გადაწყვეტილება 28 ივლისი 2019 წელი

საქმე N 290 

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გიორგი მგელაძე, კამილა მამედოვა, ლიკა ზაკაშვილი, ლაურა გოგოლაძე, გელა მთივლიშვილი, გიორგი სულაძე.

განმცხადებელი: გოგი გვახარია

მოპასუხე: ნანა სულავა

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა გოგი გვახარიამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ გაზეთ ალიას ვებსაიტზე alia.ge, 2019 წლის 20 მაისს გამოქვეყნებულ სტატიაში „რა უამბეს «ალიას» გოგი გვახარიას ბაბუაზე?“, დაირღვა ქარტიის პირველი, მე-5, მე-7 და მე-11 პრინციპი. სადავო სტატიის ავტორი და შესაბამისად, მოპასუხე ჟურნალისტი - ნანა სულავა.

საქმის განხილვას არ ესწრებოდნენ განმცხადებელი და მოპასუხე ჟურნალისტი, ამასთან, მოპასუხე ჟურნალისტს არც სხვა რაიმე ფორმით წარმოუდგენია თავისი პოზიცია სადავო სტატიასთან დაკავშირებით.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპი „ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია“.

სადავო სტატიაში მითითებულია ინფორმაცია „ვინმე გვახარიაზე“, რომელიც ამავე სტატიის თანახმად საბჭოთა პერიოდში გალის რაიონული გაზეთის რედაქტორი იყო. ჟურნალისტის თქმით, იგი კომუნისტური პარტიიდან გაზეთის კუთვნილი ფინანსების მითვისების გამო გარიცხეს, რომელი თანხითაც მან ყველაზე ძვირადღირებული ავტომობილი „პობედა“ იყიდა. ჟურნალისტი სტატიაში აცხადებს, რომ ეს პირი ჟურნალისტ გოგი გვახარიას ბაბუა იყო. სტატიაში ასევე მითითებულია, რომ ჟურნალისტმა გოგი გვახარიამ „ფეხი ახალგაზრდა კომუნისტიდან აიდგა “.

განმცხადებელი მიუთითებდა რომ სტატიაში მოცემული ყველა ეს ინფორმაცია არ შეესაბამებოდა სიმართლეს.

ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ინფორმაცია იყო გადაუმოწმებელი, არ იყო ბალანსი დაცული და აუდიტორიას აწვდიდა მხოლოდ ერთ წყაროზე დაყრდნობით ინფორმაციას, სტატიაში არ ჩანდა, რომ ჟურნალისტმა სცადა მის ხელთ არსებული ინფორმაციის გადამოწმება, რომ დაუკავშირდა გოგი გვახარიას ან სხვა რელევანტურ წყაროს, რათა მკითხველისათვის გადამოწმებული ინფორმაცია მიეწოდებინა. სტატია არ შეიცავს სხვა რამე მტკიცებულებას რომელიც ცალსახად მიუთითებდა ჟურნალისტ გოგი გვახარიას კავშირზე გაზეთ “ახალგაზრდა კომუნისტთან” ან იმაზე, რომ ფულის მითვისებაში დადანაშაულებული ვინმე „გვახარია“ სწორედ გოგი გვახარიას ბაბუა იყო.

ქარტიის საბჭოს მიერ ჩამოყალიბებული პრაქტიკის თანახმად, ზუსტი ინფორმაციის გასავრცელებლად ჟურნალისტმა ყველა შესაძლო გზას უნდა მიმართოს ერთი წყაროს მიერ მიწოდებული ინფორმაციის გადასამოწმებლად, მოიძიოს მეორე მხარე, ალტერნატიული წყაროები, გამოითხოვოს ინფორმაცია და ყველა რელევანტური მხარის შეფასება/კომენტარი მიაწოდოს აუდიტორიას. ხოლო თუ ვერ ხერხდება ინფორმაციის გადამოწმება, ჟურნალისტმა აუდიტორიას პატიოსნად უნდა აცნობოს მის მიერ გადამოწმების მცდელობის და გზების შესახებ და უნდა მიუთითოს, რომ ინფორმაცია გადაუმოწმებელია. ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ჟურნალისტმა არ სცა პატივი საზოგადოების უფლებას მიეღო გადამოწმებული ინფორმაცია და ამით დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

