გადაწყვეტილება

28 მარტი 2019 წელი

საქმე N 256

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გიორგი მგელაძე, ლიკა ზაკაშვილი, ირმა ზოიძე, კამილა მამედოვა, გიორგი სულაძე.

განმცხადებელი: ლგბტქი ასოციაცია თემიდა

მოპასუხე: ნუგზარ რუხაძე

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ლგბტქი ასოციაცია თემიდამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ 2019 წლის 31 იანვარს, ინგლისურენოვან გამოცემაში georgiatoday.ge გამოქვეყნებულ მოსაზრებაში [OP-ED] სახელწოდებით “Feminism, Gayism, Drugism & All That Jazz”” დაირღვა ქარტიის პირველი, მეხუთე და მე-7 პრინციპი. სადავო ჟურნალისტური პროდუქტის ავტორი და შესაბამისად მოპასუხე ჟურნალისტი - ნუგზარ რუხაძე.

საქმის განხილვას დაესწრო განმცხადებლის წარმომადგენელი, მოპასუხე ჟურნალისტი სხდომას არ დასწრებია და არც შეპასუხება არ წარმოუდგენია. ამასთან, თავდაპირველად განცხადებელი სადავოდ ხდიდა ქარტიის მხოლოდ მე-7 პრინციპს და სხდომის მიმდინარეობისას დაამატა პირველი და მე-5 პრინციპის დარღვევის მოთხოვნაც. შესაბამისად, დამატებით მიეცა ერთკვირიანი ვადა მოპასუხეს, რომ პოზიცია წარმოედგინა დამატებულ პრინციპებთან დაკავშირებით. არც აღნიშნულ ვადაში ქარტიის საბჭოს არ მიუღია ჟურნალისტის შეპასუხება.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპის მიხედვით “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”. სადავო სტატია წარმოადგენს ავტორის პირად მოსაზრებას [OP-ED] ფემინისტურ, ასევე ქვიარ მოძრაობებთან დაკავშირებებით და ძირითადად ნეგატიურად აფასებს მათ, მაგრამ ამასთან ზოგიერთ საკითხს მტკიცებით ფორმაში, როგორც ფაქტს, ისე აწვდის საზოგადოებას, მაგალითად ავტორის მტკიცებით, ფემინისტური იდეაა რომ “მამა და ქმარი ქალის ყველაზე ცუდი მტრები არიან” “ოჯახების და ქორწინების წინააღმდეგ უწყვეტი პროპაგანდა, რომელიც წახალისებულია ფემინისტების მიერ მსოფლიოში” “[ფემინისტების მოსაზრებით] ბავშვს აღარ სჭირდება დედის სიყვარული, რადგანაც ეს ადამიანების მიერ შექმნილი მითია”. ავტორი არ უთითებს არც ერთ წყაროს ან მტკიცებულებას, რომლის თანახმად ფემინიზმის ძირითადი იდეები ოჯახის, ქორწინების და დედის წინააღმდეგ ბრძოლა და პროპაგანდაა ეს მაშინ, როდესაც ფემინიზმი მოძრაობაა, რომელიც მიზნად ისახავს ქალთა უფლებების აღიარებას, დაცვას, მათ უფლებრივ გათანასწორებას მამაკაცებთან სოციალურ, პოლიტიკურ, ეკონომიკურ თუ კულტურულ ჭრილში. რომც დავუშვათ რომ ესა თუ ის რადიკალური ფემინისტური მოძრაობა ან რომელი მისი წევრი სხვადასხვა დროს სტატიაში ფემინიზმისთვის “მიწერილ” იდეებს ავრცელებდნენ, “ოჯახის”, “დედის”, “ქორწინების” წინააღმდეგ ბრძოლა, დადასტურებული სახით, როგორც ფემინიზმის გამსაზღვრელ ნიშნად მოხსენიება, მანიპულაციურ ხასიათს ატარებს და ხელს უწყობს არაწორი ინფორმაციის გავრცელებას.

ამგვარი არასწორი ინფორმაციის გავრცლება განსაკუთრებით პრობლემურია იმ პირობებში, როცა საქართველოში ფემიციდი და ზოგადად ოჯახში ქალზე ძალადობა მნიშვნელოვანი პრობლემაა. შინაგან საქმეთა სამინისტროს მონაცემებით, 2018 წელს ქალზე ფიზიკური ძალადობის 1705 ფაქტი დაფიქსირდა ოფიციალურად. გაეროს ქალთა ორგანიზაციის, საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახურის და ევროკავშირის მიერ ერთობლივად ჩატარებული კვლევის თანახმად, საქართველოში ყოველი 7 ქალიდან 1 ოჯახში ძალადობის მსხვერპლია.

ქარტიის მე-5 პრინციპი: "მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება". განმცხდებელმა ქარტიის საბჭოს წარმოუდგინა სოციალურ ქსელ FACEBOOK - ში, მასსა და georgiatoday.ge წარმომადგენელ მაია წერეთელთს შორის არსებული მიმოწერა, სადაც განცხადებელი მას ინფორმაციის შესწორებას სთხოვდა. საქმის განხილვის დროს სტატია არ იყო შესწორებული და შესაბამისად დადგინდა მე-5 პრინციპის დარღვევა.

