟურნალისტის მსგავსად მტკიცებით ფორმაში აჟღერებს ინფორმაციას, რომელიც სიუჟეტში სათანადო სტანდარტით გადამოწმებული და დადასტურებული არ არის. წამყვანის ფრაზა, “სავარაუდო თაღლითობის” შესახებ, იქვე არის უგულველყოფილი, რადგანაც წამყვანი ტექსტის დანარჩენ ნაწილში არა ვარაუდით, არამედ მტკიცებით ფორმაში ჰყვება ფაქტებს, რომელიც დადასტურებული არ არის. მაგალითად, წამყვანი საუბრობს ბინის მემკვიდრეობით დატოვებაზე, რაც დადასტურებული არ არის. წამყვანი საუბრობს გადაფორმებაზე, მაშინ როცა დოკუმენტების მიხედვით, ყიდვა-გაყიდვის შეთანხმებაა გაფორმებული, და ამის შესახებ წამყვანი და ჟურნალისტი აუდიტორიას ზუსტ ინფორმაციას არ აწვდიან.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საბჭო მიიჩნევს, რომ სათანადოდ გადაუმოწმებელი ფაქტების გაშუქებით, გადაცემის წამყვანმაც და ჟურნალისტმაც აუდიტორიისადმი უპატივცემულობა გამოიჩიესა და დაარღვიეს ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

განმცხადებლის პოზიციით,  მიუხედავად ნინა გადელიას და მისი შვილის განცხადებებისა, რომ აღნიშნული ინფორმაცია წარმოადგენდა აბსოლუტურ  სიცრუეს, “ტვ პირველის” ჟურნალისტებმა თამთა დოლენჯაშვილმა და ნოდარ მელაძემ აღნიშნული  არ გაითვალისწინეს, და რეპორტაჟი  ეთერში მაინც გაუშვეს და ის ტელეკომპანიის სოციალურ გვერდებზე დღემდე ხელმისაწვდომია.

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის სამდივნომ, ნინა გადელიას განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “ტვ პირველს”. აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც აძლევდა მათ საშუალებას, შეესწორებინათ არაზუსტი ინფორმაცია.

საბჭო განმარტავს, რომ ჟურნალისტს ჰქონდა შესაძლებლობა და საფუძველი, შეესწორებინა სიუჟეტში არსებული უზუსტობები, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა დღემდე ონლაინ არის ხელმისაწვდომი და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ სტატიაში გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია. ამასთან, საბჭოს მიერ დადგენილია ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა, რაც ასევე მე-5 პრინციპის დარღვევის დადგენის წინაპირობაცაა.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა და გადაცემის წამყვანმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.

მე-11 პრინციპის ამ ნაწილში (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) დარღვევას დავობდა განმცხადებელი განსახილველ სიუჟეტში.

განმცხადებელი ამ პრინციპის დარღვევის დასაბუთებისას აღწერდა იგივე გარემოებებს, რაშიც საბჭომ პირველი პრინციპის დარღევა დაადგინა.

ქარტიის საბჭოს მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენის მაღალი სტანდარტი აქვს.
საბჭოს უნდა შეეფასებინა, ეს დარღვევები ჟურნალისტმა განგებ ჩაიდინა თუ არა. 

საბჭო აღნიშნავს, რომ მე-11 პრინციპის დარღვევა განზრახი “დანაშაულია” და საბჭო ყოველთვის ეძებს მოტივს და ამ მოტივის დასაბუთებას.

განსახილველ შემთხვევაში განმცხადებელმა ვერ დაასაბუთა დარღვევის განზრახულობა და ჟურნალისტის შესაძლო მოტივაცია.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

განსახილველ შემთხვევაში სახეზეა ჟურნალისტის არასაკმარისი მცდელობა ინფორმაციის გადამოწმების, რაც პირველი პრინციპის დარღვევაა, თუმცა მე-11 პრინციპის დადგენის ზემოთ მოცემული სტანდარტის შესაბამისი მტკიცებულებები განმცხადებელს არ წარმოუდგენია და ვერც საბჭომ მოიპოვა.

განსახილველ შემთხვევაში იყო რამდენიმე გარემოება, რაც საბჭოსთვის გამორიცხავს განზრახულობას, ანუ მე-11 პრინციპის დარღვევას.

1. განმცხადებელმა, ნინა გადელიამ არ ითანამშრომლა ჟურნალისტთან, სიუჟეტის ეთერში გასვლამდე არ მიაწოდა მის ხელთ არსებული მტკიცებულებები. თუ ჟურნალისტი არ გაითვალისწინებდა მიწოდებულ ინფორმაციას, ამით შეიძლება დადასტურებულიყო, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ზუსტი ინფორმაცია, მაგრამ განზრახ გააჟღერა არაზუსტი ინფორმაცია.

2. სიუჟეტის მთავარი გმირის, მოხუცი ქალის მძიმე საცხოვრებელმა პირობებმა, მეზობლების მინიშნებებმა მის პრობლემებზე, შესაძლოა, ჟურნალისტს შეუქმნა განცდა, რომ მოხუცი ქალის მონათხრობი სრული სიმართლე იყო და არ სცადა მისი სათანადო წესით გადამოწმება, რაც საბჭომ უკვე მიიჩნია პირველი პრინციპის დარღვევად და ამაში ვერ დაინახა ჟურნალისტის განზრახულობა განზრახ დაემახინჯებინა ფაქტები.

3. განმცხადებელმა ვერ წარმოადგინა ვერანაირი მტკიცებულება, მინიშნება, თუ რა მოტივაცია ჰქონდა ჟურნალისტს სიუჟეტში აღწერილი ფაქტების განზრახ დამახინჯების, მით უფრო, რომ განმცხადებელი არ იყო საჯარო ანდა პოლიტიკური პირი.

საბჭოს პრაქტიკით, მე-11 პრინციპის დადგენისას განსაკუთრებული როლი ენიჭება ჟურნალისტის მოტივაციას, რაც ამ ემთხვევაში არ გამოვლინდა.

გამომდინარე აქედან, საბჭოს არ გააჩნია სათანადო მტკიცებულებები “ტვ პირველის” ჟურნალისტების მხრიდან ფაქტების განზრახ დამახინჯების დასადასტურებლად. ამიტომაც, საბჭო მიიჩნევს რომ მე-11 პრინციპი დარღვეული არაა.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

ნოდარ მელაძემ და თამარ დოლენჯაშვილმა დაარღვიეს ქარტიის პირველი და მე-5  პრინციპები. არ დაურღვევიათ მე-11 პრინციპი.

განცხადება

სადავო მასალა

განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დამატებითი დოკუმენტები

27 ივლისი,  2024 წელი

საქმე N-743

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: მანანა ქველიაშვილი, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, ნინო კაპანაძე, ნინო რამიშვილი, გელა მთივლიშვილი, თინათინ ზაზაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ნინა გადელიამ. ის მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 30 მარტს ტელეკომპანია “ტვ პირველის” ეთერში გასულ სიუჟეტში: “სავარაუდო თაღლითობის მსხვერპლი მოხუცი” -  დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი, მე-3; მე-5 და მე-11 პრინციპები.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

მოპასუხე ჟურნალისტებს სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღიათ და არც თავისი შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

სხდომას ესწრებოდა განმცხადებლის ადვოკატი დავით მეზვრიშვილი.

განმცხადებელი თავდაპირველად დავობდა ქარტიის 1-ელი (სიზუსტე), მე-3 (დადასტურებული წყარო), მე-5 (შესწორება) და მე-11 (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) პრინციპების დარღვევაზე.

განხილვისას, მას შემდეგ, რაც მას განემარტა ქარტიის პრინციპები, განმცხადებელმა მე-3 პრინციპი მოხსნა. საბოლოოდ, განმცხადებელმა დააზუსტა, რომ სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტმა ქარტიის 1-ელი, მე-5 და მე-11 პრინციპები დაარღვია.

სამოტივაციო ნაწილი:

სადავო მასალა:

“სავარაუდო თაღლითობის მსხვერპლი მოხუცი” - “ტვ პირველი” “ნოდარ მელაძის შაბათი”; 2024 წლის 30 მარტი, 20:00 სთ.

თამარ დოლენჯაშვილის სადავო ფრაზები:

“94 წლის რიფსიმე დიდი აფიორის მსხვერპლი გახდა. მარტოხელა ქალმა მისი კუთვნილი ბინა დიღმის მასივში მეზობელს გადაუფორმა, იმ პირობით, რომ სიბერეში მოხუცზე იზრუნებდნენ, თუმცა უკვე 2 თვეა 94 წლის მოხუცი არავის მოუკითხავს.”

“პენსიონერი, რომელსაც დამოუკიდებლად გადაადგილებაც უჭირს და საკუთარი თავის

მოვლაც, ქალს, რომელსაც ბინა გადაუფორმა, დახმარებას სთხოვს, თუმცა როგორც არაერთი

მოწმე ჩვენთან ინტერვიუში ამბობს, უყურადღებოდ არის მიტოვებული“,

“ქალმა, რომელსაც ბინა ზრუნვის პირობით გადაუფორმა, მისი საპენსიო ბარათიც თან წაიღო და პირადობის მოწმობაც.”

“ყველა მისი საბუთი წაიღო ქალმა, რომელიც ნდობაში შევიდა.”

“მოხუცმა ბინა ნინა გადელიას 2013 წელს გადაუფორმა. რიფსიმე იხსენებს, რომ მაშინ საბუთებს ხელი მხოლოდ იმიტომ მოაწერა, რომ ნოტარიუსი სახლში მესამედ მიუყვანეს და ქალს უარის თქმა მოერიდა. დაპირდნენ, რომ სიცოცხლის ბოლომდე მასზე იზრუნებდნენ, თუმცა მოატყუეს.”

“ჩნდება კითხვა, თუ ბინის მფლობელმა იცის, რომ მოხუცმა პირადობის მოწმობა დაკარგა, მაშინ ამდენი თვის განმავლობაში რატომ არ შეატყობინა იუსტიციის სახლს ამის შესახებ და რატომ არ დაუმზადეს მოხუცს ახალი დოკუმენტი.”

“რაც რიფსიმემ ბინა კარის მეზობელს გადაუფორმა, მას შემდეგ კარის საკეტებიც შეუცვალეს. მოხუცი გასაღების ერთადერთ ეგზემპლარს ბალიშის ქვეშ ინახავს, იმ მიზეზით, რომ არსად დარჩეს და დაეკარგოს. ქალი, კი ვისაც საკეტის დანარჩენი 4 ეგზემპლარი აქვს, ამ კორპუსში უკვე დიდი ხანია არ გამოჩენილა.”

განმცხადებლის პოზიციით, სიუჟეტი სრულად აცდენილი იყო რეალობას და მასში გამოთქმული ბრალდებები ფაქტებს არ ემყარებოდა და არ იყო შესაბამისი წესით გადამოწმებული. განმცხადებებლის თქმით, მან სიუჟეტში ნაჩვენები ქალისგან 13 წლის წინ შეიძინა ბინა და მას შემდეგ ამ ქალს მისი კეთილი ნებით ეხმარება.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

სიუჟეტის მიხედვით, მაყურებელმა მიიღო ინფორმაცია, რომ თითქმის 100 წელს მიღწეულ მოხუც ქალს, კარის მეზობელმა, ნინა გადელიამ მოტყუებით, მოვლა-პატრონობის დაპირებით, გადააფორმებინა სახლი, ახლა კი აღარ უვლის და მასზე აღარ ზრუნავს.
გარდა ამისა, ჟურნალისტი საკუთარი ტექსტებით, რესპოდენტების ინტერვიუების ფრაგმენტებით, აუდიტორიას აწვდის ინფორმაციას, რომ ამ “დანაშაულებრივი ფაქტის” შესახებ იციან სამართალდამცავებმა და არ რეაგირებენ. ჟურნალისტი გამოთქვამს მოსაზრებას, აკეთებს მინიშნებებს, რომ განმცხადებელს, ნინა გადელიას,ძალოვან უწყებებში ხელს აფარებენ.

აღწერილი ინფორმაცია სიუჟეტში გადმოცემულია მხოლოდ 94 წლის ქალის, რიფსიმე ანდრიასოვას, მონათხრობზე დაყრდნობით. სიუჟეტში დანარჩენი რესპოდენტები ნინა გადელიას ქმედებების შესახებ მხოლოდ ირიბ მინიშნებებს აკეთებენ. 

მიუხედავად ამისა, ჟურნალისტი სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაში აჟღერებს ინფორმაციას, რომელიც სათანადო წესით გადამოწმებული და დადასტურებული არ არის.

მაგალითად:

“94 წლის რიფსიმე დიდი აფიორის მსხვერპლი გახდა. მარტოხელა ქალმა მისი კუთვნილი ბინა დიღმის მასივში მეზობელს გადაუფორმა, იმ პირობით, რომ სიბერეში მოხუცზე იზრუნებდნენ, თუმცა უკვე 2 თვეა 94 წლის მოხუცი არავის მოუკითხავს.”

განმცხადებლის მიერ ქარტიაში წარმოდგენილი მტკიცებულებების მიხედვით, ნინა გადელიას აღნიშნული უძრავი ქონება შეძენილი აქვს ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე 15 000 (თხუთმეტი ათასი) ლარად, 2013 წლის 10 იანვარს, რაც დადასტურებულია ნოტარიუსის მიერ და ასახულია საჯარო რეესტრში.

მიუხედავად ამისა, ჟურნალისტი სიუჟეტში ყოველ ჯერზე ამბობს, რომ მოხუცმა რიფსიმე ანდრიასოვამ ნინა გადელიას ბინა გადაუფორმა. თავად მოხუცი ქალი სიუჟეტში ამბობს, რომ ბინა მან ნინა გადელიას აჩუქა.

ჟურნალისტმა სათანადოდ არ გამოიკვლია და აუდიტორიას არ უთხრა, რომ ბინის გადაფორმება მოხდა ნასყიდობის ხელშეკრულებით, არ უთხრა მაყურებელს ნასყიდობის ფასი, ხელშკრულების დადების თარიღი და სხვა მნიშვნელოვანი დეტალები.