ქარტიის მეხუთე პრინციპის მიხედვით „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“. განმცხადებელმა ქარტიის საბჭოს წარმოუდგინა მტკიცებულება, რომლის მიხედვით მან სოციალურ ქსელში გააზიარა სადავო სტატია, მონიშნა „ალია“ და მიუთითა, რომ მის ბაბუას არავითარი საერთო არ ჰქონდა სტატიაში მითითებულ ფაქტებთან, ამასთან, ქარტიის საბჭოს სამდივნოს მიერ ალიას გაეგზავნა განცხადება, რომელშიც მითითებული იყო განმცხადებლის პრეტენზიების შესახებ. მიუხედავად ამისა, სტატია არ შესწორებულია/არ ასახულა მეორე მხარის კომენტარი და შესაბამისად დარღვეული იქნა ქარტიის მე-5 პრინციპი რომ მედია ვალდებულია შეასწოროს არაზუსტი ინფორმაცია.

ქარტიის მე-7 პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით”. სტატიაში ჟურნალისტის მიერ ლგბტქ პირები მოხსენიებულნი არიან ისეთი ტერმინებით, რომლებიც თანხვედრაშია ჰომოფობიური ჩაგვრის პრაქტიკაში დამკვიდრებულ ტერმინებთან, ატარებს დამაკნინებელ და შეურაცხმყოფელ ხასიათს ლგბტქ ადამიანების მიმართ. მედიას აქვს სოციალური პასუხისმგებლობა, რომ ხელი არ შეუწყოს დისკრიმინაციას და არ გამოიყენოს სიძულვილის ენა, პირიქით, უნდა შეეცადოს საზოგადოებაში დამკვიდრებული ნეგატიური სტერეოტიპების შესუსტებას. ამ ეთიკური ვალდებულებების უგულებელყოფა კი იწვევს ქარტიის მე-7 პრინციპის დარღვევას.

ქარტიის მე-11 პრინციპი „ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: ფაქტის განზრახ დამახინჯება“. ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ არ არის წარმოდგენილი საკმარისი მტკიცებულებები იმის დასადგენად, რომ ჟურნალისტმა განზრახ გაავრცელა გადაუმოწმებელი ინფორმაცია, შესაბამისად არ დგინდება მე-11 პრინციპის დარღვევა.

სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ნანა სულავამ დაარღვია ქარტიის პირველი, მე-5 და მე -7 პრინციპი.

2. ნანა სულავას არ დაურღვევია ქარტიის მე-11 პრინციპი.

გადაწყვეტილება

28 მარტი 2019 წელი

საქმე N 256

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გიორგი მგელაძე, ლიკა ზაკაშვილი, ირმა ზოიძე, კამილა მამედოვა, გიორგი სულაძე.

განმცხადებელი: ლგბტქი ასოციაცია თემიდა

მოპასუხე: ნუგზარ რუხაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ლგბტქი ასოციაცია თემიდამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ 2019 წლის 31 იანვარს, ინგლისურენოვან გამოცემაში georgiatoday.ge გამოქვეყნებულ მოსაზრებაში [OP-ED] სახელწოდებით “Feminism, Gayism, Drugism & All That Jazz”” დაირღვა ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-7 პრინციპი. სადავო ჟურნალისტური პროდუქტის ავტორი და შესაბამისად მოპასუხე ჟურნალისტი - ნუგზარ რუხაძე.

