წლიური ანგარიში
წინა წლების მსგავსად 2022 წელსაც მედია მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე იდგა. კვლავ პრობლემას წარმოადგენს უსაფრთხოების საკითხი. ჟურნალისტებისთვის ყოველდღიურობაა საქმიანობაში ხელის შეშლა, შეურაცხმყოფელი რეპლიკების მოსმენა და მათზე ძალადობა.
მედიის მიმართ აგრესიას წინა წლის მსგავსად ხელისუფლების წარმომადგენლების აგრესიული რიტორიკა და არასათანადო რეაგირება ახალისებს. აღსანიშნავია, რომ დღემდე არ არიან პასუხისმგებაში მიცემული 2021 წლის 5 ივლისის მოვლენების ორგანიზატორები.
2022 წელს მნიშვნელოვან პრობლემად უნდა მივიჩნიოთ ,,მთავარი არხის“ დირექტორის - ნიკა გვარამიას მიმართ სასამართლოს მიერ გამოტანილი განაჩენი, რომელიც არაერთი ორგანიზაციის მიერ შეფასდა როგორც დაუსაბუთებელი.
კიდევ ერთი გამოწვევა, გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის მცდელობაა. პარლამენტში დაიწყო განხილვები მაუწყებელთა მიერ შექმნილი მასალის შინაარსში კომისიის მხრიდან ჩარევისა და თვითრეგულირებას მიკუთვნებული ეთიკური საკითხების რეგულირებაში გადატანასთან დაკავშირებით.
მიუხედავად იმისა, რომ არსებობს მაუწყებლების თანხმობა შემუშავდეს კორეგულირების მექანიზმი შინაარსობრივ საკითხების განხილვაზე და მეორეს მხრივ, არსებობს ევროპის საბჭოს ექსპერტების დასკვნა, რომ ჩვენი ქვეყნის რეალობისთვის რეგულირება არ არის მიზანშეწონილი, პარლამენტმა არ გაითვალისწინა რეკომენდაციები და აგრძელებს განხილვებს.
სამაუწყებლო მედია წელსაც მკვეთრად პოლარიზებულია, რასაც ხელს უწყობს მმართველი პარტიის პოლიტიკა - რიგ შემთხვევებში უარი თქვან მათ მიმართ კრიტიკულად განწყობილ მედიასაშუალებებთან კომენტარის გაკეთებასა და უმრავლეს შემთხვევაში ტოქშოუებში მონაწილეობაზე.
და ბოლოს, გვინდა გამოვეხმაუროთ 2022 წლის მთავარ მოვლენას - რუსეთის უკრაინაში შეჭრას. ქარტია სოლიდარობას უცხადებს უკრაინას და უკრაინელ ხალხს, მედიის წარმომადგენლებს და კოლეგებს უკრაინის პრესის საბჭოში.
ანგარიში სრულად იხილეთ აქ.
2021 წელს მედია მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე იდგა. 5-6 ივლისის მოვლენებმა გვაჩვენა რომ მედიის წარმომადგენლების უსაფრთხოება რისკის ქვეშ არის. ამ დღეებში დაშავდა მედიის 50-ზე მეტი წარმომადგენელი, 5 ივლისს დაშავებული ოპერატორი ლექსო ლაშქარავა კი ერთი კვირის შემდეგ გარდაიცვალა. შედეგად, პასუხისგებაში არ მიცემულა, ყველა დამნაშავე პირი, მათ შორის ძალადობრივი ჯგუფების ხელმძღვანელები.
ჟურნალისტებისთვის ყოველდღიურობად იქცა მათთვის საქმიანობაში ხელის შეშლა, შეურაცხმყოფელი რეპლიკების მოსმენა და მათზე ძალადობა. მსგავსი ქმედებების რაოდენობა განსაკუთრებით არჩევნების დღეს იმატებს.
მედიის მიმართ აგრესიას ხელისუფლების წარმომადგენლების აგრესიული რიტორიკა და არასათანადო რეაგირება ახალისებს.