ქარტიის მე-7 პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით”. ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო სტატია უხვად შეიცავს სიძულვილის ენას და ხელს უწყობს სხვადასხვა ჯგუფების სტიგმატიზირებას. ციტატა სტატიიდან “გეიზმი აგრეთვე არის საქართველოში დემოგრაფიული ბუმის შემაჩერებელი”. ტერმინი “გეიზმი” არასწორია და გამოიყენება ჰომოფობიური ჩაგვრის წასახალისებლად, რადგან ასეთი ტერმინი ჰომოსექსუალურ ქცევას აღწერს არა როგორც ადამიანის ბუნებრივ მდგომარეობას და თანდაყოლილ თვისებას, არამედ მას წარმოაჩენს როგორც “იდეოლოგიურ მიმდინარეობას”, რაც თავის მხრივ ჰომოფობიურად განწყობილი პირების მიერ ჩაგვრის მიზნით გამოყენებული ერთ - ერთი არგუმენტია. ცალკე აღნიშვნის ღირსია, რომ არ არსებობს მეცნიერული დასკვნა, კვლევა, რომელიც არგუმენტირებულად მიუთითებს, რომ ჰომოსექსუალი ადამიანების უფლებების დაცვა წარმოადგენს დემოგრაფიული კლების წინაპირობას, საპირისპიროდ, მსგავსი მსჯელობა აღვივებს საზოგადოების ნეგატიურ განწყობას ჰომოსექსუალი პირების მიმართ.

სადავო ჟურნალისტურ პროდუქტში ასევე სტიგმა ძლიერდება ნარკოდამოკიდებული პირების მიმართაც. “არსებობენ კიდევ სხვა მავნებლები, რომლებიც აჩერებენ ჩვენი ეროვნული გადარჩენის შესაძლებლობას. ეს არის წამალდამოკიდებულება და ჰომოსექსუალობა, როგორც სქესის ფიზიკური ცხოვრების ალტერნატივა” საბჭო იზიარებს განმცხადებლის პოზიციას რომ ეს ფრაზა “უფრო ახალისებს დისკრიმინაციას ამ ჯგუფის მიმართ, რომელსაც სახელმწიფო ზრუნვისა და ზიანის შემცირების პროგრამებში უნდა ხედავდეს, უფრო ახალისებს დისკრიმინაციას ამ ჯგუფის მიმართ, რომელსაც სახელმწიფო ზრუნვისა და ზიანის შემცირების პროგრამებში უნდა ხედავდეს”. თავის მხრივ საბჭო ამატებს, რომ სექსუალური უმცირესობის და ნარკოდამოკიდებული პირების “მავნებლებად” მოხსენიება სიძულვილის ენააა, რომელიც 1997 წლის ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის რეკომენდაციიის მიხედვით არის “გამოხატვის ყველა ფორმა, რომელიც ავრცელებს, ხელს უწყობს, პროვოცირებას უწევს ან ამართლებს ქსენოფობიას, რასობრივ შუღლს, ანტისემიტიზმს, ასევე, შეუწყნარებლობის სხვა სახით გამოვლინებას - ეთნოცენტრიზმს, ნაციონალიზმს, დისკრიმინაციას, უმცირესობათა ან მიგრანტთა მიმართ მტრობას. ხელს უწყობს მკვეთრად უარყოფითი დამოკიდებულების დამკვიდრებას ამა თუ იმ ნიშნით განსხვავებული ჯგუფების მიმართ”.

ქარტიის საბჭომ პირველი პრინციპის ჭრილში ასევე მიუთითა ფემინისტურ მოძრაობასთან დაკავშირებულ გარემოებებზე, სადაც ავტორი მანიპულირებს და ამ მოძრაობის დანიშნულებაზე/მიზნებზე არასწორ წარმოდგენას უქმნის მკითხველს, თავის მხრივ ასეთი მანიპულაცია იწვევს მე-7 პრინციპის დარღვევას სტიგმატიზაციის კუთხით, წარმოაჩენს რა ფემინიზმის მთავარ იდეად არა ქალთა უფლებებისთვის აქტივობას, არამედ ოჯახის/მამის/ქმრის/შვილზე ზრუნვის წინააღმდეგ ბრძოლას.

შესაბამისად სახეზეა როგორც სექსუალური ორიენტაციის ნიშნით დისკრიმინაცია ასევე ფემინისტების და წამალდამოკიდებული ადამიანების სტიგმატიზაციის ხელშეწყობა, მათ მიმართ სიძულვილის ენის გამოყენება, რაც იწვევს ქარტიის მეშვიდე პრინციპის დარღვევას.