საქმის განხილვას დაესწრო განმცხადებლის წარმომადგენელი, მოპასუხე ჟურნალისტი სხდომას არ დასწრებია და არც შეპასუხება არ წარმოუდგენია. ამასთან, თავდაპირველად განცხადებელი სადავოდ ხდიდა ქარტიის მხოლოდ მე-7 პრინციპს და სხდომის მიმდინარეობისას დაამატა პირველი და მე-5 პრინციპის დარღვევის მოთხოვნაც. შესაბამისად, დამატებით მიეცა ერთკვირიანი ვადა მოპასუხეს, რომ პოზიცია წარმოედგინა დამატებულ პრინციპებთან დაკავშირებით. არც აღნიშნულ ვადაში ქარტიის საბჭოს არ მიუღია ჟურნალისტის შეპასუხება.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპის მიხედვით “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”. სადავო სტატია წარმოადგენს ავტორის პირად მოსაზრებას [OP-ED] ფემინისტურ, ასევე ქვიარ მოძრაობებთან დაკავშირებებით და ძირითადად ნეგატიურად აფასებს მათ, მაგრამ ამასთან ზოგიერთ საკითხს მტკიცებით ფორმაში, როგორც ფაქტს, ისე აწვდის საზოგადოებას, მაგალითად ავტორის მტკიცებით, ფემინისტური იდეაა რომ “მამა და ქმარი ქალის ყველაზე ცუდი მტრები არიან” “ოჯახების და ქორწინების წინააღმდეგ უწყვეტი პროპაგანდა, რომელიც წახალისებულია ფემინისტების მიერ მსოფლიოში” “[ფემინისტების მოსაზრებით] ბავშვს აღარ სჭირდება დედის სიყვარული, რადგანაც ეს ადამიანების მიერ შექმნილი მითია”. ავტორი არ უთითებს არც ერთ წყაროს ან მტკიცებულებას, რომლის თანახმად ფემინიზმის ძირითადი იდეები ოჯახის, ქორწინების და დედის წინააღმდეგ ბრძოლა და პროპაგანდაა ეს მაშინ, როდესაც ფემინიზმი მოძრაობაა, რომელიც მიზნად ისახავს ქალთა უფლებების აღიარებას, დაცვას, მათ უფლებრივ გათანასწორებას მამაკაცებთან სოციალურ, პოლიტიკურ, ეკონომიკურ თუ კულტურულ ჭრილში. რომც დავუშვათ რომ ესა თუ ის რადიკალური ფემინისტური მოძრაობა ან რომელი მისი წევრი სხვადასხვა დროს სტატიაში ფემინიზმისთვის “მიწერილ” იდეებს ავრცელებდნენ, “ოჯახის”, “დედის”, “ქორწინების” წინააღმდეგ ბრძოლა, დადასტურებული სახით, როგორც ფემინიზმის გამსაზღვრელ ნიშნად მოხსენიება, მანიპულაციურ ხასიათს ატარებს და ხელს უწყობს არაწორი ინფორმაციის გავრცელებას.

ამგვარი არასწორი ინფორმაციის გავრცლება განსაკუთრებით პრობლემურია იმ პირობებში, როცა საქართველოში ფემიციდი და ზოგადად ოჯახში ქალზე ძალადობა მნიშვნელოვანი პრობლემაა. შინაგან საქმეთა სამინისტროს მონაცემებით, 2018 წელს ქალზე ფიზიკური ძალადობის 1705 ფაქტი დაფიქსირდა ოფიციალურად. გაეროს ქალთა ორგანიზაციის, საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის და ევროკავშირის მიერ ერთობლივად ჩატარებული კვლევის თანახმად, საქართველოში ყოველი 7 ქალიდან 1 ოჯახში ძალადობის მსხვერპლია.