კიდევ ერთი გამოწვევა, გამოხატვის თავისუფლების შეზღუდვის მცდელობაა. მმართველი პარტიისა და საქართველოს კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის წარმომადგენლები ხშირად საუბრობენ ქვეყანაში ლიბერალურ კანონმდებლობაზე და სხვადასხვა შეზღუდვის დაწესებაზე მიუთითებენ.
აღსანიშნავია კომუნიკაციების ეროვნული კომისიის აქტიურობაც, რომელიც ერევა მაუწყებელთა მიერ შექმნილი მასალის შინაარსში და მოითხოვს თვითრეგულირებას მიკუთვნებული ეთიკური საკითხების რეგულირებაში გადატანას.
სამაუწყებლო მედია მკვეთრად პოლარიზებულია, ეს პოლარიზება კი ყოველწლიურად უფრო და უფრო ღრმავდება. ამას ხელს უწყობს მმართველი პარტიის პოლიტიკა - რიგ შემთხვევებში უარი თქვან მათ მიმართ კრიტიკულად განწყობილ მედიასაშუალებებთან კომენტარის გაკეთებასა და უმრავლეს შემთხვევაში ტოქშოუებში მონაწილეობაზე.
მედიისთვის გამოწვევად რჩება კოვიდ პანდემიისგან გამოწვეული სირთულეებიც. აქტივობების დიდი ნაწილი კვლავ ვირტუალურ სივრცეშია და მედიას დისტანციური მუშაობის სპეციფიკასთან გამკლავება უწევს. ცვლილებებმა, წინა წლის მსგავსად, არაერთი პრობლემა შეუქმნა მედიასაშუალებებს როგორც ფინანსების, ისე ადმინისტრირების კუთხით. მიუხედავად იმისა, რომ მნიშვნელოვანი იყო საზოგადოებისთვის კორონავირუსთან და ვაქცინაციასთან დაკავშირებული ინფორმაციის სწრაფად მიწოდება, სახელმწიფო უწყებები მედიას დროულად და სრულად არ აწვდიდნენ შესაბამის ინფორმაციას.
ცხადია, მედიის უსაფრთხოება, ისევე როგორც თვითრეგულირების მნიშვნელობა, საფრთხეშია. ამიტომაც, მნიშვნელოვანია ქარტიის კიდევ უფრო გაძლიერება, წევრთა აქტიურობა და გაერთიანებული ძალებით მუშაობა ამ პრობლემებთან გასამკლავებლად. მხოლოდ ასე თუ შევძლებთ უსაფრთხო მედია გარემოს მიღებასა და პროფესიული განვითარების ხელშეწყობას.
ანგარიში სრულად იხილეთ აქ.
2020 წელი განსხვავებული იყო. კოვიდპანდემიისგან გამოწვეული
სირთულეები ჩვენი საქმიანობის ნაწილი გახდა. მოგვიწია აქტივობები
გადაგვეტანა ვირტუალურ სივრცეში და გავმკლავებოდით დისტანციური
მუშაობის სპეციფიკას. ცვლილებამ არაერთი პრობლემა შეუქმნა
მედიასაშუალებებს როგორც ფინანსების, ისე ადმინისტრირების კუთხით.
ასევე, მიუხედავად იმისა, რომ მნიშვნელოვანი იყო საზოგადოებისთვის
ინფორმაციის მიწოდება სწორედ კორონავირუსთან დაკავშირებითაც, არ
ხდებოდა მედიის წარმომადგენლებისთვის დროულად და სრულად ინფორმაციის
მიწოდება.
2020 წლის განმავლობაში, განსაკუთრებით კი კენჭისყრის დღეს და არჩევნების შემდგომ გამართულ საპროტესტო აქციებზე, გამოვლინდა ჟურნალისტებზე ძალადობის არაერთი შემთხვევა. მუხედავად ქარტიის არაერთი მოწოდებისა, არ ხდება სახელმწიფოს მხრიდან მსგავს ფაქტებზე ადეკვატური რეაგირება. გახშირდა პოლიტიკოსებისა თუ თანამდებობის პირთა მხრიდან ჟურნალისტთა ლანძღვისა თუ შეურაცხყოფის ფაქტები, რასაც ასევე არავითარი რეაგირება არ მოჰყოლია.