წესით, ჟურნალისტს უნდა სცოდნოდა, რომ უძრავი ქონების გადაცემა მოხდა ნასყიდობის ხელშეკრულებით, ვინაიდან სიუჟეტში გრაფიკული სახით გამოყენებულ საჯარო რეესტრის ამონაწერში ჩანს, რომ ნინა გადელიას ეს უძრავი ქონება ნასყიდობის ხელშეკრულების საფუძველზე აქვს მიღებული.

 
სიუჟეტში განმცხადებლის, ნინა გადელიას, შვილიც ეუბნება ჟურნალისტს, რომ დედამისმა ბინა იყიდა. ჟურნალისტი რესპოდენტს ნასყიდობის ხელშეკრულებას თხოვს, რაზეც რესპოდენტი უარს ეუბნება.

თუმცა ნიშანდობლივია, რომ ჟურნალისტს მარტივად შეეძლო ნასყიდობის ხელშეკრულების მოპოვება და მისი დეტალების მაყურებლისთვის ჩვენება. საქართველოს კანონმდებლობით  ნებისმიერ მოქალაქეს, ნებისმიერი უძრავი ქონების ნასყიდობის ხელშეკრულების ასლის ამოღება შეუძლია საჯარო რეესტრიდან, რასაც ერთი სამუშაო დღე სჭირდება.

ჟურნალისტები ამ გზას ხშირად მიმართავენ, მით უფრო გამომძიებელი ჟურნალისტები, რომლებიც საკითხებს სიღრმისეულად იკვლევენ.

შესაძლოა, ეს ნასყიდობის ხელშეკრულება ფორმალური იყო, შესაძლოა, ნინა გადელიას თანხა არ გადაუხდია და ამას მიანიშნებდა “ტვ პირველის” რესპოდენტი, თუმცა საბჭო მიიჩნევს, რომ, ვინაიდან ნასყიდობის ხელშეკრულება არსებობს, ჟურნალისტის მხრიდან მისი დეტალების არ თქმა არის მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მიჩქმალვა, რაც პირველი პრინციპის დარღვევაა.

საბჭოს განმარტებით, სიუჟეტში გამოყენებული ფრაზებით: უმძიმესი დანაშაული, აფიორის მსხვერპლი, მოტყუებული მოხუცი და სხვა., ჟურნალისტი სურათის გამძაფრებას ცდილობს და მაყურებელს მტკიცებით ფორმაში აწვდის ინფორმაციას, რომ ნინა გადელია არ ასრულებს აღებულ ვალდებულებებს, ჩადის დანაშაულს, რისთვისაც პასუხი უნდა აგოს, მაგრამ სამართალდამცველები მის ქმედებებზე არ რეაგირებენ.

სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაშია წარმოდგენილი, რომ მოხუცს წაართვეს საპენსიო ბარათი და სხვა დოკუმენტები, შეუცვალეს კარის საკეტი, რომ მის მიმართ ჩაიდინეს უმძიმესი დანაშაული, პოლიციაში შესული იყო არაერთი განცხადება და ა.შ.

სიუჟეტის მიხედვით, ჟურნალისტი ეყრდნობა მხოლოდ რესპოდენტის, რიფსიმე ანდრიასოვას, მონათხრობს, საბჭო განმარტავს, რომ, მართალია, განმცხადებელი ნინა გადელია არ ხვდება ჟურნალისტს და არ პასუხობს მის შეკითხვებს, ეს ჟურნალისტს არ აძლევს უფლებას მტკიცებით ფორმაში მიაწოდოს აუდიტორიას ინფორმაცია, რომელიც ობიექტური თუ სუბიექტური გარემოებების გამო სათანადოდ ვერ გადაამოწმა. 

 განსახილველ სიუჟეტში, არასაკმარისადაა ნაჩვენები შინაგნ საქმეთა სამინისტროში ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობა.

სიუჟეტის მიხედვით ჟურნალისტი ცდილობს პოლიციის  რაიონულ განყოფილებაში, მისვლით, სადაც ის, სავარაუდოდ, რიგით პოლიციელს ეკითხება, გაარკვიოს რა ბედი ეწია რიფსიმე ანდრიასოვას მრავალ საჩივარს.

 სამართალდამცავი სისტემის ჩაკეტილობის გამო, სამწუხაროდ, თითქმის შეუძლებელია საქართველოში, პოლიციის განყოფილებაში, ჟურნალისტმა მიიღოს ინფორმაცია კონკრეტული სისხლის სამართლის საქმის დეტალების შესახებ.
მსგავს შეთხვევებში  ჟურნალისტები უკავშირდებიან პოლიციის და პროკურატურის შესაბამის სამსახურებს და იშვიათ შემტხვევაში ახერხებენ ინფორმაციის მიღებას. განსახილველ სიუჟეტში არ ჩანს მსგავსი მცდელობა, თუ ჟურნალისტი დაუკავშირდა სამართალდამცავი უწყებების პრესსამსახურებს, ეს ინფორმაცია უნდა აესახა სიუჟეტში.
ეს აუდიტორიას აჩვენებდა ჟურნალისტის სათანადო მცდელობას ინფორმაციის დასაზუსტებლად და ასევე აუდიტორიას მიაწვდიდა ინფორმაციას როგორ თანამშრომლობენ, ან არ თანამშრომლობენ ეს უწყებები მედიასთან.

ვინაიდან განსახილველ სიუჟეტში არ ჩანს ზემოთ აღწერილი მცდელობები, საბჭო მიიჩნევს, რომ ეს არის აუდიტორიის უპატივცემულობა, სიზუსტის პრინციპის დარღვევა.

ჟურნალისტი სიუჟეტში მტკიცებით ფორმაში ამბობს, რომ განმცხადებელმა მოხუცი მიატოვა, მასზე არ ზრუნავს, მოხუცს მძიმე ფინანსური მდგომარეობა აქვს და ა.შ.საქმის განხილვის ეტაპზე განმცხადებელმა ქარტიის საბჭოს წარმოუდგინა საბანკო ამონაწერი, საიდანაც ირკვევა, რომ 2022 წლის ნოემბრიდან 2024 წლის იანვრამდე პერიოდში ნინა გადელია რიფსიმე ანდრიასოვას ყოველთვიურად ურიცხავს გარკვეულ თანხას, თვეში 40 დან 150 ლარამდე.

რა თქმა უნდა, აღნიშნული ერთმნიშვნელოვნად არ ადასტურებს, რომ ნინა გადელია სრულფასოვნად ზრუნავს მოხუც ქალზე, თუმცა არც სიუჟეტში და არც ქარტიაში წარმოდგენილ მასალებში არ ჩანს, რომ გადელიამ სამისდღემჩიო ზრუნვის ვალდებულება აიღო.

აღნიშნული საბანკო ამონაწერები ადასტურებს, რომ ჟურნალისტს სიუჟეტის მომზადებისას ხელთ არ ჰქონდა მტკიცებულებები, რითიც მას ობიექტურად შეეძლო აუდიტორიისთვის ეთქვა, რომ ნინა გადელია მოხუც ქალზე არ ზრუნავდა.

ასეთ შემთხვევაში ჟურნალისტი ვალდებულია, ცალსახად განმარტოს, რომ ვერ ამოწმებს კონკრეტულ ფაქტს, რადგანაც მასთან არ თანამშრომლობს სიუჟეტში მონაწილე მხარე და მისი ინფორმაცია არ არის დაზუსტებული, ეყრდნობა მხოლოდ ერთი მხარის მონათხრობს.
ჟურნალისტის ასეთი ქმედების შემთხვევაში აუდიტორია კეთილსინდისიერადაა ინფორმირებული და თავად აკეთებს დასკვნებს, რა მიიჩნიოს სარწმუნოდ, დაუჯეროს რესპოდენტის მონათხრობს, რომელიც სხვა მტკიცებულებებით არ დასტურდება, თუ არა.

გამომდინარე აქედან, სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტის მიერ მტკიცებით ფორმაში დაუდასტურებელი ფაქტების გახმაურება საბჭომ პირველი პრინციპის დარღვევად მიიჩნია.

ქარტიის საბჭომ ასევე იმსჯელა გადაცემის ავტორის და წამყვანის ნოდარ მელაძის მიერ ქარტიის პრინციპების შესაძლო დარღვევის შესახებ. განმცხადებელი მისი მხრიდან დარღვევაზეც მიუთითებდა.

სამწუხაროდ, გარკვეული პერიოდია “ტვ პირველი” აღარ თანამშრომლობს ქარტიის საბჭოსთან და გადაცემის წამყვანს განსახილველ მასალაზე სარედაქციო პასუხისმგებლობის აღების შესახებ ქარტიისთვის არ შეუტყობინებია.

გამომდინარე აქედან, ქარტიის საბჭომ ნოდარ მელაძესთან მიმართებით შეაფასა მისი, მხოლოდ როგორც წამყვანის, სიუჟეტის წარმდგენი ტექსტი:

“თაღლითობა ქვეყანაში სისტემურ დანაშაულად იქცა. ყოველ ფეხის ნაბიჯზე ადამიანები შველასა და დახმარებას ითხოვენ. დღეს გიყვებით მოხუცზე, რომელიც სავარაუდო თაღლითობის მსხვერპლი გახდა.

“მარტოხელა მოხუცს მეზობელი დაჰპირდა, რომ სიცოცხლის ბოლომდე მოუვლიდა თუკი მის კუთვნილ ბინას მემკვიდრეობით დაუტოვებდა. მოხუცი ასეც მოიქცა, ნდობაში შევიდა მეზობელთან და მას ბინა გადაუფორმა, თუმცა მოხუცი ახლა მიატოვეს, სახლის გასაღებიც წაიღეს და, შესაძლოა, ნებისმიერ წუთს საკუთარი ბინიდან ქუჩაში გამოაგდონ. პენსიონერი, რომელსაც დამოუკიდებლად გადაადგილებაც უჭირს და საკუთარი თავის მოვლაც, ქალს, რომელსაც ბინა გადაუფორმა, დახმარებას თხოვს, თუმცა როგორც არაერთი მოწმე ჩვენთან ინტერვიუში ამბობს, უყურადღებოდ არის მიტოვებული”.

ამ ტექსტში გადაცემის წამყვანი ჟურნალისტის მსგავსად მტკიცებით ფორმაში აჟღერებს ინფორმაციას, რომელიც სიუჟეტში სათანადო სტანდარტით გადამოწმებული და დადასტურებული არ არის. წამყვანის ფრაზა, “სავარაუდო თაღლითობის” შესახებ, იქვე არის უგულველყოფილი, რადგანაც წამყვანი ტექსტის დანარჩენ ნაწილში არა ვარაუდით, არამედ მტკიცებით ფორმაში ჰყვება ფაქტებს, რომელიც დადასტურებული არ არის. მაგალითად, წამყვანი საუბრობს ბინის მემკვიდრეობით დატოვებაზე, რაც დადასტურებული არ არის. წამყვანი საუბრობს გადაფორმებაზე, მაშინ როცა დოკუმენტების მიხედვით, ყიდვა-გაყიდვის შეთანხმებაა გაფორმებული, და ამის შესახებ წამყვანი და ჟურნალისტი აუდიტორიას ზუსტ ინფორმაციას არ აწვდიან.

ყოველივე ზემოაღნიშნულის გათვალისწინებით, საბჭო მიიჩნევს, რომ სათანადოდ გადაუმოწმებელი ფაქტების გაშუქებით, გადაცემის წამყვანმაც და ჟურნალისტმაც აუდიტორიისადმი უპატივცემულობა გამოიჩიესა და დაარღვიეს ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

განმცხადებლის პოზიციით,  მიუხედავად ნინა გადელიას და მისი შვილის განცხადებებისა, რომ აღნიშნული ინფორმაცია წარმოადგენდა აბსოლუტურ  სიცრუეს, “ტვ პირველის” ჟურნალისტებმა თამთა დოლენჯაშვილმა და ნოდარ მელაძემ აღნიშნული  არ გაითვალისწინეს, და რეპორტაჟი  ეთერში მაინც გაუშვეს და ის ტელეკომპანიის სოციალურ გვერდებზე დღემდე ხელმისაწვდომია.

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);

2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.

3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის სამდივნომ, ნინა გადელიას განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა “ტვ პირველს”. აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც აძლევდა მათ საშუალებას, შეესწორებინათ არაზუსტი ინფორმაცია.

საბჭო განმარტავს, რომ ჟურნალისტს ჰქონდა შესაძლებლობა და საფუძველი, შეესწორებინა სიუჟეტში არსებული უზუსტობები, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა დღემდე ონლაინ არის ხელმისაწვდომი და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ სტატიაში გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია. ამასთან, საბჭოს მიერ დადგენილია ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა, რაც ასევე მე-5 პრინციპის დარღვევის დადგენის წინაპირობაცაა.

შესაბამისად, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა და გადაცემის წამყვანმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეთერთმეტე პრინციპი.

“ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები:

ფაქტის განზრახ დამახინჯება.

მე-11 პრინციპის ამ ნაწილში (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) დარღვევას დავობდა განმცხადებელი განსახილველ სიუჟეტში.

განმცხადებელი ამ პრინციპის დარღვევის დასაბუთებისას აღწერდა იგივე გარემოებებს, რაშიც საბჭომ პირველი პრინციპის დარღევა დაადგინა.

ქარტიის საბჭოს მე-11 პრინციპის დარღვევის დადგენის მაღალი სტანდარტი აქვს.
საბჭოს უნდა შეეფასებინა, ეს დარღვევები ჟურნალისტმა განგებ ჩაიდინა თუ არა. 

საბჭო აღნიშნავს, რომ მე-11 პრინციპის დარღვევა განზრახი “დანაშაულია” და საბჭო ყოველთვის ეძებს მოტივს და ამ მოტივის დასაბუთებას.

განსახილველ შემთხვევაში განმცხადებელმა ვერ დაასაბუთა დარღვევის განზრახულობა და ჟურნალისტის შესაძლო მოტივაცია.

ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება,

როცა დგინდება, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;

2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;

3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

განსახილველ შემთხვევაში სახეზეა ჟურნალისტის არასაკმარისი მცდელობა ინფორმაციის გადამოწმების, რაც პირველი პრინციპის დარღვევაა, თუმცა მე-11 პრინციპის დადგენის ზემოთ მოცემული სტანდარტის შესაბამისი მტკიცებულებები განმცხადებელს არ წარმოუდგენია და ვერც საბჭომ მოიპოვა.