ქარტიის მე-5 პრინციპი: "მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება". განმცხდებელმა ქარტიის საბჭოს წარმოუდგინა სოციალურ ქსელ FACEBOOK - ში, მასსა და georgiatoday.ge წარმომადგენელ მაია წერეთელთს შორის არსებული მიმოწერა, სადაც განცხადებელი მას ინფორმაციის შესწორებას სთხოვდა. საქმის განხილვის დროს სტატია არ იყო შესწორებული და შესაბამისად დადგინდა მე-5 პრინციპის დარღვევა.

ქარტიის მე-7 პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით”. ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო სტატია უხვად შეიცავს სიძულვილის ენას და ხელს უწყობს სხვადასხვა ჯგუფების სტიგმატიზირებას. ციტატა სტატიიდან “გეიზმი აგრეთვე არის საქართველოში დემოგრაფიული ბუმის შემაჩერებელი”. ტერმინი “გეიზმი” არასწორია და გამოიყენება ჰომოფობიური ჩაგვრის წასახალისებლად, რადგან ასეთი ტერმინი ჰომოსექსუალურ ქცევას აღწერს არა როგორც ადამიანის ბუნებრივ მდგომარეობას და თანდაყოლილ თვისებას, არამედ მას წარმოაჩენს როგორც “იდეოლოგიურ მიმდინარეობას”, რაც თავის მხრივ ჰომოფობიურად განწყობილი პირების მიერ ჩაგვრის მიზნით გამოყენებული ერთ - ერთი არგუმენტია. ცალკე აღნიშვნის ღირსია, რომ არ არსებობს მეცნიერული დასკვნა, კვლევა, რომელიც არგუმენტირებულად მიუთითებს, რომ ჰომოსექსუალი ადამიანების უფლებების დაცვა წარმოადგენს დემოგრაფიული კლების წინაპირობას, საპირისპიროდ, მსგავსი მსჯელობა აღვივებს საზოგადოების ნეგატიურ განწყობას ჰომოსექსუალი პირების მიმართ.

სადავო ჟურნალისტურ პროდუქტში ასევე სტიგმა ძლიერდება ნარკოდამოკიდებული პირების მიმართაც. “არსებობენ კიდევ სხვა მავნებლები, რომლებიც აჩერებენ ჩვენი ეროვნული გადარჩენის შესაძლებლობას. ეს არის წამალდამოკიდებულება და ჰომოსექსუალობა, როგორც სქესის ფიზიკური ცხოვრების ალტერნატივა” საბჭო იზიარებს განმცხადებლის პოზიციას რომ ეს ფრაზა “უფრო ახალისებს დისკრიმინაციას ამ ჯგუფის მიმართ, რომელსაც სახელმწიფო ზრუნვისა და ზიანის შემცირების პროგრამებში უნდა ხედავდეს, უფრო ახალისებს დისკრიმინაციას ამ ჯგუფის მიმართ, რომელსაც სახელმწიფო ზრუნვისა და ზიანის შემცირების პროგრამებში უნდა ხედავდეს”. თავის მხრივ საბჭო ამატებს, რომ სექსუალური უმცირესობის და ნარკოდამოკიდებული პირების “მავნებლებად” მოხსენიება სიძულვილის ენააა, რომელიც 1997 წლის ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაციიის მიხედვით არის “გამოხატვის ყველა ფორმა, რომელიც ავრცელებს, ხელს უწყობს, პროვოცირებას უწევს ან ამართლებს ქსენოფობიას, რასობრივ შუღლს, ანტისემიტიზმს, ასევე, შეუწყნარებლობის სხვა სახით გამოვლინებას - ეთნოცენტრიზმს, ნაციონალიზმს, დისკრიმინაციას, უმცირესობათა ან მიგრანტთა მიმართ მტრობას. ხელს უწყობს მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულების დამკვიდრებას ამა თუ იმ ნიშნით განსხვავებული ჯგუფების მიმართ”.