წელსაც აქტუალური იყო აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში განვითარებული მოვლენები, ყოფილი თუ მოქმედი თანამშრომლები კვლავ სასამართლოში აწარმოებენ დავას მაუწყებელთან.
2020 წლის განმავლობაშიც კვლავ აქტიურად განიხილებოდა თვითრეგულირების განსახილველი საკითხების რეგულირებაში გადატანის საკითხი. ფაქტია, რომ თუ არ გვექნება ძლიერი თვითრეგულირება, მაშინ გაჩნდება სივრცე სახელმწიფოს მხრიდან რეგულირებისთვის. სწორედ ამიტომ ქარტიის უპირველესი ამოცანაა, რაც შეიძლება მეტ ჟურნალისტს აუხსნას მედიის თვითრეგულირების მნიშვნელობა, რათა ერთმანეთზე ხარვეზების მითითებით განვითარდეს პროფესიული სტანდარტები, გაძლიერდეს პასუხისმგებლობა და, შესაბამისად, გაიზარდოს აუდიტორიის ნდობა. ქარტიის მიზანი კი ასევეა საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდება, რომ მათ აქვთ შესაძლებლობა წვლილი შეიტანონ მედიის პროფესიონალიზმის განვითარებაში ამ მექანიზმის გამოყენებით.
ქარტია კვლავ მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე რჩება, შეინარჩუნოს მედიის თვითრეგულირება და არ დატოვოს სივრცე სახელმწიფოს მხრიდან რეგულირებისთვის, დაიცვას ჟურნალისტთა უფლებები და განავითაროს და გააძლიეროს პროფესიული სტანდარტები.
ანგარიში სრულად იხილეთ აქ.
2020 წლის განმავლობაში, განსაკუთრებით კი კენჭისყრის დღეს და არჩევნების შემდგომ გამართულ საპროტესტო აქციებზე, გამოვლინდა ჟურნალისტებზე ძალადობის არაერთი შემთხვევა. მუხედავად ქარტიის არაერთი მოწოდებისა, არ ხდება სახელმწიფოს მხრიდან მსგავს ფაქტებზე ადეკვატური რეაგირება. გახშირდა პოლიტიკოსებისა თუ თანამდებობის პირთა მხრიდან ჟურნალისტთა ლანძღვისა თუ შეურაცხყოფის ფაქტები, რასაც ასევე არავითარი რეაგირება არ მოჰყოლია.
წელსაც აქტუალური იყო აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელში განვითარებული მოვლენები, ყოფილი თუ მოქმედი თანამშრომლები კვლავ სასამართლოში აწარმოებენ დავას მაუწყებელთან.
2020 წლის განმავლობაშიც კვლავ აქტიურად განიხილებოდა თვითრეგულირების განსახილველი საკითხების რეგულირებაში გადატანის საკითხი. ფაქტია, რომ თუ არ გვექნება ძლიერი თვითრეგულირება, მაშინ გაჩნდება სივრცე სახელმწიფოს მხრიდან რეგულირებისთვის. სწორედ ამიტომ ქარტიის უპირველესი ამოცანაა, რაც შეიძლება მეტ ჟურნალისტს აუხსნას მედიის თვითრეგულირების მნიშვნელობა, რათა ერთმანეთზე ხარვეზების მითითებით განვითარდეს პროფესიული სტანდარტები, გაძლიერდეს პასუხისმგებლობა და, შესაბამისად, გაიზარდოს აუდიტორიის ნდობა. ქარტიის მიზანი კი ასევეა საზოგადოებისთვის ინფორმაციის მიწოდება, რომ მათ აქვთ შესაძლებლობა წვლილი შეიტანონ მედიის პროფესიონალიზმის განვითარებაში ამ მექანიზმის გამოყენებით.