განსახილველ შემთხვევაში იყო რამდენიმე გარემოება, რაც საბჭოსთვის გამორიცხავს განზრახულობას, ანუ მე-11 პრინციპის დარღვევას.

1. განმცხადებელმა, ნინა გადელიამ არ ითანამშრომლა ჟურნალისტთან, სიუჟეტის ეთერში გასვლამდე არ მიაწოდა მის ხელთ არსებული მტკიცებულებები. თუ ჟურნალისტი არ გაითვალისწინებდა მიწოდებულ ინფორმაციას, ამით შეიძლება დადასტურებულიყო, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ზუსტი ინფორმაცია, მაგრამ განზრახ გააჟღერა არაზუსტი ინფორმაცია.

2. სიუჟეტის მთავარი გმირის, მოხუცი ქალის მძიმე საცხოვრებელმა პირობებმა, მეზობლების მინიშნებებმა მის პრობლემებზე, შესაძლოა, ჟურნალისტს შეუქმნა განცდა, რომ მოხუცი ქალის მონათხრობი სრული სიმართლე იყო და არ სცადა მისი სათანადო წესით გადამოწმება, რაც საბჭომ უკვე მიიჩნია პირველი პრინციპის დარღვევად და ამაში ვერ დაინახა ჟურნალისტის განზრახულობა განზრახ დაემახინჯებინა ფაქტები.

3. განმცხადებელმა ვერ წარმოადგინა ვერანაირი მტკიცებულება, მინიშნება, თუ რა მოტივაცია ჰქონდა ჟურნალისტს სიუჟეტში აღწერილი ფაქტების განზრახ დამახინჯების, მით უფრო, რომ განმცხადებელი არ იყო საჯარო ანდა პოლიტიკური პირი.

საბჭოს პრაქტიკით, მე-11 პრინციპის დადგენისას განსაკუთრებული როლი ენიჭება ჟურნალისტის მოტივაციას, რაც ამ ემთხვევაში არ გამოვლინდა.

გამომდინარე აქედან, საბჭოს არ გააჩნია სათანადო მტკიცებულებები “ტვ პირველის” ჟურნალისტების მხრიდან ფაქტების განზრახ დამახინჯების დასადასტურებლად. ამიტომაც, საბჭო მიიჩნევს რომ მე-11 პრინციპი დარღვეული არაა.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

ნოდარ მელაძემ და თამარ დოლენჯაშვილმა დაარღვიეს ქარტიის პირველი და მე-5  პრინციპები. არ დაურღვევიათ მე-11 პრინციპი.

განცხადება

სადავო მასალა

განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დამატებითი დოკუმენტები

27 ივლისი,  2024 წელი

საქმე N-752

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: მანანა ქველიაშვილი, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, ნინო კაპანაძე, ნინო რამიშვილი, გელა მთივლიშვილი, თინათინ ზაზაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართეს შორენა ლობჟანიძემ, ნანა ხომასურიძემ და ორგანიზაციის ააიპ ,,ადამიანები ცხოველებისთვის“ თავმჯდომარემ, მარინა ბერსენაძე-კაციტაძემ. ისინი მიიჩნევდნენ, რომ 2024 წლის 26 აპრილს გამოქვეყნებულ სტატიაში “აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი.... გაგიკვირდებათ, ძაღლი რა შუაშიაო, მაგრამ..." - რას ამბობს დემოგრაფი მოსახლეობის რაოდენობის შემცირებაზე?” დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი, მე-3,  მე-5 და მე-7 პრინციპები.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

მოპასუხე ჟურნალისტებს სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღიათ, თუმცა, საინფორმაციო სააგენტომ Bpn.ge თავისი შეპასუხება წერილობით წარმოადგინა.

სხდომას ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები: შორენა ლობჟანიძე და ნანა ხომასურიძე.

სამოტივაციო ნაწილი:

2024 წლის 26 აპრილს bpn.ge-ს გვერდზე გამოქვეყნდა სტატია სახელწოდებით: “აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი.... გაგიკვირდებათ, ძაღლი რა შუაშიაო, მაგრამ..." - რას ამბობს დემოგრაფი მოსახლეობის რაოდენობის შემცირებაზე?”. იგივე სტატია გაავრცელეს საინფორმაციო სააგენტოებმა: ambebi.ge; “კვირის პალიტრა”; ჟურნალი “გზა” და M2B.

სადავო მასალა:

“აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი.... გაგიკვირდებათ, ძაღლი რა შუაშიაო, მაგრამ..." - რას ამბობს დემოგრაფი მოსახლეობის რაოდენობის შემცირებაზე?”

ჟურნალისტების სადავო ფრაზები:

“აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი”;

“რაც შეეხება შობადობის კლების მიზეზს, დემოგრაფი ერთ-ერთ ფაქტორად ცხოველების ყოლას ასახელებს. მისი აზრით, როდესაც ოჯახს ჰყავს ძაღლი, დამატებით ბავშვების ყოლაზე აღარ ფიქრობენ.”

განმცხადებლების მხრიდან სადავოდაა გამხდარი არა მხოლოდ სტატიის კონკრეტული ფრაზები, არამედ მისი შინაარსი და გზავნილები მთლიანად. მათი პოზიციით, სტატიაში ყოველგვარ ოფიციალურ კვლევაზე დაყრდნობის გარეშე და სანდო წყაროების მიუთითებლად გამოქვეყნდა დემოგრაფ ანზორ თოთაძის მოსაზრებები, რაც ემსახურება საქართველოში შინაური ბინადარი ცხოველების მიმართ ისედაც ცუდი დამოკიდებულების გაუარესებას.

საინფორმაციო სააგენტო bpn.ge თავის შეპასუხებაში მიუთითებს, რომ სტატიის სათაურსა და ტექსტში მოყვანილი ფრაზები ეკუთვნის დემოგრაფ ანზორ თოთაძეს და მათი მხრიდან  სიტყვების ინტერპრეტაცია არცერთ ეტაპზე არ მომხდარა. მათი ინფორმაციით, ამ კომენტარის გაკეთებისას, თოთაძე ეყრდნობოდა კვლევას, რომელიც მის მიერ არის ჩატარებული და გამოცემულია წიგნის სახით.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სტატიაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ არაზუსტად, ჟურნალისტური სტანდარტების შესაბამისად, სათანადოდ გადაუმოწმებლად მიიჩნია სტატიაში გამოყენებული შემდეგი ფრაზები: “რაც შეეხება შობადობის კლების მიზეზს, დემოგრაფი ერთ-ერთ ფაქტორად ცხოველების ყოლას ასახელებს.”
“მისი აზრით, როდესაც ოჯახს ჰყავს ძაღლი, დამატებით ბავშვების ყოლაზე აღარ ფიქრობენ.”
“უკვე მივედით იქამდე, რომ აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი. ძირითადად, ერთი ბავშვი ჰყავთ. ერთ-ერთი მიზეზი სწორედ ეს გახლავთ შობადობის შემცირების...”

ჟურნალისტი აღნიშნული ფრაზებით აუდიტორიას მტკიცებით ფორმაში ამცნობს, რომ თითქოს საქართველოში შობადობის კლება კორელაციაშია შინაური ცხოველის ყოლასთან და ამის ბრალია.

ამ გზავნილის გამოქვეყნებისას ჟურნალისტი ეყრდნობა მხოლოდ ერთი მკვლევრის, დემოგრაფ ანზორ თოთაძის სიტყვებს, რაც სტატიაში არ არის გამყარებული სხვა რამე მტკიცებულებით.

შობადობის შემცირება ისეა დაკავშირებული საქართველოში ძაღლების მომრავლებასთან, რომ ჟურნალისტს გარდა ერთი რესპოდენტის მონათხრობისა, ამის დამატკიცებელი რამე სხვა წყარო,  არ აქვს სტატიაში მოტანილი.

სტატიაში არ ჩანს ჟურნალისტის მცდელობა, აღნიშნული ინფორმაცია გადაამოწმოს, მოიძიოს რელევანტური წყაროები, ვინც მკვლევრის ამ მონათხრობს დაადასტურებს ან გააბათილებს.

ქარტიის საბჭოს დადგენილი სტანდარტით, ინფორმაციის გადასამოწმებლად ჟურნალისტი ვალდებულია, მასალაში სულ მცირე ორი დამოუკიდებელი წყარო გამოიყენოს.
განსახილველ შემთხვევაში ჟურნალისტი მხოლოდ ერთ წყაროს, დემოგრაფ ანზორ თოთაძეს ეყრდნობა.

ცალკე აღნიშვნას იმსახურებს სტატიის სათაური: “აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი”. საბჭო განმარტავს, რომ ინფორმაციის გავრცელების თანამედროვე პირობების და ფორმების გათვალისწინებით, მით უფრო, როცა საუბარია ონლაინფორმისთვის მომზადებულ და სოციალურ ქსელებში გაზიარების (share) საშუალების მქონე სტატიებზე, განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება სტატიის სათაურს. სოციალურ ქსელებში გავრცელებული სტატიის ძირითადი დატვირთვა მოდის მის სათაურზე, განსაკუთრებით მაშინ, როცა თავად სათაური იძლევა ინფორმაციას მტკიცებითი სახით.

საბჭოს პრაქტიკით, ძირითად შემთხვევებში სტატიის სათაური უნდა იქნეს განხილული როგორც ცალკე ჟურნალისტური პროდუქტი. მკითხველს აქვს მოლოდინი და ნდობა, რომ სტატიის სათაური არის თავად სტატიაში მითითებული ფაქტობრივი გარემოებების შეჯერების შედეგად მიღებული და დადასტურებული დასკვნა და შეიძლება არც ჩათვალოს საჭიროდ სტატიის სრულად გაცნობა იმ დაშვებით, რომ სტატიის ძირითადი მიგნება მან უკვე წაიკითხა სათაურში. სათაური მკითხველს პირველ შთაბეჭდილებას უქმნის .

აღნიშნულ შემთხვევაში სათაურში ისეთი ინფორმაციის გამოტანა, რომელიც სტატიაში არ იყო სათანადო სტანდარტით გადამოწმებული, არის მანიპულაციური და აუდიტორიის შეცდომაში შეყვანას ემსახურება.

საბჭო მიიჩნევს, რომ ამ შემთხვევაში ჟურნალისტმა არ სცა პატივი აუდიტორიას და არ გამოიყენა ყველა ღონე საზოგადოებისთვის მეტად დაზუსტებული ინფორმაციის მისაწოდებლად.

გამომდინარე აქედან, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი, სიზუსტე.

მესამე პრინციპი.

ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.

ქარტიის საბჭოს პოზიციით, სადავო სტატიაში წინამდებარე პრინციპი არ დარღვეულა.

საბჭოს განმარტებით, აღნიშნული პრინციპი დარღვეულია მაშინ, როდესაც ბუნებაში არ არსებობს წყარო, რომელზე დაყრდნობითაც ხდება ინფორმაციის გავრცელება. წყარო დადასტურებულია იმას ნიშნავს, რომ ჟურნალისტმა იცის, ვინ არის ამა თუ იმ ფაქტის წყარო, თუმცა, შეუძლია, მისი ვინაობა არ გაამხილოს. ამ მუხლის ქვემდებარე არ არის წყაროს სანდოობის საკითხი.

ვინაიდან სადავო სტატიას ჰყავს წყარო, თანაც იდენტიფიცირებული, კერძოდ, ის ეყრდნობა დემოგრაფ ანზორ თოთაძის ნაამბობს, აღნიშნულ პრინციპს საბჭო დარღვეულად ვერ მიიჩნევს. ამდენად, საბჭოს პოზიციით, ქარტიის მე-3 პრინციპი არ დარღვეულა.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);
2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.
3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის სამდივნომ, შორენა ლობჟანიძის, ნანა ხომასურიძისა და მარინა ბერსენაძე-კაციტაძის განცხადება სათანადო წესით გადაუგზავნა მოპასუხეებს. ერთ-ერთმა მათგანმა, საინფორმაციო სააგენტო bpn.ge-მ, წარმოადგინა წერილობითი პოზიციაც.  აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხეებისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ, რაც წარმოშობდა მათ ვალდებულებას, შეესწორებინათ არაზუსტი ინფორმაცია.

ამდენად, საბჭო აღნიშნულ პრინციპს დარღვეულად მიიჩნევს არა იმიტომ, რომ დაადგინა პირველი პრინციპის დარღვევა, არამედ ზემოაღნიშნულის საფუძველზე, ის განმარტავს, რომ  ჟურნალისტს ჰქონდა საკმარისი საფუძველი, სტატიაში დაშვებული უზუსტობები შეესწორებინა, რაც არ მომხდარა.

სადავო მასალა  დღემდე ონლაინ არის ხელმისაწვდომი და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ სტატიაში გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია.

გამომდინარე აქედან, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტებმა დაარღვიეს ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განმცხადებლები, რომლებიც ცხოველთა უფლებების დამცველ ორგანიზაციებს წარმოადგენენ, მიიჩნევენ, რომ, როგორც სადავო პროდუქტი, ისე მისი სათაური: “აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი”, ემსახურება იმ ადამიანების დისკრიმინაციას, რომლებსაც ჰყავთ ცხოველები და არ ჰყავთ შვილები ან ჰყავთ მხოლოდ ერთი შვილი.

საქართველოს კანონმდებლობით, აკრძალულია ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია რასის, კანის ფერის, ენის, ეთნიკური და სოციალური კუთვნილების, ეროვნების, წარმოშობის, ქონებრივი ან წოდებრივი მდგომარეობის, საცხოვრებელი ადგილის, ასაკის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, შეზღუდული შესაძლებლობის, რელიგიური, საზოგადოებრივი, პოლიტიკური ან სხვა გაერთიანებისადმი, მათ შორის, პროფესიული კავშირისადმი, კუთვნილების, ოჯახური მდგომარეობის, პოლიტიკური ან სხვა შეხედულების გამო ან სხვა ნიშნით.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო სტატიაში  გამოყენებული ფრაზები: ("აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლები”; “რაც შეეხება შობადობის კლების მიზეზს, დემოგრაფი ერთ-ერთ ფაქტორად ცხოველების ყოლას ასახელებს”;  “მისი აზრით, როდესაც ოჯახს ჰყავს ძაღლი, დამატებით ბავშვების ყოლაზე აღარ ფიქრობენ”, “უკვე მივედით იქამდე, რომ აღარ აჩენენ ბავშვებს, როცა ჰყავთ ძაღლი. ძირითადად, ერთი ბავშვი ჰყავთ. ერთ-ერთი მიზეზი სწორედ ეს გახლავთ შობადობის შემცირების...”) სწორედ დისკრიმინაციის სხვა ნიშანში გადის და არღვევს ქარტიის მე-7 პრინციპს. საკითხის მსგავსი სახით გაშუქებამ გამოიწვია იმ ადამიანების გამორჩევა და სავარუდოდ მათ მიმართ ნეგატიური განწყობების გაღვივება, რომლებსაც ჰყავთ შინაური ცხოველები და არ ჰყავთ შვილები ან ჰყავთ მხოლოდ ერთი.