ქარტიის საბჭომ პირველი პრინციპის ჭრილში ასევე მიუთითა ფემინისტურ მოძრაობასთან დაკავშირებულ გარემოებებზე, სადაც ავტორი მანიპულირებს და ამ მოძრაობის დანიშნულებაზე/მიზნებზე არასწორ წარმოდგენას უქმნის მკითხველს, თავის მხრივ ასეთი მანიპულაცია იწვევს მე-7 პრინციპის დარღვევას სტიგმატიზაციის კუთხით, წარმოაჩენს რა ფემინიზმის მთავარ იდეად არა ქალთა უფლებებისთვის აქტივობას, არამედ ოჯახის/მამის/ქმრის/შვილზე ზრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლას.

შესაბამისად სახეზეა როგორც სექსუალური ორიენტაციის ნიშნით დისკრიმინაცია ასევე ფემინისტების და წამალდამოკიდებული ადამიანების სტიგმატიზაციის ხელშეწყობა, მათ მიმართ სიძულვილის ენის გამოყენება, რაც იწვევს ქარტიის მეშვიდე პრინციპის დარღვევას.

ქარტიის საბჭო ასევე ყურადღებას გაამხვილებს სოციალ ქსელ FACEBOOK ში, განმცხადებლსა და georgiatoday.ge წარმომადგენელ მაია წერეთელთან არსებული მიმოწერაზე, სადც მაია წერეთელი აპელირებდა, რომ ეს იყო OP-ED-ი, ანუ ავტორის მოსაზრება და არ უნდა მომხდარიყო მისი გაიგივება გამოცემასთან. თავდაპირველად საბჭო აღნიშნავს, რომ საქმის განხილვის დროს მოპასუხედ განსაზღვრულია კონკრეტული პირი, სტატიის ავტორი და არა მედიაგამოცემა. ასევე, საბჭოს პოზიციით OP-ED-ი არ ათავისუფლებლებს მედიას ეთიკური ვალდებულებებისაგან, მით უფრო როცა საქმე ეხება დისკრიმინაციას, სიძულვილის ენას ან სტიგმატიზირებას, მედიას ეკისრება პოზიტიური, სოციალური ვალდებულება, რომ ყველაფერი იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად და არ უნდა იქცეს დისკრიმინაციის, სიძულვილის ენის და სტიგმატიზირების გამავრცელებელ პლატფორმად.

სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

• ნუგზარ რუხაძემ დაარღვია ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-7 პრინციპი

გადაწყვეტილება

03 მარტი 2019 წელი

საქმე N 253

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: თამარ უჩიძე, კამილა მამედოვა, ლიკა ზაკაშვილი, გიორგი სულაძე, გელა მთივლიშვილი, გიორგი მგელაძე.

განმცხადებელი: საქართველოს აგროჟურნალისტთა ასოციაცია

მოპასუხე: მეგი საჯაია

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა საქართველოს აგროჟურნალისტთა ასოციაციამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ გაზეთ „ასავალ - დასავალის“ 4-10 თებერვლის N 5 [1262] ნომერში გამოქვეყნებულ სტატიაში სახელწოდებით „შპს „შირაქმა“ „ასავალ - დასავალსა“ და ჯაბა ექიმს სასამართლოში უჩივლა“ დაირღვა ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი. სადავო სტატიის ავტორი და შესაბამისად მოპასუხე ჟურნალისტი - მეგი საჯაია.