ქარტია კვლავ მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშე რჩება, შეინარჩუნოს მედიის თვითრეგულირება და არ დატოვოს სივრცე სახელმწიფოს მხრიდან რეგულირებისთვის, დაიცვას ჟურნალისტთა უფლებები და განავითაროს და გააძლიეროს პროფესიული სტანდარტები.
ანგარიში სრულად იხილეთ აქ.
2009 წელს 137 ჟურნალისტის მიერ დაფუძნებული ორგანიზაცია, უკვე 360
წევრზე მეტს ითვლის. დღეს ქარტია ავტორიტეტული, სანდო ორგანიზაციაა და
მისი ყოველდღიური საქმიანობა საქართველოში მედია გარემოს
გაუმჯობესებისკენაა მიმართული.
ქარტიის საბჭო, რომელიც ჟურნალისტური ნამუშევრების ეთიკურობას აფასებს, წლიდან წლამდე უფრო და უფრო მეტი ნდობით სარგებლობს. მნიშვნელოვნად გაფართოვდა იმ სუბიექტთა წრე, ვინც ქარტიას მომართავს. პოლიტიკოსები, საჯარო მოხელეები, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, ბიზნესმენები, სამართალდამცავები, სასულიერო პირები, რიგითი მოქალაქეები, - ეს არ არის ამომწურავი ჩამონათვალი მათი ვინც ბოლო წლებში ქარტიის საბჭოს მომართავს და ამა თუ იმ მედია პროდუქტის ეთიკურობის შეფასებას სთხოვს.
თუკი 10 წლის წინ ქარტია წლიურად მხოლოდ რამდენიმე საქმეს განიხილავდა, წელს შემოსული განცხადებების რაოდენობამ 100-ს მიაღწია. ქარტია თითქმის ყოველდღიურ რეჟიმში უწევს კონსულტირებას მედიის წარმომადგენლებს, ქარტიის შექმნილი ეთიკური გაშუქების სახელმძღვანელოებით უფრო და უფრო მეტი ჟურნალისტი სარგებლობს.
ამ დადებითი ტენდეციების ფონზე, ქარტია თითქმის ყოველკვირეულად საჯარო განცხადებებით ეხმაურება მედიის წინაშე წარმოქმნილ პრობლემებს. ხელისუფლების სხვა და სხვა შტოს წარმომადგენლები სულ უფრო ხშირად ახდენენ ჟურნალისტების უფლებების შელახვას, ჟურნალისტების ლანძღვას, მათთვის კანონით გარანტირებული საქმიანობის განხორციელებაში ხელშეშლას.
2019 წელს სამართლებრივი პრობლემები შეექმნა რამდენიმე კერძო ტელევიზიის დამფუძნებელსა და დირექტორს.
2019 წლის ივნისში, საპროტესტო აქციების გაშუქებისას, ქართული მედიის ისტორიაში ერთდროულად მედიის ყველაზე მეტი წარმომადგენელი დაშავდა, ორმოცამდე ჟურნალისტმა, ოპერატორმა და ფოტოგრაფმა 20 ივნისის ღამის აქციის ძალისმიერი დაშლის დროს რეზინის ტყვიებითა და ცრემლსადენი გაზით, ჯანმრთელობის მნიშვნელოვანი დაზიანებები მიიღო.
სამართალდამცავების მხრიდან მედიის მიმართ ძალის აშკარა გადამეტების მიუხედავად, 6 თვის შემდეგაც არავინ დასჯილა, მედიის არც ერთ წარმომადგენელს დღემდე არ აქვს დაზარალებულის სტატუსი. უფრო მეტიც, ბოლო კვირების განმავლობაში მიმდინარე საპროტესტო აქციებისას, მედიას სამართალდამცავები უკანონოდ უშლიან ხელს პროფესიული საქმიანობის განხორციელებაში და ქარტიის არაერთი მოწოდების მიუხედავად, მსგავს ფაქტებზე ხელისუფლება არ ახდენს ადეკვატურ რეაგირებას.