სტატიაში  გაჟღერებული ინფორმაციით, ცხოველების ყოლა არის ცუდი დემოგრაფიისათვის, ეს ყოველივე კი ადამიანებს, რომლებსაც ჰყავთ ისინი, ნეგატიურ კონტექსტში წარმოაჩენს, უარყოფითად გამოარჩევს სხვებისგან, რაც დისკრიმინაციის ნიშანია.

სადავო მასალა საზოგადოებას უქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს საზოგადოების გარკვეული ჯგუფი შვილების ყოლას ცხოველების ყოლას ამჯობინებს, რაც ამ ჯგუფის მიმართ დისკრიმინაციის წახალისებაა.

ამასთან, ჟურნალისტმა არ გაითვალისწინა ის სენსიტიური ფონი, რაც დღეს საქართველოში არსებობს, და ცხოველებზე ძალადობის მოხშირებული სტატისტიკის მიუხედავად გამოაქვეყნა სტატია, რომელშიც შობადობის კლების მიზეზად შესაბამის მტკიცებულებებზე დაყრდნობის გარეშე ასახელებს ცხოველებს.

სტატიის ავტორმა არ მიიღო მხედველობაში ისიც, რომ არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც არ აქვთ შვილის ყოლის შესაძლებლობა სხვადასხვა მიზეზის გამო, რა დროსაც მათ შესაძლოა ჰყავდეთ შინაური ცხოველები. ავტორმა არ გაითვალისწინა მათი გრძნობები და განცდები და არ გამოიჩინა სათანადო გულისხმიერება ამ ადამიანების მიმართ. ამასთან, ხელი შეუწყო ცხოველების ყოლის მიმართ ისედაც არსებული სტიგმისა და სტერეოტიპების გაძლიერებას.

ჟურნალისტი ვალდებულია, ერკვეოდეს, რას ნიშნავს დისკრიმინაცია და დისკრიმინაციის, სტიგმის წახალისება. მედიას არადისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებასა და სტერეოტიპების შემცირებაში მნიშვნელოვანი როლი აკისრია.

საბჭო დადგენილ პრაქტიკაში აღნიშნავს, რომ  მედია, შესაძლოა, მარტივად გახდეს სტერეოტიპების გაღრმავების ხელისშემწყობი, თუკი თითოეულ შემთხვევას სიფრთხილით არ მოეკიდება და გაშუქების კუთხესა თუ ტერმინოლოგიაზე არ იფიქრებს.

საბჭო აღნიშნავს, რომ ჟურნალისტი ვალდებულია, გაემიჯნოს  დისკრიმინაციულ, სტერეოტიპულ გამონათქვამებს და არ შეუწყოს ხელი მათ გაღრმავებას, რაც მოცემულ სტატიაში დარღვეულია და ჟურნალისტის გამონათქვამები თავად არის დისკრიმინაციის შემცველი.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

ნინი ქეთელაურმა და არაიდენტიფიცირებულმა ჟურნალისტებმა დაარღვიეს ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-7 პრინციპები. ხოლო, მე-3 პრინციპის დარღვევა არ დადგინდა.

27 ივლისი,  2024 წელი

საქმე N-744

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: მანანა ქველიაშვილი, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე, ნინო კაპანაძე, ნინო რამიშვილი, გელა მთივლიშვილი, თინათინ ზაზაძე.

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ორგანიზაციამ „საქართველოს შეზღუდული შესაძლებლობის ქსელი”, რომელიც მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 5 აპრილს “ტვ იმედის” ეთერში გასულ სიუჟეტში დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-7 პრინციპები.

საქმის განხილვის თავისებურებები

გადაწყვეტილება საბჭოს წევრებმა მიიღეს პოზიციათა ნაწილობრივ დისტანციურად გამოვლენის შედეგად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

მოპასუხე ჟურნალისტს სხდომაში მონაწილეობა არ მიუღია და არც წერილობითი შეპასუხება წარმოუდგენია.

სხდომას დისტანციურად ესწრებოდნენ განმცხადებლის წარმომადგენლებიც: ესმა გუმბერიძე, თომა კაკაბაძე, დეა ერემაშვილი, რამინ მაჭარაშვილი, გიორგი ძნელაძე.

სამოტივაციო ნაწილი:

სადავო მასალა:

5 აპრილი, 2024 წელი, 20:00 სთ-იანი “ქრონიკა”, “მოტყუებული შშმ პირთა ნაწილი” 20:11 სთ

თამარ შარიქაძის სადავო ფრაზები:

“ის, რომ შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა დაცვის არასამთავრობო ასოციაციას ფინანსების გამჭვირვალობასთან პრობლემა არ აქვს, ამაში გასაკვირი არაფერია. თუმცა, ამ ინტერვიუს უხერხული ნაწილი მაშინ იწყება, როცა ენჯეო სექტორი “ქრონიკისგან” იგებს, რომ ისეთი განცხადების ხელმომწერები არიან, რომლითაც შშმ პირთა სახელით გამჭვირვალობის შესახებ კანონის შეჩერებას და გაწვევას ითხოვენ.”

“ხელმომწერთა შორის არის “გორის კეთილდღეობისა და განვითარების ცენტრი”, თუმცა ირკვევა, რომ მისი წარმომადგენლები განცხადების შინაარსს არ იცნობენ, მეტიც, მათ ფინანსების გამჭვირვალობასთან პრობლემა საერთოდ არ აქვთ.”

“მიუხედავად იმისა, რომ მესამე სექტორი შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა უფლებებს იცავს, ვერ ასახელებს კონკრეტულად რა ჩანაწერი აქცევს კანონპროექტს გამჭვირვალობის შესახებ რუსულად, მისი წარმომადგენლები მაინც დარწმუნებულები არიან, რომ ამ დოკუმენტის დამტკიცების შემდეგ მათ უცხოური დაფინანსების მოპოვება გაუჭირდებათ’’.

“სახელისუფლებო გუნდისთვის შშმ პირთა ნაწილის განცხადება კიდევ ერთი დადასტურებაა იმისა, რომ დონორებს მათი დაფინანსებული ენჯეო სექტორი შეცდომაში შეჰყავთ და ამ გზით მათი ფინანსების დამალვას ცდილობენ. აგორებული კამპანია კი შეზღუდული შესაძლებლობის  მქონე პირთა სახელის გამოყენებას და მათ მოტყუებას ემსახურება.”

“განცხადება გუშინ გავრცელდა, თუმცა ირკვევა, რომ ადამიანებმა, რომლებიც კონკრეტულ კანონს აპროტესტებენ, მის წინააღმდეგ განცხადებას ავრცელებენ, არცერთი დოკუმენტის შინაარსი არ იციან და მათ პოლიტიკური მიზნებისთვის იყენებენ.”

განმცხადებლის პოზიციით, სიუჟეტში “შშმ პირები წარმოდგენილნი არიან ადვილად მართვად, მოსატყუებელ, უცოდინარ და დახმარების მიმღებ პირებად, რომელთა ნაწილიც მხოლოდ გრანტებზე და ფულადი რესურსების მიღებაზეა ორიენტირებული და რეალურად კანონის შინაარსი საერთოდ არ იციან/არ ადარდებთ.”

განმცხადებელი სიუჟეტში გაშვებულ ინტერვიუსთან დაკავშირებით აღნიშნავს, რომ “აშკარაა რესპონდენტი [თომა კაკაბაძე] კიდევ აგრძელებდა ინტერვიუს, რომლის მნიშვნელოვანი ნაწილიც რესპონდენტის განცხადებითვე ეხება სწორედ იმას, თუ რატომ არის სადავო კანონი რუსული და რატომ არ უნდა მიიღონ, მაგრამ ტელეკომპანია “იმედმა” ეს განზრახ ამოჭრა და არ აჩვენა რეპორტაჟში, რათა მათ მიერვე შეთხზული შშმ პირთა მოტყუების და ე.წ. უცოდინარობის შესახებ ინფორმაცია “გაემართლებინათ”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ იმსჯელა და შეაფასა სადავო სიუჟეტში აღწერილი გარემოებები, მისი  შინაარსი და განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი მტკიცებულებები და დაადგინა, რომ სიუჟეტი საზოგადოებისთვის ისეთი გზავნილების მიწოდებას ემსახურება, რომლებიც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.

სადავო მედიაპროდუქტი ეხებოდა 4 აპრილს, შშმ პირთა სახელით გავრცელებულ განცხადებას ე.წ. “აგენტების კანონთან” დაკავშირებით, რომელშიც აღნიშნულია, რომ ეს კანონი დააზარალებს ყველას, მათ შორის, შშმ პირთა თემს. განცხადების ბოლოს ვხვდებით მასზე ხელმომწერთა სიას, რაც ცალსახად გვაფიქრებინებს, რომ ისინი იცნობენ განცხადების შინაარს და ხელმოწერით ადასტურებენ მათ ნებას “აგენტების კანონის” მიღების  წინააღმდეგ.

ჟურნალისტის სადავო ფრაზები: “წარმომადგენლები განცხადების შინაარსს არ იცნობენ, მეტიც, მათ ფინანსების გამჭვირვალობასთან პრობლემა საერთოდ არ აქვთ”;

“მიუხედავად იმისა, რომ მესამე სექტორი შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა უფლებებს იცავს, ვერ ასახელებს კონკრეტულად რა ჩანაწერი აქცევს კანონპროექტს გამჭვირვალობის შესახებ რუსულად”;

“დონორებს მათი დაფინანსებული ენჯეო სექტორი შეცდომაში შეჰყავთ და ამ გზით მათი ფინანსების დამალვას ცდილობენ. აგორებული კამპანია კი შეზღუდული შესაძლებლობის  მქონე პირთა სახელის გამოყენებას და მათ მოტყუებას ემსახურება”;

“ადამიანებმა, რომლებიც კონკრეტულ კანონს აპროტესტებენ, მის წინააღმდეგ განცხადებას ავრცელებენ, არც ერთი დოკუმენტის შინაარსი არ იციან და მათ პოლიტიკური მიზნებისთვის იყენებენ”.

სიუჟეტის შესავალში წამყვანი, ლევან ჯავახიშვილი, ამბობს: “ქრონიკამ” აღმოაჩინა, რომ რესპონდენტთაგან ყველამ არ იცოდა, რას მოაწერა ხელი. უფრო მეტიც, ნაწილი გამჭვირვალობის მომხრეა და არა მოწინააღმდეგე.”

წამყვანის წარდგენის ტექსტით, სიუჟეტის შინაარსი ისეა წარმოჩენილი, რომ თითქოს შშმ პირების ნაწილმა ისე მოაწერა ხელი კანონპროექტის საწინააღმდეგო განცხადებას, რომ მისი შინაარსი არ იცოდა და შეცდომაში არიან შეყვანილი.

ამის დასასაბუთებლად სიუჟეტში არის ერთი რესპონდენტის აუდიო ჩანაწერი, რომელიც ამყარებს “ტვ იმედის” სიუჟეტის პათოსს, მაგრამ არ არის საკმარისი განსაზოგადებლად.

კანონპროექტის წინააღმდეგ გავრცელებულ შშმ პირთა განცხადებას, რომელსაც “ტვ იმედმა” ეს სიუჟეტი მიუძღვნა, ხელს დაახლოებით 70 სუბიექტი, მათ შორის, 15 ორგანიზაცია აწერს, ის ორგანიზაციები, რომლებიც წლებია, შშმ პირების საკითხებზე მუშაობენ, იცნობენ სფეროში არსებულ პრობლემებს, დაფინანსების წყაროებს, დონორების წვლილს მათ საქმიანობაში და ა.შ.

ამის  საპირწონედ, “ტვ იმედი” მხოლოდ ერთი რესპონდენტის, განმცხადებლის თქმით მანიპულაციურად მოპოვებულ აუდიო ჩანაწერზე დაყრდნობით ანზოგადებს საკითხს, და ამბობს, რომ შშმ პირების ნაწილმა არ იცოდა, რას მოაწერა ხელი, ისინი კანონპროექტს არ იცნობენ.

სიუჟეტში მანიპულაციურად, დაუსაბუთებლად არის წარმოდგენილი, რომ თითქოს შშმ პირებმა არ იცოდნენ განცხადების შინაარსი და ისე მოაწერეს მას ხელი, რაც განმცხადებლის მიერ სხდომაზე გაკეთებული განმარტებით, სიმართლეს არ შეესაბამება. ამას ადასტურებს ისიც, რომ შშმ-პირების ნაწილი ცალსახად გამოხატავენ თავიანთ ინდივიდუალურ პოზიციას განცხადებაზე ხელმოწერით და გავრცელდა საჯარო ფეისბუქ პოსტი, რომელშიც ისინი სიუჟეტში გამოთქმულ პოზიციას ეწინააღმდეგებიან.

“ტვ იმედის” ჟურნალისტის მიერ ერთი რესპოდენტისგან მიღებული ინფორმაციის განზოგადება არის მანიპულაციური, მიკერძოებული მმართველი სახელისუფლებო ძალის სასარგებლოდ და ცალსახად არღვევს სიზუსტის, პატიოსანი ჟურნალისტის მოქმედების პრინციპებს.