საქმის განხილვას დაესწრნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები, მოპასუხე ჟურნალისტი სხდომას არ დასწრებია და არც შეპასუხება არ წარმოუდგენიათ.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”. სადავო სტატია არის ინტერვიუ ექიმ ჯაბა ტყემალაძესთან, რომელიც საუბრობს მცენარეული ცხიმის, კერძოდ პალმის ცხიმის მავნებლობაზე. მაგალითად მოჰყავს კომპანია „შირაქის“ პროდუქტები, რომლებიც შეიცავენ პალმის ცხიმს. პალმის ცხიმის შემცველი პროდუქცია რესპონდენტის მიერ შეფასებულია როგორც „სიმსივნის გამომწვევი პროდუქტი“, „შხამი“, „მომწამვლელი“, „საწამლავი“. ამის საპირისპიროდ სტატიაში არ არის არც შირაქის [მწარმოებელის] წარმომადგენლის და არც სხვა კომპეტენტური პირის [მაგალითად სურსათის ეროვნული სააგენტოს] საპასუხო პოზიცია, ეთანხმებიან თუ არა ისინი ჯაბა ტყემალაძის შეფასებებს, მიიჩნევენ თუ არა, რომ პალმის ცხიმი ავტომატურად შეიძლება შეფასდეს როგორც „შხამი“, „საწამლავი“. ვინაიდან სტატია აქცენტირებულია კომპანია „შირაქის“ პროდუქციაზე და ის მოხსენიებულია როგორ „შხამი“ ჟურნალისტი ვალდებული იყო, ეთიკური პრინციპების დაცვის მიზნებისათვის საპასუხო კომენტარისთვის/განმარტებისათვის მიემართა კომპანია „შირაქის“ წარმომადგენლებისათვის. ასევე ინტერვიუში ჯაბა ტყემალაძე გამოთქვამს პრეტენზიას სახელმწიფოს მიმართ, რომ სახელმწიფო უფლებას აძლევს მწარმოებლებს გამოიყენონ პალმის ცხიმი, რომელიც მისი აზრით შხამი და საწამლავია. ჟურნალისტი ასევე ვალდებული იყო მიეღო სურსათის ეროვნული სააგენტოს პოზიცია ამ ბრალდებებთან დაკავშირებით.

გარდა ზემოაღნიშნულისა, საბჭო ასევე პირველი პრინციპის ჭრილში პრობლემურად მიიჩნევს ჯაბა ტყემალაძის სხვა პოზიციებსაც, რომელიც გადმოცემულია ფაქტის სახით და არ არის გადამოწმებული/დაზუსტებული ჟურნალისტის მიერ, რომელთა დაზუსტებაც თავად რესპონდენტისათვის დამატებითი კითხვების დასმითაც შეიძლებოდა. კერძოდ, მოეთხოვა განმარტება თუ რის საფუძველზე აკეთებდა ამ განცხადებებს:

• „80 იან წლებში ევროპელებმა დაიწყეს აფროამერიკელი მოსახლეობის მხარდაჭერის ვერაგული პროგრამა. რომელიც პალმისა და ქოქოსის ცხიმების წარმოებაა და საკვებში შეტანას გულისხმობდა. მარტივად რომ ვთქვათ ევროპას მობეზრდა აფრო ამერიკელების ემიგრაცია და მათ ადგილზე დასაქმებას, იაფი პროდუქტით გამოკვებას და ამავდროულად პოპულაციის შემცირებას შეეცადა“.
• „ამავდროულად შევედით იმ ქვეყანათა სიაში, სადაც ბუნებრივად აღარ მრავლდებიან და პალმის ცხიმით ჩვენი ამოწყვეტა აღარ არის საჭირო“, ეს განცხადება ცალსახად არასწორია ვინაიდან ოფიციალური სტატისტიკით 2008 წლიდან საქართველოში დაბადებულთა რიცხვი ჭარბობს გარდაცვლილთა რიცხვს.

ქარტიის მე-5 პრინციპის თანახმად „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“. აგროგილდიის წევრ ჟურნალისტიკის რესურს ცენტრის მიერ სადავო სტატიაზე მომზადდა რეპორტაჟი, მათ შორის ჩაწერეს ინტერვიუ მოპასუხე ჟურნალისტ მეგი საჯაისთან, საიდანაც დგინდება, რომ ჟურნალისტი ინფორმირებულია მისი მასალის მიმართ არსებულ პრეტენზიებზე, რომ მან ინფორმაცია არ გადაამოწმა/მეორე მხარის პოზიცია არ ასახა. მიუხედავად აღნიშნულისა, ჟურნალისტს სადავო სტატია არ შეუსწორებია, არ გამოუქვეყნებია კომპანია „შირაქის“ ან სურსათის ეროვნული სააგენტოს დამატებითი კომენტარი. შესაბამისად დაირღვა მე-5 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. მეგი საჯაიამ დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი.