სულ უფრო ხშირად უშლიან ხელს რეგიონებში მომუშავე ჟურნალისტებს. მაღალი პოლიტიკური თანამდებობის პირები პირდაპირ ეთერებში ახდენენ ჟურნალისტებზე თავდასხმას კრიტიკული შეკითხვების პასუხად. ხელისუფლების სხვა და სხვა წარმომადგენლები სულ უფრო ხშირად საუბრობენ მედიის რეგულირების საჭიროებაზე, ხელისუფლებასთან დაკავშირებული სუბიექტები ახმოვანებენ გზავნილებს, რომ ჟურნალისტები პროფესიული შეცდომის გამო კანონით უნდა ისჯებოდნენ, პერიოდულად ისმის საუბარი ცილისწამების სისხლის სამართლის წესით დასჯაზე, პარლამენტი მსჯელობს მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატან ცვლილებებზე, რომელმაც შესაძლოა შეზღუდოს თვითრეგულირება და გაამკაცროს რეგულირება.
2019 წელს კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარედაქციო დამოუკიდებლობის შენარჩუნება. აჭარის ტელევიზიის ახალ დირექტორსა და ჟურნალისტებს შორის ერთგვარი შუამავლის როლი სწორედ ქარტიამ იკისრა, რის შედეგადაც პროცესები დროებით განიმუხტა. თუმცა, არ არსებობს მათი სარედაქციო დამოუკიდებლობის შენარჩუნების მყარი გარანტიები, რადგან პროცესებში ხელისუფლების ფარული მონაწილეობის კვალი აშკარაა.
ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია კვლავ მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშეა, თვითრეგულირების უალტერნატივობა კვლავ ბრძოლითაა შესანარჩუნებელი. ქართული სახელმწიფოს უახლოეს ისტორიას თუ გადავხედავთ, ყოველ საარჩევნო წელს სულ უფრო მეტი პრობლემა აქვთ ჟურნალისტებს და მრავალ ფრონტზე მოგვიწევს საკუთარი უფლებების დაცვა. ამიტომაც, მნიშვნელოვანია ქარტიის კიდევ უფრო გაძლიერება, წევრთა აქტიურობა, პრობლემების წინაშე გაერთიანებული ძალებით ბრძოლა, მხოლოდ ასე თუ შევძლებთ უკეთესი მედია გარემოს მიღებასა და პროფესიულ განვითარებას.
ანგარიში სრულად
ქარტიის საბჭო, რომელიც ჟურნალისტური ნამუშევრების ეთიკურობას აფასებს, წლიდან წლამდე უფრო და უფრო მეტი ნდობით სარგებლობს. მნიშვნელოვნად გაფართოვდა იმ სუბიექტთა წრე, ვინც ქარტიას მომართავს. პოლიტიკოსები, საჯარო მოხელეები, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები, ბიზნესმენები, სამართალდამცავები, სასულიერო პირები, რიგითი მოქალაქეები, - ეს არ არის ამომწურავი ჩამონათვალი მათი ვინც ბოლო წლებში ქარტიის საბჭოს მომართავს და ამა თუ იმ მედია პროდუქტის ეთიკურობის შეფასებას სთხოვს.
თუკი 10 წლის წინ ქარტია წლიურად მხოლოდ რამდენიმე საქმეს განიხილავდა, წელს შემოსული განცხადებების რაოდენობამ 100-ს მიაღწია. ქარტია თითქმის ყოველდღიურ რეჟიმში უწევს კონსულტირებას მედიის წარმომადგენლებს, ქარტიის შექმნილი ეთიკური გაშუქების სახელმძღვანელოებით უფრო და უფრო მეტი ჟურნალისტი სარგებლობს.
ამ დადებითი ტენდეციების ფონზე, ქარტია თითქმის ყოველკვირეულად საჯარო განცხადებებით ეხმაურება მედიის წინაშე წარმოქმნილ პრობლემებს. ხელისუფლების სხვა და სხვა შტოს წარმომადგენლები სულ უფრო ხშირად ახდენენ ჟურნალისტების უფლებების შელახვას, ჟურნალისტების ლანძღვას, მათთვის კანონით გარანტირებული საქმიანობის განხორციელებაში ხელშეშლას.