“ტვ იმედის” ჟურნალისტმა სხვა სადავო ფაქტებიც სათანადო მტკიცებულებების გარეშე გაახმაურა. მაგალითად, სიუჟეტში არ არის წარმოდგენილი მტკიცებულება, თუ რაზე დაყრდნობით ამბობს კორესპონდენტი, რომ დონორებს დაფინანსებულები შეცდომაში შეჰყავთ, მათ ატყუებენ და მათ სახელს პოლიტიკური მიზნებისთვის იყენებენ. სიუჟეტის მიხედვით ეს არის ჟურნალისტის მოსაზრება, რომელიც არ ეყრდნობა ეთიკის პრინციპების შესაბამისად გადამოწმებულ ინფორმაციას.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სიუჟეტი არ არის დაბალანსებული, მასში ჭარბობს მმართველი ძალის წარმომადგენელთა განცხადებები, რომლის საპირწონედაც სიუჟეტში წარმოდგენილია ერთი ხელმომწერი ქალბატონის დამაბნეველი პოზიცია და მეორე რესპონდენტის თომა კაკაბაძის ინტერვიუს ფრაგმენტი, რომელიც არ არის გაჟღერებული ბრალდებების შესატყვისი და მის პოზიციას სრულად არ გამოხატავს, როგორც ეს მან საბჭოს სხდომაზეც თავად აღნიშნა.

სიუჟეტში დარღვეულია გონივრული ბალანსი წარმოდგენილ მხარეებს შორის, რაც საზოგადოებას უსპობს შესაძლებლობას, სრულად აღიქვან მოცემული ვითარება და ისე შეიქმნან წარმოდგენები თემასთან დაკავშირებით.

“ტვ იმედის” ჟურნალისტებმა მმართველი პოლიტიკური ძალის წევრებს მისცეს საშუალება, გამოეთქვათ დაუსაბუთებელი, გადაუმოწმებელი ბრალდებები განმცხადებლის მიმართ.

კერძოდ:

შალვა პაპუაშვილი: “რაც შეეხება შშმ პირებს, კიდე ერთხელ, ეს არის ტყუილი, მივმართავ ყველას, ყველას გატყუებენ დღეს ეს ორგანიზაციები, გატყუებენ, თითქოს რაღაცა გავლენა ამას შეიძლება ჰქონდეს შესაძლო დაფინანსებაზე. ეს არი ტყუილი.”

რატი იონათამიშვილი: “არ შეიძლება შეზღუდული შესაძლებლობის პოლიტიკური ინტერესებით გამოყენება და ამ მიმართულებით დეზინფორმაციის, არასწორი ინფორმაციის  გავრცელება ჩვენი საზოგადოებისთვის. სამწუხაროდ, გვაქვს ჩვენ დეზინფორმაციული განაცხადები ცალკეული პირების მხრიდან და ეს, ცხადია, არ გამოხატავს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთა პოზიციასა და შეხედულებებს.”

გიორგი ვოლსკი: “თუკი ვინმე აშინებს იმითი, რომ შშმ პირებს შეუწყდებათ დახმარება, ამის გამო, თუკი არ გააკეთებენ განცხადებას, ეს უზნეობაა, და ვინც ეხმარება და თან თანადგომას უცხადებს და ფინანსურად თუ ნებისმიერი სხვა პროგრამით ეხმარება შშმ პირებს, იმას ორდენი ეკუთვნის, მაგრამ როდესაც ცდილობ, რომ ამის შესახებ ინფორმაცია არ გამჟღავნდეს, გამოდის, რომ სხვა გეგმა გაქ. ან შშმ პირებს იყენებ იმ პოლიტიკური უზნეო მიზნებისათვის, რომელიც გაგაჩნია.”

სადავო სიუჟეტი ცალსახად მიკერძოებულია და შეესაბამება “ტვ იმედის” მიერ, ხელისუფლებისადმი არაერთგზის გამოხატულ მხარდამჭერ სარედაქციო პოლიტიკას. ამ სიუჟეტის მიზანია იმ ჯგუფის დისკრედიტაცია, რომელმაც გაბედა და ღიად, კოლექტიურად შეეწინააღმდეგა ე.წ. “აგენტების კანონის”  მიღებას.

“ტვ იმედის” ეს სიუჟეტი ქართული ოცნების  პოლიტიკის  საინფორმაციო მხარდაჭერის ნათელი მაგალითია, ეს ეწინააღმდეგება ეთიკური ჟურნალისტიკის ფუძემდებლურ პრინციპებს და ცალსახად პროპაგანდის ნაწილია.

ეთიკური მედიის ვალია, არ გაავრცელოს ინფორმაცია არცერთი პოლიტიკური ძალის ინტერესების გათვალისწინებით, და მხოლოდ მიუკერძოებლობის პრინციპით იხელმძღვანელოს, რაც მოცემულ შემთხვევაში სრულიად უგულებელყოფილია.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მიკერძოებული და მანიპულაციური ტექსტების, გადაუმოწმებელი ფაქტების ერთობლიობით, ჟურნალისტმა პატივი არ სცა აუდიტორიას, გამოიჩინა არაკეთილსინდისიერება და დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

მეხუთე პრინციპი.

“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”

ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს დაუდგინდეს მე-5 პრინციპის დარღვევა, აუცილებელია:

1. დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);
2. საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.
3. ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.

ქარტიის სამდივნომ, საქართველოს შეზღუდული შესაძლებლობის ქსელის განცხადება  სათანადო წესით გადაუგზავნა “ტვ იმედს”. აღნიშნული ქმნის პრეზუმფციას, რომ მოპასუხისათვის ცნობილი გახდა არსებული პრეტენზიის შესახებ.

ამასთან, სოციალურ ქსელში საჯაროდ გავრცელდა განმცხადებლისა და რესპონდენტის, თომა კაკაბაძის  პოზიცია სიუჟეტში გახმაურებულ ფრაზებსა და  ბრალდებებზე.

დამატებით, საბჭოს სხდომაზე სიუჟეტის ერთ-ერთმა რესპონდენტმა თომა კაკაბაძემ საბჭოს განუცხადა, რომ სადავო მასალის ეთერში გასვლის შემდეგ ხანგრძლივი საუბარი ჰქონდა “ტვ იმედის” ჟურნალისტთან და მასაც აუხსნა, რომ სიუჟეტის ეთიკურობასთან დაკავშირებით პრეტენზიები ჰქონდა.

ამ ყველაფრის ერთობლიობით, საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტს ჰქონდა საკმარისი საფუძველი, სიუჟეტში დაშვებული უზუსტობები შეესწორებინა, რაც არ მომხდარა.

სადავო სიუჟეტი  დღემდე ონლაინ არის ხელმისაწვდომი  და მას არ აქვს არანაირი მინიშნება, რომ გადაცემაში გავრცელებული ინფორმაცია არაზუსტია. ამასთან,  ქარტიის საბჭოს დასკვნით, დადგენილია პირველი პრინციპის (სიზუსტის) დარღვევა.

გამომდინარე აქედან, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა თამარ შარიქაძემ დაარღვია ქარტიის მე-5 პრინციპი.

მეშვიდე პრინციპი.

“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”

განმცხადებელი მიიჩნევს, რომ, როგორც სადავო სიუჟეტი, ისე მისი სათაური: “მოტყუებული შშმ პირთა ნაწილი”, შშმ პირთა შეურაცხმყოფელი და დამაკნინებელია. “ტვ  იმედმა”, განზრახ, ერთი რესპონდენტის ,,გაურკვეველი’’ პასუხი განაზოგადა განცხადების ხელმომწერ 70-მდე სუბიექტის უმრავლესობაზე, რომ მათაც არ იცოდნენ, რაზე აწერდნენ ხელს. შედეგად სიუჟეტში შშმ პირები და  განცხადებაზე ხელმომწერი მრავალწლიანი გამოცდილების მქონე უფლებადამცველი ორგანიზაციები წარმოაჩინეს ადვილად მართვად, მოსატყუებელ, უცოდინარ, არაკომპეტენტურ, დახმარების მიმღებ და მხოლოდ დაფინანსებაზე ორიენტირებულ პირებად/ორგანიზაციებად. განმცხადებლის პოზიციით, ამ ყველაფრით მათ წაახალისეს საზოგადოებაში შშმ პირებისა და მათი ორგანიზაციებისადმი სტერეოტიპების და სტიგმის გამყარება, წყალში ჩაყარეს წლების განმავლობაში შშმ პირთა დამოუკიდებელი ცხოვრების და უფლებების დაცვისკენ მიმართული ცნობიერების ამაღლების ათასობით კამპანიის შედეგები.

ევროპის საბჭოს სტრატეგიის შესაბამისად, “შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირებს უფლება აქვთ ხელი მიუწვდებოდეთ და სრულყოფილად და თანასწორობის საფუძველზე სარგებლობდნენ ადამიანის უფლებებით, რაც დაცულია ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის, ევროპის სოციალური ქარტიისა და გაეროს კონვენციის შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე პირთა უფლებების შესახებ (UNCRPD1), ადამიანის უფლებათა ყველა სხვა საერთაშორისო დოკუმენტებით.” სტრატეგიაში აღნიშნულია, რომ უფლებების ხელმისაწვდომობა, როგორც ეს განსაზღვრულია UNCRPD-ში (მუხლი 9), არის წინაპირობა შშმ პირთათვის, რომ შეძლონ ისარგებლონ ადამიანის უფლებებით აქტიურად, მონაწილეობა მიიღონ და წვლილი შეიტანონ სრულად და თანაბრად საზოგადოებაში, იყვნენ დამოუკიდებლები და გააკეთონ არჩევანი ცხოვრების ყველა ასპექტთან დაკავშირებით.

დისკრიმინაცია შეიძლება დადგინდეს, როდესაც ადამიანს ეზღუდება გარკვეული უფლებები და შეზღუდული შესაძლებლობების საფუძვლით მას განსხვავებულად [უკეთესად ან უარესად] ეპყრობიან.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო სიუჟეტში გამოყენებული ფრაზებით: "ადამიანებმა, რომლებიც კონკრეტულ კანონს აპროტესტებენ, მის წინააღმდეგ განცხადებას ავრცელებენ, არცერთი დოკუმენტის შინაარსი არ იციან და მათ პოლიტიკური მიზნებისთვის იყენებენ”; “დონორებს მათი დაფინანსებული ენჯეო სექტორი შეცდომაში შეჰყავთ და ამ გზით მათი ფინანსების დამალვას ცდილობენ. აგორებული კამპანია კი შეზღუდული შესაძლებლობის  მქონე პირთა სახელის გამოყენებას და მათ მოტყუებას ემსახურება”, დაირღვა ქარტიის მე-7 პრინციპი. საკითხის მსგავსი სახით გაშუქებამ გამოიწვია შშმ პირთა დისკრიმინაცია და ხელი შეუწყო მათ მიმართ სტიგმის, სტერეოტიპის გაძლიერებას, რომ შეზღუდული შესაძლებლობების გამო ისინი მარტივად ექცევიან სხვისი გავლენის ქვეშ. სიუჟეტის მიხედვით ისეა წარმოჩენილი, თითქოს შშმ პირებმა არ იციან იმ კანონის შინაარსი, რომელსაც აპროტესტებენ, შეცდომაში არიან შეყვანილი ვიღაცის მიერ, მათ იყენებენ, აშინებენ, რომ დაფინანსება შეუწყდებათ და ა.შ.

სიუჟეტში გამოყენებული ფრაზები ქმნის ისეთ წარმოდგენას, რომ თითქოს განცხადებაზე ხელმომწერებმა არ იციან, თუ რას მოაწერეს ხელი, რომ თითქოს ეს მათ ბრმად გააკეთეს. ეს ყოველივე კი მათ ნეგატიურ კონტექსტში წარმოაჩენს და საზოგადოებას უქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს შშმ პირები მათი შეზღუდული შესაძლებლობების გამო, მარტივად ექცევიან გავლენის ქვეშ და მარტივად სამართავები არიან.

ამ ყველაფრით სიუჟეტის ავტორმა ამ ჯგუფის მიმართ სტიგმის გაძლიერებას შეუწყო ხელი, რაც ცალსახად ქარტიის მე-7 პრინციპის დარღვევაა.

ასევე, სიუჟეტში ჩანს მმართველი გუნდის წარმომადგენლების დისკრიმინაციული განცხადებები: შალვა პაპუაშვილის მიმართვა შშმ პირების მიმართ, რომ “ყველას გატყუებენ”; “არ შეიძლება შეზღუდული შესაძლებლობის პოლიტიკური ინტერესებით გამოყენება”; “ ვინც … ეხმარება შშმ პირებს, იმას ორდენი ეკუთვნის, მაგრამ როდესაც ცდილობ, რომ ამის შესახებ ინფორმაცია არ გამჟღავნდეს, გამოდის, რომ სხვა გეგმა გაქ. ან შშმ პირებს იყენებ იმ პოლიტიკური უზნეო მიზნებისათვის, რომელიც გაგაჩნია”, რაც განსაკუთრებით საშიშია, ვინაიდან მათ შეიძლება მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინონ საზოგადოების იმ ნაწილზე, რომელთა ცნობიერებაშიც კვლავ არსებობს სტერეოტიპული დამოკიდებულება შეზღუდული შესაძლებლობების მიმართ.

ჟურნალისტი ვალდებულია, ერკვეოდეს, რას ნიშნავს დისკრიმინაცია და დისკრიმინაციის, სტიგმის წახალისება. მედიას არადისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბებასა და სტერეოტიპების შემცირებაში მნიშვნელოვანი როლი აკისრია.

საბჭო დადგენილ პრაქტიკაში აღნიშნავს, რომ  მედია, შესაძლოა, მარტივად გახდეს სტერეოტიპების გაღრმავების ხელისშემწყობი, თუკი თითოეულ შემთხვევას სიფრთხილით არ მოეკიდება და გაშუქების კუთხესა თუ ტერმინოლოგიაზე არ იფიქრებს.

მედიასაშუალებები უნდა ცდილობდნენ, არ წაახალისონ არატოლერანტული, დისკრიმინაციული გარემოს ჩამოყალიბება. მედიას აქვს სოციალური პასუხისმგებლობა, არა მხოლოდ არ გაამძაფროს დისკრიმინაცია, არამედ საინფორმაციო ქმედებებით ხელი შეუწყოს საზოგადოებაში არსებული ირაციონალური შიშებისა და ზიზღის წინააღმდეგ ბრძოლას. 

საბჭო აღნიშნავს, რომ ჟურნალისტი ვალდებულია, გაემიჯნოს  დისკრიმინაციულ, სტერეოტიპულ გამონათქვამებს და არ შეუწყოს ხელი მათ გაღრმავებას, რაც მოცემულ სიუჟეტში დარღვეულია და ჟურნალისტის გამონათქვამები თავად არის დისკრიმინაციის შემცველი. ამასთან, თავად სიუჟეტიც გაჯერებულია მმართველი ძალის დისკრიმინაციული კომენტარებით.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

თამარ შარიქაძემ დაარღვია ქარტიის 1-ელი,, მე-5 და მე-7 პრინციპები.