გადაწყვეტილება

21 თებერვალი 2019 წელი

საქმე N 247

საქართველოს უზენაესი სასამართლო ITV.ge-ს არაიდენიტიფიცირებული ჟურნალისტების წინააღმდეგ

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გიორგი მგელაძე, გელა მთივლიშვილი, კამილა მამედოვა, ლიკა ზაკაშვილი, ირმა ზოიძე, გიორგი სულაძე, მაია მერკვილაძე, თამუნა უჩიძე.

განმცხადებელი: საქართველოს უზენაესი სასამართლო

მოპასუხე: ITV.ge

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ, ონლაინგამოცემა ITV.ge წინააღმდეგ. კერძოდ განმცხადებელი მიიჩნევდა რომ აღნიშნული მედიასაშუალების ვებსაიტზე 2019 წლის 22 იანვარს გამოქვეყნებულ სტატიაში „სამ მილიონიანი ქრთამის სკანდალი - რა ელის ეკა ბესელიას და ივანიშვილის მოსამართლე თოდუას?“ დაირღვა ქარტიის პირველი, მე-3 და მე-5 პრინციპი.

სადავო სტატიაზე მითითებული არ იყო ავტორი ჟურნალისტი. საბჭოს სამდივნომ მიმართა მედიასაშუალებას რომ ეცნობებინა პასუხისმგებელი პირი, მაგრამ საბჭოსათვის არ იქნა აღნიშნული ინფორმაცია მოწოდებული და ვერ მოხდა კონკრეტული პასუხისმგებელი პირის იდენტიფიცირება. ასეთ შემთხვევაში, ქარტიის საქმის წარმოების წესის თანახმად, შესაძლებელია გადაწყვეტილებაში მიეთითოს „არაიდენტიფიცირებადი ავტორი“.

საქმის განხილვის თავისებურება: გადაწყვეტილება მიღებული იქნა საბჭოს წევრების მიერ პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად, თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”. სადავო სტატიაში მითითებული იყო სხვადასხვა ფაქტობრივი გარემოებების შესახებ, მაგალითად:

• „კერძოდ, მედიაში უკვე გაჟონა ინფორმაციამ იმის შესახებ რომ ომეგა ჯგუფის დამფუძნებელმა ზაზა ოქუაშვილმა საქმის სასამართლოში მოგვარების მიზნით, ქრთამის სახით სადავო თანხის 10 პროცენტი გადაიხადა, რომელიც 30 მილიონიდან სამი მილიონია“.
• „უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელმა მზია თოდუამ კი, რომელიც ივანიშვილის ნდობით აღჭურვილი პირი და ქართუს ყოფილი იურისტია, ბესელიას წინაშე ვალდებულება აიღო, რომ სასამართლო ზაზა ოქუაშვილის სასარგებლო გადაწყვეტილებას გამოიტანდა და 30 მილიონიანი დავაც საქართველოს ბანკთან, ამით დასრულდებოდა“.
• „ხოლო იმის გამო, რომ ბესელიამ და ივანიშვილის მოსამართლე თოდუამ ოქუაშვილს პრობლემა ბოლომდე ვერ გადაუჭრეს, მან ქრთამის უკან დაბრუნება მოითხოვა.“
• „უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ: ომეგა ჯგუფის მფლობელი თავის გარემოცვასთან ამბობს, რომ აქვს მტკიცებულება თუ როგორ იღებს ქრთამს ქართული ოცნების ერთ-ერთი დამფუძნებელი და უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი“.