2019 წელს სამართლებრივი პრობლემები შეექმნა რამდენიმე კერძო ტელევიზიის დამფუძნებელსა და დირექტორს.
2019 წლის ივნისში, საპროტესტო აქციების გაშუქებისას, ქართული მედიის ისტორიაში ერთდროულად მედიის ყველაზე მეტი წარმომადგენელი დაშავდა, ორმოცამდე ჟურნალისტმა, ოპერატორმა და ფოტოგრაფმა 20 ივნისის ღამის აქციის ძალისმიერი დაშლის დროს რეზინის ტყვიებითა და ცრემლსადენი გაზით, ჯანმრთელობის მნიშვნელოვანი დაზიანებები მიიღო.
სამართალდამცავების მხრიდან მედიის მიმართ ძალის აშკარა გადამეტების მიუხედავად, 6 თვის შემდეგაც არავინ დასჯილა, მედიის არც ერთ წარმომადგენელს დღემდე არ აქვს დაზარალებულის სტატუსი. უფრო მეტიც, ბოლო კვირების განმავლობაში მიმდინარე საპროტესტო აქციებისას, მედიას სამართალდამცავები უკანონოდ უშლიან ხელს პროფესიული საქმიანობის განხორციელებაში და ქარტიის არაერთი მოწოდების მიუხედავად, მსგავს ფაქტებზე ხელისუფლება არ ახდენს ადეკვატურ რეაგირებას.
სულ უფრო ხშირად უშლიან ხელს რეგიონებში მომუშავე ჟურნალისტებს. მაღალი პოლიტიკური თანამდებობის პირები პირდაპირ ეთერებში ახდენენ ჟურნალისტებზე თავდასხმას კრიტიკული შეკითხვების პასუხად. ხელისუფლების სხვა და სხვა წარმომადგენლები სულ უფრო ხშირად საუბრობენ მედიის რეგულირების საჭიროებაზე, ხელისუფლებასთან დაკავშირებული სუბიექტები ახმოვანებენ გზავნილებს, რომ ჟურნალისტები პროფესიული შეცდომის გამო კანონით უნდა ისჯებოდნენ, პერიოდულად ისმის საუბარი ცილისწამების სისხლის სამართლის წესით დასჯაზე, პარლამენტი მსჯელობს მაუწყებლობის შესახებ კანონში შესატან ცვლილებებზე, რომელმაც შესაძლოა შეზღუდოს თვითრეგულირება და გაამკაცროს რეგულირება.
2019 წელს კითხვის ნიშნის ქვეშ დადგა აჭარის საზოგადოებრივი მაუწყებლის სარედაქციო დამოუკიდებლობის შენარჩუნება. აჭარის ტელევიზიის ახალ დირექტორსა და ჟურნალისტებს შორის ერთგვარი შუამავლის როლი სწორედ ქარტიამ იკისრა, რის შედეგადაც პროცესები დროებით განიმუხტა. თუმცა, არ არსებობს მათი სარედაქციო დამოუკიდებლობის შენარჩუნების მყარი გარანტიები, რადგან პროცესებში ხელისუფლების ფარული მონაწილეობის კვალი აშკარაა.
ყოველივე ზემოთქმულიდან გამომდინარე, ჟურნალისტური ეთიკის ქარტია კვლავ მნიშვნელოვანი გამოწვევების წინაშეა, თვითრეგულირების უალტერნატივობა კვლავ ბრძოლითაა შესანარჩუნებელი. ქართული სახელმწიფოს უახლოეს ისტორიას თუ გადავხედავთ, ყოველ საარჩევნო წელს სულ უფრო მეტი პრობლემა აქვთ ჟურნალისტებს და მრავალ ფრონტზე მოგვიწევს საკუთარი უფლებების დაცვა. ამიტომაც, მნიშვნელოვანია ქარტიის კიდევ უფრო გაძლიერება, წევრთა აქტიურობა, პრობლემების წინაშე გაერთიანებული ძალებით ბრძოლა, მხოლოდ ასე თუ შევძლებთ უკეთესი მედია გარემოს მიღებასა და პროფესიულ განვითარებას.
ანგარიში სრულად
12