23 ივნისი, 2024 წელი

საქმე N745, N746, N747, N748

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გელა მთივლიშვილი, ნინო კაპანაძე, საბა წიწიკაშვილი, მანანა ქველიაშვილი, ხატია ღოღობერიძე, ირმა ზოიძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე

აღწერილობითი ნაწილი:

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა მოსამართლე მადონა მაისურაძემ. განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 31 მარტს, 1-ელ და 4 აპრილს ტელეკომპანია “იმედის” ეთერში გასულ გადაცემებში დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის 1-ელი და მე-11 პრინციპები.

მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ: მარიამ ქართველიშვილი, ხატია ქვათაძე, ლევან ჯავახიშვილი, ქეთი ქაშაკაშვილი, ლევან კვატაშიძე და ვარლამ წიკლაური.

საქმის განხილვის თავისებურებები:

საბჭოს სხდომა წარიმართა ქარტიის ოფისში, ჰიბრიდულ ფორმატში, კერძოდ, საბჭოს წევრების ნაწილი სხდომაში მონაწილეობდა დისტანციურად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა და საბჭოს პოზიცია წარმოუდგინა განმცხადებელმა მადონა მაისურაძემ.

მოპასუხე ჟურნალისტები სხდომას არ დასწრებიან და არც თავიანთი შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

განმცხადებელი თავდაპირველად დავობდა 1-ელი (სიზუსტე), მე-3 (დადასტურებული წყარო) და მე-11 (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) პრინციპების დარღვევაზე..

განხილვისას, მას შემდეგ, რაც განემარტა ქარტიის პრინციპები, განმცხადებელმა მე-3 პრინციპი მოხსნა. საბოლოოდ, განმცხადებელმა დააზუსტა, რომ სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტმა ქარტიის 1-ელი და მე-11 პრინციპები დაარღვია.

სამოტივაციო ნაწილი:

TV “იმედის” ეთერში გასული სიუჟეტების ქრონოლოგია და სადავო ფრაზები:

1. 31 მარტი, 2024 წელი, 11:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, “მოსამართლე ალიბი” 11:07 სთ.

ვარლამ წიკლაურის სადავო ფრაზები:

„ქრონიკის წყაროს ინფორმაციით, საქართველოში აკრედიტებულმა ერთ-ერთმა საელჩომ თავის თანამშრომლებთან ერთად ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე ევროპული ქვეყნის დედაქალაქში წაიყვანა. წყაროს ცნობით, ისინი ხუმრობით ამბობენ, რომ ვეტინგის მომხრე მოსამართლეებთან ერთად „მოსამართლე ალიბიც“ თან ჰყავთ წაყვანილი. „ქრონიკა“ მოსამართლეთა ვინაობის, მათი ვიზიტის მიზნებისა და დამატებითი ინფორმაციის დაზუსტებას ცდილობს. ინფორმაციის დაზუსტების მიზნით, ჩვენ დავუკავშირდით ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს. საელჩოში ამბობენ, რომ დღეს დასვენების დღეა. ასევე, დავუკავშირდით იმ მოსამართლეებს, რომელთაც საჯაროდ აქვთ დაფიქსირებული, რომ ე.წ. ვეტინგს ეთანხმებიან. „ქრონიკის“ კითხვას ხუთმა მოსამართლემ უპასუხა. ისინი „ქრონიკის“ წყაროს ინფორმაციას უარყოფენ. ვეტინგის მომხრე სხვა მოსამართლეები ჩვენს კითხვას ჯერჯერობით უპასუხოდ ტოვებენ”.

2. 1 აპრილი, 2024 წელი, 17:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, „”ვეტინგის” მომხრე მოსამართლეების ევროპული ვოიაჟი“ 17:07 სთ.

ქეთი ქაშაკაშვილის სადავო ფრაზები:

“მმართველი გუნდის შეფასებით, ვეტინგის მომხრე მოსამართლეების რომში მოგზაურობა მათი საჯარო პოზიციის გამო ერთგვარ წახალისებას ჰგავს, რაც მათივე თქმით, სასამართლო ხელისუფლებაში ჩარევას ნიშნავს”.

„ქრონიკის წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციით, ამერიკის საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით 3 მოსამართლე: ეკა არეშიძე, მადონა მაისურაძე და თამარ ხაჟომია იტალიაში წაიყვანა. წყაროს მიერ მოწოდებული ინფორმაციით, ისინი ხუმრობენ, რომ თან ჰყავდათ მოსამართლე - ალიბი, სავარაუდოდ, საუბარია მათთან ერთად მყოფ მოსამართლეზე - თამარ ჩიხლაძეზე”.

3. 1 აპრილი, 2024 წელი, 20:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, “„ვეტინგის მომხრეთა რომაული ვოიაჟი“ 20:08 სთ.

ლევან  ჯავახიშვილის სადავო ფრაზები:

„სასამართლოსთან დაკავშირებული კამპანიის ნაწილად განიხილავს ხელისუფლება ვეტინგის თემას, რომელსაც ასევე ნაც. მოძრაობა განსაკუთრებულად ლობირებს. სასამართლოს დამორჩილების მცდელობად შეფასებული ინიციატივა მოსამართლეთა უმრავლესობისთვის, რამდენიმე გამონაკლისის გარდა, მიუღებელია”.

ხატია ქვათაძის სადავო ფრაზები:

„სწორედ უმცირესობაში მყოფი ვეტინგის მომხრეები რომში ამერიკის საელჩოს თანამშრომელთან ერთად აღმოჩნდნენ”.

მარიამ ქართველიშვილის სადავო ფრაზები:

„ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე დიპლომატიური მისიის წარმომადგენელმა ევროპაში სამოგზაუროდ წაიყვანა, ინფორმაცია ქრონიკას წყარომ მიაწოდა. მისივე ცნობით, ევროპული ტურნეს მონაწილეებს შორის იყო მოსამართლე, რომელზეც სხვები ხუმრობით ამბობდნენ, რომ თან ჰყავდათ მოსამართლე - ალიბი”.

4. 4 აპრილი, 2024 წელი, 14:00 სთ.-იანი “ქრონიკა”, „ვეტინგის მომხრე მოსამართლეების ევროპული ვოიაჟი“ 14:29 სთ.

ლევან კვატაშიძის სადავო ფრაზები:

„რა მიზნით იმყოფებოდნენ მოსამართლეები ევროპაში - „ქრონიკამ“ სასამართლო სისტემის წარმომადგენლებს: მადონა მაისურაძეს, ეკა არეშიძეს და ლევან დარბაიძეს კონკრეტული კითხვებით მიმართა. ეკა არეშიძე აცხადებს, რომ ნატა წნორიაშვილთან ერთად სამ სასწავლო პროცესზე ევროპასა და ამერიკაში ნამდვილად იმყოფებოდა, ბოლო ვიზიტი კი მისივე ინფორმაციით, 2017 წელს შედგა. რაც შეეხება მადონა მაისურაძეს, მოსამართლემ „ქრონიკის“ ჟურნალისტის კითხვას სატელეფონო შეტყობინებით უპასუხა - ვციტირებ: „ნატა წნორიაშვილთან ერთად, ნაფიც მსაჯულთა სასამართლოს განვითარების პროექტის ფარგლებში, შტატებში ნამყოფი ვარ მხოლოდ ერთხელ 2017 წელს“. მოსამართლე ლევან დარბაიძემ კი „ქრონიკასთან“ სატელეფონო საუბრისას წნორიაშვილთან ერთად მივლინებაში ყოფნა საერთოდ უარყო. ცნობისთვის, ნატა წნორიაშვილი ამერიკის საელჩოში იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორია. მოსამართლეების ევროპაში ვიზიტს მმართველი პარტია სასამართლო სისტემაში ჩარევად აფასებს, ოპოზიციაში კი აზრი ორად გაიყო. ნაწილი პრობლემას ვერ ხედავს, ნაწილს კი ვიზიტი რეალურ მიზნებთან დაკავშირებით გარკვეული კითხვები აქვს”.

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”.

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ იმსჯელა სიუჟეტებში აღწერილ გარემოებებზე, გადაცემების შინაარსსა და განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილ მტკიცებულებებზე და დაადგინა, რომ სიუჟეტები არის მანიპულაციური და საზოგადოებისთვის ისეთი გზავნილების მიწოდებას ემსახურება, რომელთა ნაწილიც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სიუჟეტებში წარმოდგენილი ფაქტები ქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს მოსამართლეები, მათ შორის, მადონა მაისურაძე, აშშ-ის საელჩოს წარმომადგენელმა წაიყვანა იტალიაში, თუმცა აღნიშნული არ არის გამყარებული შესაბამისი მტკიცებულებებით. მეტიც, განმცხადებლის მიერ წარმოდგენილი დოკუმენტები საპირისპიროს ამტკიცებს.

სიუჟეტში ვხვდებით ფრაზებს: “საქართველოში აკრედიტებულმა ერთ-ერთმა საელჩომ თავის თანამშრომლებთან ერთად ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე ევროპული ქვეყნის დედაქალაქში წაიყვანა”;
„ამერიკის საელჩოს იუსტიციის და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით 3 მოსამართლე: ეკა არეშიძე, მადონა მაისურაძე და თამარ ხაჟომია იტალიაში წაიყვანა“;

ვეტინგის მომხრე რამდენიმე მოსამართლე დიპლომატიური მისიის წარმომადგენელმა ევროპაში სამოგზაუროდ წაიყვანა”.

სადავო მასალებში ამ ამბის ასეთი ფორმულირებით გაშუქებით „იმედის“ ჟურნალისტები ცხადად მიანიშნებენ, რომ  საელჩომ თუ მისმა წარმომადგენელმა მოსამართლეები იტალიაში თავისი ხარჯებით დაასვენა, რაც იყო ჯილდო ე.წ. ვეტინგის მხარდაჭერისათვის.

განმცხადებელმა საბჭოს წარმოუდგინა ბილეთების შეძენის, სასტუმროს დაჯავშნის და მოგზაურობისთვის საჭირო სხვა ხარჯებისთვის თანხების პირადი ანგარიშიდან გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტები, რაც ადასტურებს, რომ იტალიაში მოგზაურობა არ იყო დაგეგმილი და დაფინანსებული აშშ-ის საელჩოს ან/და მათი თანამშრომლის მიერ.

საბჭოსთვის წარმოდგენილ მტკიცებულებებში ასახულია მოგზაურობამდე რამდენიმე თვით ადრე დაწყებული პირადი მიმოწერა მოსამართლე მადონა მაისურაძესა და მის კოლეგა მეგობრებს შორის, რაც ცხადად წარმოაჩენს, რომ ეს იყო მეგობრების მიერ წინასწარ დაგეგმილი პირადი მოგზაურობა და არა ვინმეს საჩუქარი.

ხანგრძლივი მიმოწერიდან ჩანს, რომ მოსამართლეებმა და ნატა წნორიაშვილმა (საელჩოს წარმომადგენელი) პირადი, მეგობრული ურთიერთობებიდან გამომდინარე, თავად დაგეგმეს და გაიღეს ხარჯები იტალიაში მოგზაურობისთვის. 

„იმედის“ ჟურნალისტებმა აღნიშნული თემა ფორსირებულად და შესაბამისი გადამოწმების გარეშე გააშუქეს, ისე რომ სათანადოდ არ სცადეს „ბრალდებული“ მოსამართლეებისგან კომენტარის მოპოვება. „წყაროსგან მიწოდებული ამბავი“ ისე გააშუქეს, რომ არ ჰქონდათ მოგზაურობაში მონაწილე არც ერთი ადამიანის კომენტარი.

მასალებში ჟურნალისტი აღნიშნავს, რომ: „ქრონიკა“ მოსამართლეთა ვინაობის, მათი ვიზიტის მიზნებისა და დამატებითი ინფორმაციის დაზუსტებას ცდილობს“, რომ მათ დარეკეს ამერიკის საელჩოში, თუმცა პასუხი ვერ მიიღეს საელჩოში დასვენების დღის გამო.

საბჭო მიიჩნევს, რომ აღნიშნული თემა ასეთ ფორსირებულ გაშუქებას არ საჭიროებდა. სიზუსტის უზრუნველსაყოფად “იმედის” ჟურნალისტებს მეტი ძალისხმევა უნდა გაეღოთ და ინფორმაციის გადამოწმებაზე მეტი დრო უნდა დაეხარჯათ.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მოპასუხეებმა ინფორმაციის გადასამოწმებლად არ გაიღეს საკმარისი ძალისხმევა, არ დააზუსტეს მოსამართლეების მოგზაურობასთან დაკავშირებით ინფორმაცია  სასამართლოს ადმინისტრაციაში ან იუსტიციის უმაღლეს საბჭოში, არ მოიკითხეს, იყვნენ თუ არა მოსამართლეები ევროპაში სამსახურებრივი მიზნით, ანდა პირადი შვებულების ფარგლებში. გადამოწმების ასეთი მცდელობები “იმედის” მასალებში არ ჩანს.

მნიშვნელოვანია, რესპონდენტს მიეცეს შესაძლებლობა, ისარგებლოს პასუხის უფლებით, რაც გულისხმობს მისთვის არა მხოლოდ კითხვების დასმას, არამედ მათზე საპასუხოდ და მოსამზადებლად გონივრული დროის მიცემას. სწორედ ამის დარღვევის მაგალითია ის, რომ „იმედის“ ჟურნალისტმა მადონა მაისურაძეს მისწერა 31 მარტს 00:54 სთ.-ზე, მისი იტალიიდან გამოფრენის ღამეს (მოსამართლემ საბჭოს განუმარტა, რომ მინაწერი დაგვიანებით ნახა), ხოლო სიუჟეტი ეთერში გავიდა რამდენიმე საათში, 1 აპრილის დილის 11-საათიან ქრონიკაში, მიუხედავად იმისა, რომ ამ ამბის დაჩქარებულად გაშუქების არანაირი ობიექტური საჭიროება არ არსებობდა.