გარემოებები შეიცავენ სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებს, რაშიც ადანაშაულებენ პარლამენტის წევრს და უზენაესის სასამართლოს მოსამართლეს. ინფორმაცია არ არის გადამოწმებული, მხოლოდ სტატიის ბოლოს მითითებულია - „ქალბატონი ბესელია აცხადებს, რომ არანაირი ქრთამი და კომპრომატები არ არსებობს. "არ მინდა ვიფიქრო, რომ გია აბაშიძეს ამის დაწერა დაავალეს", - ამბობს იგი. მედიას ემალება მზია თოდუა, ხოლო ზაზა ოქუაშვილი დუმს - ლონდონში და ჯერჯერობით“.  საბჭოს არ მიაჩნია ეს ფრაზა ჟურნალისტის მიერ ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობად. საბჭო არ მიიჩნევს სარწმუნოდ, რომ „მედიას ემალება მზია თოდუა“.

სტატიის გამოქვეყნებისთანავე განცხადება გაავრცელა უზენაესმა სასამართლომ და უარყო მედიის მიერ გამოქვეყნებული დეტალები, რითაც დასტურდება უზენაესი სასამართლოს მზადყოფნა, რომ კომენტარი გაეკეთებინა მედიასაშუალების მიერ მოპოვებულ ინფორმაციაზე. ა

სევე აღსანიშნავია ინფორმაციის ხასიათი და მისი მნიშვნელობა. სტატიით კორუფციაში ბრალი ედებოდა პარლამენტის წევრს და უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეს, შესაბამისად, ჟურნალისტს ყველა ღონე უნდა ეხმარა ინფორმაციის გადასამოწმებლად, როდესაც არ ჰყავდა ღია, დადასტურებული წყაროები, არ აკონკრეტებდა, რომელ მედიასაშუალებას ეყრდნობოდა, როდესაც აღნიშნა, რომ ეს იყო „მედიაში გაჟონილი ინფორმაცია“. მათ შორის შეეძლო ინფორმაციის გამოთხოვა უზენაესი სასამართლოსგან, დაკავშირებოდა ექსპერტ გია აბაშიძეს, რომლის FACEBOOK სტატუსს ასევე წყაროდ იყენებდა. შესაბამისად ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ამ შემთხვევაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი, ვინაიდან ჟურნალისტმა არ მიმართა ყველა ძალისხმევას და გზას ინფორმაციის გადასამოწმებლად.

ქარტიის მე-3 პრინციპის თანახმად „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია. ჟურნალისტმა არ უნდა მიჩქმალოს მნიშვნელოვანი ფაქტები, არ უნდა გააყალბოს დოკუმენტები და ინფორმაცია.“ განმცხადებელ მესამე პრინციპს დარღვეულად თვლიდა იმ არგუმენტაციით, რომლის საფუძველზეც დადგინდა ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა, შესაბამისად ქარტიის მე-3 პრინციპი დარღვეულად არ იქნა მიჩნეული.

ქარტიის მე-5 პრინციპის მიხედვით „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“. სადავო მასალების გამოქვეყნების შემდეგ, საქართველოს უზენასმა სასამართლომ მედიასაშუალებას გაუგზავნა განცხადება, სადაც უარყოფდა გავრცელებულ ინფორმაციას. itv.ge-მ არ გაითვალისწინა უზენაესი სასამართლოს განცხადება. არა თუ არ ჩაასწორა ინფორმაცია, არამედ უზენაესი სასამართლოს პოზიციაც არ გამოუქვეყნებია და სადავო სტატია [რომელშიც პირველი პრინციპის დარღვევა დადასტურებულია] ისევ თავდაპირველი რედაქციით იძებნება. შესაბამისად დაირღვა ქარტიის მე-5 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ITV.ge არაიდენიტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი.
2. ITV.ge არაიდენიტიფიცირებულ ჟურნალისტს არ დაურღვევია ქარტიის მე-5 პრინციპი.