ამასთან, გასათვალისწინებელია შეტყობინების  შინაარსიც: „ქალბატონო მადონა, ძალიან დიდი ბოდიში, გვიან გწერთ. ტვ იმედიდან გაწუხებთ, თქვენ ევროპაში ბრძანდებით? გარკვეული ინფორმაცია მოგვაწოდეს და დაზუსტება მინდა თუ შეიძლება”.

საბჭო განმარტავს, რომ ეთიკური ჟურნალისტის მიზანია, ერთ წყაროზე დაფუძნებული ამბავი გადაუმოწმებლად არ გავრცელდეს. ამიტომაც, ასეთ დროს მნიშვნელოვანია რესპოდენტისთვის გაგზავნილ შეტყობინებაში ჩანდეს, რა თემაზე სურს ჟურნალისტს მისი კომენტარი. ეს, ერთი მხრივ, აზღვევს ჟურნალისტს, რომ მან მიიტანა რესპოდენტამდე თემის შინაარსი, და მეორე მხრივ, თუ მისი ინფორმაცია მცდარია, ზრდის შანსს, რომ მცდარი ინფორმაციის გაშუქების აღკვეთის მიზნით რესპოდენტი გამოეხმაურება და შესაბამის კომენტარს მისცემს.

ჟურნალისტის შეკითხვიდან უნდა ჩანდეს თემა, რომელსაც ეხება მოსამზადებელი სიუჟეტი და ნათლად უნდა იყოს ჩამოყალიბებული შეკითხვის შინაარსი, რაც მოცემულ შემთხვევაში არ არის დაცული.

მოგვიანებით, მოსამართლე მადონა მაისურაძემ “იმედის” ჟურნალისტს შეატყობინა, რომ მას შეეძლო მისთვის ეტაპობრივად მიეწოდებინა მოგზაურობისთვის საჭირო პირადი გადარიცხვების დამადასტურებელი დოკუმენტები, თუმცა ჟურნალისტი ამ შეთავაზებით აღარ დაინტერესდა. შედეგად, “იმედის” სიუჟეტებში მაისურაძის პირადი გადარიცხვების მტკიცებულებები ვერ მოხვდა.

გამომდინარე აქედან, საბჭო მიიჩნევს, რომ “იმედის” ჟურნალისტებმა სათანადოდ არ გადაამოწმეს ინფორმაცია, სათანადოდ არ სცადეს იმ მოსამართლეების კომენტარების და პოზიციების ასახვა, რომლებიც მათი მასალებით უარყოფითად წარმოჩინდნენ და ამით პატივი არ სცეს სიზუსტეს, საკუთარ მაყურებელს და ქარტიის პირველი პრინციპი დააღვიეს.

Მე-11 პრინციპი.

„ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: ფაქტის განზრახ დამახინჯება.“

საბჭომ საქმის განხილვის შედეგად დაადგინა, რომ დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპიც. პირველი პრინციპის დარღვევა ავტომატურად მე-11 პრინციპის დარღვევას არ იწვევს. სადავო მასალებს მთლიანობაში აქვს პოლიტიკური შინაარსი და “ვეტინგის” მხარდაჭერის გამო, მოსამართლეთა დისკრედიტაციის მცდელობას წარმოადგენს.

საბჭოს მიერ ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება, თუ დადგინდა, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;
2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;
3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

„იმედის“ ყველა სადავო მასალის მთავარი მიზანი იყო „გაეშავებინა“ მოსამართლეები, რომლებიც ქართულ სასამართლო სისტემაში არსებულ უმცირესობას წარმოადგენენ,  ეთანხმებიან ვეტინგს (მოსამართლეების კეთილსინდისიერების შემოწმებას) და ხშირად ღიად გამოხატავენ ისეთ პოზიციას, რომელიც ე.წ. გავლენიანი მოსამართლეების უმრავლესობის პოზიციას ეწინააღმდეგება.

ამ თემის კამპანიური გაშუქებით, „იმედმა“ ვეტინგის მოწინააღმდეგე მოსამართლეების დისკრედიტირება სცადა და ამისათვის გადაუმოწმებელი, არაზუსტი ფაქტები გამოიყენა.

„იმედის“ განზრახვას ადასტურებს ამ თემის პროპაგანდისტული გაშუქება, მაყურებლამდე ამბის “ქართული ოცნების”  პროპაგანდისტული გზავნილების ტირაჟირებით მიტანა, რაც „იმედის“ მხრიდან სიზუსტის განზრახ უპატივცემულობას წარმოადგენს და საბჭოს არწმუნებს, რომ „იმედმა“ ეს განზრახ გააკეთა და ამით ქარტიის მე-11 პრინციპი დაარღვია.

ამბის პირველად გაშუქების შემდგომ, სიუჟეტებში „იმედის“ ჟურნალისტები ჯიუტად მიანიშნებდნენ, რომ მოსამართლეები ევროპულ მოგზაურობაში აშშ-ის საელჩომ და მისმა თანამშრომელმა წაიყვანეს.

იმ მომენტისთვის ამ ფაქტს არც ამერიკის საელჩო და არც თავად მოსამართლეები არ ადასტურებდნენ და მოსამართლე მადონა მაისურაძე “იმედის” ჟურნალისტებს სთავაზობდა მტკიცებულებებს იმის საჩვენებლად, რომ მოგზაურობა თავად დააფინანსეს.

ერთ-ერთმა მონაწილე მოსამართლემ, ეკა არეშიძემ, საჯაროდ გაავრცელა განცხადება, რათა განემარტა, რომ ეს მოგზაურობა იყო პირადი სახსრებით დაფინანსებული, მეგობრებთან ერთად მისი დაბადების დღის აღნიშვნის მიზნით.

მიუხედავად ამისა, ჟურნალისტები ამბავს მაინც ისე აშუქებდნენ, თითქოს მოსამართლეების იტალიაში დასვენება საელჩოს მიერ დაფინანსებული ჯილდო ყოფილიყო.

„იმედის“ ჟურნალისტების განზრახვას, დაემახინჯებინათ ფაქტები, ადასტურებს მოსამართლე ეკა არეშიძის ფეისბუქ პოსტის არასრულყოფილად, მანიპულაციურად გაშუქებაც. პოსტში  მოსამართლე მოგზაურობის დაგეგმვის და დაფინანსების ნიუანსებს დეტალურად აღწერს.

ამ დაუზუსტებელი გზავნილით „იმედის“ ჟურნალისტებმა მაყურებელს ხელისუფლების წევრი და მხარდამჭერი პოლიტიკოსების კომენტარები შესთავაზეს. გიორგი ვოლსკი ამბობს: „შეიძლება თვლიდეს მოსამართლე გარკვეული, რომ საქართველოს სასამართლო და ზოგადად საქართველო იმსახურებს ასეთ დამცირებას, როგორიც არი უცხოური ჩარევა მისი ამა თუ იმ სფეროს ორგანიზებაში. მაგრამ, როდესაც ეს ვინმეები არიან გაერთიანებული გარკვეულ ჯგუფში და სარგებლობენ უცხო ქვეყნის რაღაც გარკვეული უცხო ქვეყნის მხრიდან გარკვეული პრივილეგიით, მგზავრობით, რაღაც ღონისძიებებში მონაწილეობის მიღებით, რა საკვირველია, ეს უნდა განვიხილოთ, როგორც გარკვეული პოლიტიკური დემარში”.

გურამ მაჭარაშვილის პოზიცია: „ეს ჰგავს ზუსტად იმას, რომ როდესაც ბავშვი დაგიჯერებს და წაიყვან მერე, უყიდი შოკოლადებს და ეტყვი, რო კიდე წაგიყვან, თუკი დამიჯერებ და იმას იტყვი, რასაც დაგავალებ, აი, ამას ჰგავს სამწუხაროდ, ამ რამდენიმე მოსამართლის ვოიაჟი უცხოეთში, როდესაც მათ პრაქტიკულად კეთილსინდისიერებაზე თქვეს უარი, რომ ჩვენ არ ვიცით, ვართ თუ არა კეთილსინდისიერები.“

იაგო ხვიჩიას პოზიცია: „სავარაუდოდ, რომაული არდადაგები მოუწყვეს ჩვენს მოსამართლეებს. იმსახურებდნენ, იმსახურებდნენ.“

„სადღაც სიარულის შესახებ მე ინფორმაცია არ მაქვს, მაგრამ ვიღაცა თუ მეტყვის, რომ ამერიკელები სადღაც ევროპაში აკატავებენ ჩვენს მოსამართლეებს, მე არ მჯერა ამისი, რომ ეს მხოლოდ გასეირნება არი ამ მოსამართლეების”.

კახა კალაძის პოზიცია: „საქართველო არ არის რომელიმე ქვეყნის გუბერნია ან რომელიმე ქვეყნის შტატი. ჩვენ ვართ დამოუკიდებელი ქვეყანა, გვაქვს ჩვენი კონსტიტუცია და ყველამ კეთილი უნდა ინებოს და პატივი სცეს ამ ყველაფერს, პატივი სცეს, პატივი სცეს ჩვენს სახელმწიფოებრიობას და პატივი სცეს ქართველ ხალხს”.

ანრი ოხანაშვილი: „ნებისმიერი ასეთი ვოიაჟები, არ ვიცი რომაული არდადეგები უნდა დავარქვათ, თუ რა უნდა დავარქვათ, სერიოზულ კითხვის ნიშნებს აჩენს. სულ მცირე, რა თქმა უნდა უხერხულობას აჩენს სხვა კოლეგა-მოსამართლეებთან მიმართებაში, მაგრამ მთავარი აქ ის არის, რომ ეს აყალიბებს განცდებს და ახალისებს, რომ კონკრეტულმა მოსამართლეებმა არა კონსტიტუციისა და კანონის შესაბამისად, არამედ სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით იმოქმედონ”.

ირაკლი ზარქუა: „თუ რამეს უნდა დაერქვას თავისი სახელი, ეს არის აი, ეს კლანი ეტყობა, რაღაც ვიწრო ჯგუფი მოსამართლეების, რომლებსაც არ გააჩნიათ არანაირი ღირებულება, ავტორიტეტი და ასე შეუძლია რაღაც თანამშრომელს ამა თუ იმ საელჩოსი დააფინანსონ და შემდეგ მართონ, რა განცხადებაც უნდა ის აკეთებინონ. პაესტკებში გაცვლილი მოსამართლის მანტია - ნუ, ასე შეიძლება რო შევაფასოთ ეს და ყოჩაღ თქვენ  აფერუმ თქვენს ღირსებას”.

ირაკლი ქადაგიშვილი: „აი ესეთი მიკერძოებული ურთიერთობა, მიკერძოებული წასვლა-წამოსვლა და შემდგომ, აი ამ, ასე ვთქვათ, ერთგვარი, თუ გინდათ, ესე დავარქვათ, აი ამ ერთგვარი კლანის ჩამოყალიბება სწორედ არის ის, რაც კლანურობას და სწორედ რაც სასამართლოს ერთიანობას და დამოუკიდებლობას ურეცხავს ძირს. ამიტომ ეს ყოვლად მიუღებელია”.

„შოკოლადების სანაცვლოდ დავალებების შესრულება“, „პოლიტიკური დემარში“, „პაესტკებში გაცვლილი მოსამართლის მანტია“, „კლანი“ - ამ და სხვა მსგავსი ფრაზების გაჟღერებით და გადაცემების მთლიანი კონტექსტით „იმედის“ ჟურნალისტები, როგორც მმართველი პოლიტიკური გუნდის პროპაგანდის გამავრცელებლები, მანიპულაციურად ცდილობენ, მოსამართლეების მოგზაურობა სასამართლოს დისკრედიტაციასა და მოსამართლეთა სანქცირებას დაუკავშირონ.

ამ ამბის ამგვარი გაშუქება რეპუტაციულ ზიანს აყენებს განმცხადებელს და მის კოლეგა მოსამართლეებს, იწვევს მათ ნეგატიურ კონტექსტში წარმოჩენას და მათი, როგორც  ხელისუფლების საწინააღმდეგო პოზიციის ღიად გამომხატველი მოსამართლეები, კომპრომეტირებას ემსახურება.

ყოველივე ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე, საბჭო მიიჩნევს, რომ „იმედის“ ჟურნალისტებმა განზრახ არაზუსტად, მანიპულაციურად გააშუქეს ფაქტები, განზრახ არ გადაამოწმეს მათთვის მიწოდებული ინფორმაცია, რითაც ქარტიის მე-11 პრინციპი დაარღვიეს.

Სარეზოლუციო ნაწილი

ჟურნალისტებმა: მარიამ ქართველიშვილმა, ხატია ქვათაძემ, ლევან ჯავახიშვილმა, ქეთი ქაშაკაშვილმა, ლევან კვატაშიძემ და ვარლამ წიკლაურმა დაარღვიეს ქარტიის 1-ლი და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა 1

სადავო მასალა 2

სადავო მასალა 3

სადავო მასალა 4

განცხადება

23 ივნისი, 2024 წელი

საქმე N749, N750

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გელა მთივლიშვილი, ნინო კაპანაძე, საბა წიწიკაშვილი, მანანა ქველიაშვილი, ხატია ღოღობერიძე, ირმა ზოიძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე

აღწერილობითი ნაწილი:

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა მოსამართლე მადონა მაისურაძემ. განმცხადებელი მიიჩნევდა, რომ 2024 წლის 1 აპრილს ტელეკომპანია POSTV-ის  ეთერში გასულ გადაცემებში დაირღვა საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ: ქეთი მამრიკიშვილი, ანა შანიძე და ანა აშორდია.

საქმის განხილვის თავისებურებები:

საბჭოს სხდომა წარიმართა ქარტიის ოფისში, ჰიბრიდულ ფორმატში,  კერძოდ, საბჭოს წევრების ნაწილი სხდომაში მონაწილეობდა დისტანციურად.

ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს  საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ  ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სხდომას ესწრებოდა და საბჭოს პოზიცია წარმოუდგინა განმცხადებელმა, მადონა მაისურაძემ.

მოპასუხე ჟურნალისტები სხდომას არ დასწრებიან და არც შეპასუხება წარმოუდგენიათ წერილობით.

განმცხადებელი თავდაპირველად დავობდა პირველი (სიზუსტე), მე-3 (დადასტურებული წყარო) და მე-11 (ფაქტის განზრახ დამახინჯება) პრინციპების ფარგლებში.

განხილვის ეტაპზე, მას შემდეგ, რაც განემარტა ქარტიის პრინციპები, განმცხადებელმა მე-3 პრინციპი მოხსნა. საბოლოოდ, განმცხადებელმა დააზუსტა, რომ სადავო სიუჟეტში ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

სამოტივაციო ნაწილი:

POSTV-ის ეთერში გასული სიუჟეტების ქრონოლოგია და სადავო ფრაზები:

1. 1 აპრილი, 2024 წელი, 13:00 სთ.-იანი “ახალი ამბები”, “მოსამართლეების საიდუმლო ვიზიტი” 13:04 სთ.

ანა შანიძის სადავო ფრაზები (წამყვანი ქეთი მამრიკიშვილი):

„სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად ვრცელდება ინფორმაცია, რომ საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით, ვეტინგის მომხრე 3 მოსამართლე იტალიაში წაიყვანა. რომაული არდადეგებით ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე წაახალისეს.” 

2. 1 აპრილი, 2024 წელი, 19:00 სთ.-იანი “ახალი ამბები”, “სასამართლო ხელისუფლების დისკრედიტაციის კამპანია” 19:07 სთ.

ანა აშორდიას სადავო ფრაზები:

“სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად ვრცელდება ინფორმაცია, რომ ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეები  რომაული არდადეგებით დააჯილდოვეს. საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს წარმომადგენელმა ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე იტალიაში წაიყვანა.“

პირველი პრინციპი.

„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“

ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, სადავო სიუჟეტში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.

საბჭომ იმსჯელა სიუჟეტებში აღწერილ გარემოებებზე, მათ მთლიან კონტექსტზე და დაადგინა, რომ სიუჟეტები არის მანიპულაციური და საზოგადოებისთვის ისეთი გზავნილების მიწოდებას ემსახურება, რომელთა ნაწილიც არ არის სათანადოდ გადამოწმებული და დადასტურებული.

საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალები ქმნის შთაბეჭდილებას, თითქოს მოსამართლეები, მათ შორის მადონა მაისურაძე, აშშ-ის საელჩოს წარმომადგენელმა წაიყვანა იტალიაში დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით და ეს იყო “ჯილდო” მათ მიერ “ვეტინგის” ღიად მხარდაჭერის სანაცვლოდ.  სიუჟეტებში ეს ინფორმაცია არ არის გამყარებული შესაბამისი მტკიცებულებებით. 

სიუჟეტში არის ჟურნალისტების მიერ მტკიცებით ფორმაში წარმოთქმული ფრაზები: “საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით, ვეტინგის მომხრე 3 მოსამართლე იტალიაში წაიყვანა”; “რომაული არდადეგებით ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე წაახალისეს”;  “ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეები  რომაული არდადეგებით დააჯილდოეს. საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს წარმომადგენელმა ეკა არეშიძე, თამარ ხაჟომია და მადონა მაისურაძე იტალიაში წაიყვანა”.

სიუჟეტებში არ არის ამ ფრაზების შინაარსის დამამტკიცებელი ფაქტები და არ არის წარმოჩენილი ბრალდების ადრესატების პოზიციები.

სიუჟეტების მიხედვით, ჟურნალისტები ამ ბრალდებების გახმაურებისას არ ეყრდნობოდნენ სათანადოდ, ქარტიის სტანდარტების შესაბამისად, გადამოწმებულ ფაქტებს. ინფორმაცია არ იყო გადმოცემული სულ მცირე ორ ურთიერთდამოუკიდებელ წყაროზე დაყრდნობით და ეფუძნებოდა მაყურებლისთვის გაურკვეველ წყაროს, რომლის მოწოდებული ინფორმაციის გადამოწმება POSTV-ის ჟურნალისტებს სათანადოდ არ მოუხდენიათ.

განმცხადებელმა, მოსამართლე მადონა მაისურაძემ, საბჭოს წარმოუდგინა გადარიცხვებისა და პირადი მიმოწერის ამსახველი დოკუმენტები, რაც ადასტურებს, რომ ეს მოგზაურობა საელჩოს თუ მისი წარმომადგენლის მიერ არ ყოფილა დაორგანიზებული.

განმცხადებლის განმარტებით, მან და მისმა მოსამართლე მეგობრებმა, ასევე ნატა წნორიაშვილმა (აშშ-ის საელჩოს თანამშრომელი) პირადი მეგობრული ურთიერთობებიდან გამომდინარე, თავად გაიღეს ხარჯები - იტალიაში მოგზაურობა დიდი ხნით ადრე დაგეგმეს. მოსამართლემ საბჭოს ამის დამადასტურებელი მიმოწერის ასლებიც წარმოუდგინა.

სიუჟეტებში არ ჩანს, რომ ინფორმაციის ეთერში გაშვებამდე ჟურნალისტებს ჰქონდათ მცდელობა, გადაემოწმებინათ ინფორმაცია ამერიკის საელჩოსთან, სასამართლოს ადმინისტრაციაში ან თავად მოსამართლეებთან, მაშინ, როდესაც ამის რეალური შესაძლებლობაც და საჭიროებაც არსებობდა დაბალანსებული სიუჟეტის მოსამზადებლად და მაყურებლისათვის გადამოწმებული ინფორმაციის მისაწოდებლად.
განმცხადებელმა საბჭოს უთხრა, რომ POSTV-დან მას არავინ დაკავშირებია.

სადავო სიუჟეტიდან ერთ-ერთში არის ნაჩვენები მოსამართლე  ეკა არეშიძის სოციალურ ქსელში გავრცელებული განცხადების ფრაგმენტი, თუმცა ისიც შეუსაბამოდ, მანიპულაციურად. POSTV-ის ჟურნალისტებმა ყურადღება გაამახვილეს ეკა არეშიძის განცხადების იმ ნაწილზე, სადაც ის “ვეტინგზე” საუბრობდა და არ გამოკვეთეს ფრაგმენტი, სადაც მოსამართლე დეტალურად ხსნიდა იტალიაში მოგზაურობის მიზნებსა და დეტალებს. მოსამართლის განცხადების ამ ფორმით გაშუქება არის ერთგვარი ფაქტების და გარემოებების მიჩქმალვა და არღვევს გონივრული ბალანსის, სიზუსტის პრინციპს.

საბჭო მიიჩნევს, რომ მიკერძოებული ტექსტებისა და სიუჟეტის მანიპულაციური წყობით, სათანადოდ გადაუმოწმებელი ფაქტების ერთობლიობით, მასალის ავტორებმა პატივი არ სცეს აუდიტორიას, გამოიჩინეს არაკეთილსინდისიერება და დაარღვიეს ქარტიის პირველი პრინციპი.

Მე-11 პრინციპი.

„ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: ფაქტის განზრახ დამახინჯება.“

საბჭოს მიერ ფაქტები განზრახ დამახინჯებულად ჩაითვლება, თუ დადგინდა, რომ:

1. ჟურნალისტმა ზუსტად იცოდა, რა იყო სწორი ინფორმაცია და, მიუხედავად ამისა, მაინც არაზუსტი ინფორმაცია გაავრცელა;
2. ობიექტური გარემოებები იძლეოდნენ დასაბუთებულ ვარაუდს, რომ ჟურნალისტმა იცოდა ნამდვილი ფაქტი და მაინც არაზუსტად გაავრცელა;
3. მედიასაშუალებების მიერ ამ თემაზე არასწორი ინფორმაციების გავრცელება ატარებს კამპანიურ და განგრძობად ხასიათს.

ქარტიის საბჭომ სადავო მასალებში მე-11 პრინციპის დარღვევა მიიჩნია სიუჟეტების კამპანიურობის და მათი შინაარსის მმართველი პარტიის “ქართული ოცნების” პროპაგანდისტულ გზავნილებთან თანხვედრის გამო. გარემოებების შესწავლით საბჭო მიიჩნევს, რომ აღნიშნული სიუჟეტების ამ ფორმით მომზადება ემსახურებოდა ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეების დისკრედიტირებას.

ქარტიის საბჭომ POSTV-ის სადავო სიუჟეტების განხილვის პარალელურად განიხილა ამ თემაზე ტელეკომპანია “იმედის” მიერ მომზადებული მასალები. “იმედი” იყო იმ ინფორმაციის  პირველწყარო, რომ თითქოს აღნიშნული მოსამართლეები სამოგზაუროდ აშშ-ის საელჩომ (თანამშრომელმა) წაიყვანა. ტელეკომპანია “იმედმაც” აღნიშნული თემა სამთავრობო პროპაგანდის ჭრილში გააშუქა და ამაზე ვრცლად არის მსჯელობა ქარტიის შესაბამის გადაწყვეტილებაში.

POSTV-ის ჟურნალისტებმაც მოსამართლეების იტალიაში მოგზაურობა აუდიტორიას მიაწოდეს არაზუსტად, მანიპულაციურად, როგორც სასამართლოს “ძირგამომთხრელი” მოსამართლეების საელჩოსგან წახალისება და ეს ამბის გაშუქების გარემოებებში  ცხადად ჩანს.

კერძოდ: პირველ სადავო სიუჟეტს წინ უძღვის თემა, რომ „მმართველი გუნდის ინფორმაციით, სასამართლო სისტემის დისკრედიტაციის პროპაგანდისთვის, ქვეყანაში უცხოეთიდან დიდი ოდენობით თანხებია შემოსული. სწორედ ამ კამპანიის ფარგლებში ქალაქში მოსამართლეების შეურაცხმყოფელი წარწერები გამოჩნდა.“ ამ ფრაზას ებმის სადავო პირველი სიუჟეტი, რომელსაც ჟურნალისტი იწყებს ფრაზით: “სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად, ვრცელდება ინფორმაცია, რომ საქართველოში ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოს იუსტიციისა და მართლმსაჯულების მიმართულების კურატორმა დაბადების დღის აღნიშვნის მოტივით, ვეტინგის მომხრე 3 მოსამართლე იტალიაში წაიყვანა”. შემდეგ კი გადაცემა გრძელდება თემით, რომ “სასამართლო სისტემიდან მოსამართლეთა არაკეთილსინდისიერი გაძევებისგან თავისუფლებით საქართველო მსოფლიოს საუკეთესო 50 ქვეყანას შორის 46-ე ადგილზეა.”

მეორე სადავო მასალის შემთხვევაში, მას წინ უძღვის სიუჟეტი შემდეგი სახელწოდებით: “ორგანიზებული შეტევა ქართულ მართლმსაჯულებაზე და დაფინანსებული კამპანია სასამართლო სისტემის წინააღმდეგ”. ეს სიუჟეტიც იწყება ფრაზით: “სასამართლოს დისკრედიტაციის კამპანიის პარალელურად, ვრცელდება ინფორმაცია, რომ ე.წ. ვეტინგის მომხრე მოსამართლეები  რომაული არდადეგებით დააჯილდოვეს”. და გრძელდება სასამართლო ხელისუფლების “დისკრედიტაციის კამპანიისა” და მოსამართლეთა დასანქცირების თემით.

ამასთანავე, პირველ სადავო სიუჟეტს, სათაურთან ერთად, გასდევს ტიტრი: “უცხოური ფული სასამართლოს დისკრედიტაციისთვის”, ხოლო მეორე სადავო სიუჟეტს: “სასამართლო ხელისუფლების დისკრედიტაციის კამპანია”.

ეთიკური მედიის ვალია, გაემიჯნოს პროპაგანდას, არ გაავრცელოს ინფორმაცია არცერთი პოლიტიკური ძალის ინტერესების გათვალისწინებით და მხოლოდ მიუკერძოებლობის პრინციპით იხელმძღვანელოს .

ამ შემთხვევაში პირიქით,  POSTV-ის ჟურნალისტებმა საკუთარ ეთერში მმართველი პოლიტიკური ძალის წევრებს მისცეს საშუალება, გამოეთქვათ დაუსაბუთებელი, გადაუმოწმებელი ბრალდებები განმცხადებლის და მისი კოლეგა მოსამართლეების წინააღმდეგ.

კერძოდ:

დავით მათიკაშვილი: “ეს არის წახალისება იმ მოსამართლეების, რომლებსაც საკუთარ კეთილსინდისიერებაში ეპარებათ ეჭვი”.

ეკა სეფაშვილი: „ეს არის მათ მიერ [ამერიკის საელჩო] გაღებული ჯილდო იმისათვის, რომ ამ მოსამართლეებმა აღიარეს, რომ უცხო ქვეყნის მოქალაქე უკეთესად შეაფასებს ჩვენი მოსამართლეების კეთილსინდისიერებას, რაც არი, რა თქმა უნდა, მონური ფსიქოლოგიის ერთ-ერთი გამოხატულება და დაუშვებელია”.

სიუჟეტში გაჟღერებული ფრაზები: “საკუთარ კეთილსინდისიერებაში ეპარებათ ეჭვი”; “გაღებული ჯილდო მოსამართლეთა აღიარებისთვის”, “მონური ფსიქოლოგია”, ცალსახად ემსახურება მოსამართლეებისთვის რეპუტაციული ზიანის მიყენებას. შთაბეჭდილება რჩება, რომ ამის მოტივი პოლიტიკურია და მიზნად ისახავს მოსამართლეთა კეთილსინდისიერების, გამჭვირვალობის შესახებ პოზიციის საჯაროდ დაფიქსირების გამო მათ დასჯას.

განსახილველ შემთხვევაში, სადავო სიუჟეტების მთლიანი კონტექსტის გათვალისწინებით, საბჭომ დაადგინა, რომ ჟურნალისტები მანიპულაციურად ცდილობენ “ვეტინგის” მომხრე მოსამართლეები დაადანაშაულონ, რომ ისინი სასამართლოს დისკრედიტაციაში მონაწილეობენ.

ეს გზავნილები არ გამომდინარეობს ფაქტობრივი მტკიცებულებებიდან და აშკარაა, რომ ჟურნალისტები არაზუსტი ფაქტებით განზრახ ცდილობენ მაყურებლის შეცდომაში შეყვანას, რაც საბჭომ ქარტიის მე-11 პრინციპის დარღვევად მიიჩნია.

ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მე-11 პრინციპი, ფაქტის განზრახ დამახინჯების ნაწილში.

სარეზოლუციო ნაწილი

ჟურნალისტებმა: ქეთი მამრიკიშვილმა, ანა შანიძემ და ანა აშორდიამ დაარღვიეს ქარტიის პირველი და მე-11 პრინციპები.

სადავო მასალა 1

სადავო მასალა 2

განცხადება