ქარტიის საბჭო ასევე ყურადღებას გაამხვილებს სოციალ ქსელ FACEBOOK ში, განმცხადებლსა და georgiatoday.ge წარმომადგენელ მაია წერეთელთან არსებული მიმოწერაზე, სადც მაია წერეთელი აპელირებდა, რომ ეს იყო OP-ED-ი, ანუ ავტორის მოსაზრება და არ უნდა მომხდარიყო მისი გაიგივება გამოცემასთან. თავდაპირველად საბჭო აღნიშნავს, რომ საქმის განხილვის დროს მოპასუხედ განსაზღვრულია კონკრეტული პირი, სტატიის ავტორი და არა მედიაგამოცემა. ასევე, საბჭოს პოზიციით OP-ED-ი არ ათავისუფლებლებს მედიას ეთიკური ვალდებულებებისაგან, მით უფრო როცა საქმე ეხება დისკრიმინაციას, სიძულვილის ენას ან სტიგმატიზირებას, მედიას ეკისრება პოზიტიური, სოციალური ვალდებულება, რომ ყველაფერი იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად და არ უნდა იქცეს დისკრიმინაციის, სიძულვილის ენის და სტიგმატიზირების გამავრცელებელ პლატფორმად.

სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

• ნუგზარ რუხაძემ დაარღვია ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-7 პრინციპი

გადაწყვეტილება

03 მარტი 2019 წელი

საქმე N 253

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: თამარ უჩიძე, კამილა მამედოვა, ლიკა ზაკაშვილი, გიორგი სულაძე, გელა მთივლიშვილი, გიორგი მგელაძე.

განმცხადებელი: საქართველოს აგროჟურნალისტთა ასოციაცია

მოპასუხე: მეგი საჯაია

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა საქართველოს აგროჟურნალისტთა ასოციაციამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ გაზეთ „ასავალ - დასავალის“ 4-10 თებერვლის N 5 [1262] ნომერში გამოქვეყნებულ სტატიაში სახელწოდებით „შპს „შირაქმა“ „ასავალ - დასავალსა“ და ჯაბა ექიმს სასამართლოში უჩივლა“ დაირღვა ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი. სადავო სტატიის ავტორი და შესაბამისად მოპასუხე ჟურნალისტი - მეგი საჯაია.

საქმის განხილვას დაესწრნენ განმცხადებლის წარმომადგენლები, მოპასუხე ჟურნალისტი სხდომას არ დასწრებია და არც შეპასუხება არ წარმოუდგენიათ.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”. სადავო სტატია არის ინტერვიუ ექიმ ჯაბა ტყემალაძესთან, რომელიც საუბრობს მცენარეული ცხიმის, კერძოდ პალმის ცხიმის მავნებლობაზე. მაგალითად მოჰყავს კომპანია „შირაქის“ პროდუქტები, რომლებიც შეიცავენ პალმის ცხიმს. პალმის ცხიმის შემცველი პროდუქცია რესპონდენტის მიერ შეფასებულია როგორც „სიმსივნის გამომწვევი პროდუქტი“, „შხამი“, „მომწამვლელი“, „საწამლავი“. ამის საპირისპიროდ სტატიაში არ არის არც შირაქის [მწარმოებელის] წარმომადგენლის და არც სხვა კომპეტენტური პირის [მაგალითად სურსათის ეროვნული სააგენტოს] საპასუხო პოზიცია, ეთანხმებიან თუ არა ისინი ჯაბა ტყემალაძის შეფასებებს, მიიჩნევენ თუ არა, რომ პალმის ცხიმი ავტომატურად შეიძლება შეფასდეს როგორც „შხამი“, „საწამლავი“. ვინაიდან სტატია აქცენტირებულია კომპანია „შირაქის“ პროდუქციაზე და ის მოხსენიებულია როგორ „შხამი“ ჟურნალისტი ვალდებული იყო, ეთიკური პრინციპების დაცვის მიზნებისათვის საპასუხო კომენტარისთვის/განმარტებისათვის მიემართა კომპანია „შირაქის“ წარმომადგენლებისათვის. ასევე ინტერვიუში ჯაბა ტყემალაძე გამოთქვამს პრეტენზიას სახელმწიფოს მიმართ, რომ სახელმწიფო უფლებას აძლევს მწარმოებლებს გამოიყენონ პალმის ცხიმი, რომელიც მისი აზრით შხამი და საწამლავია. ჟურნალისტი ასევე ვალდებული იყო მიეღო სურსათის ეროვნული სააგენტოს პოზიცია ამ ბრალდებებთან დაკავშირებით.

გარდა ზემოაღნიშნულისა, საბჭო ასევე პირველი პრინციპის ჭრილში პრობლემურად მიიჩნევს ჯაბა ტყემალაძის სხვა პოზიციებსაც, რომელიც გადმოცემულია ფაქტის სახით და არ არის გადამოწმებული/დაზუსტებული ჟურნალისტის მიერ, რომელთა დაზუსტებაც თავად რესპონდენტისათვის დამატებითი კითხვების დასმითაც შეიძლებოდა. კერძოდ, მოეთხოვა განმარტება თუ რის საფუძველზე აკეთებდა ამ განცხადებებს:

• „80 იან წლებში ევროპელებმა დაიწყეს აფროამერიკელი მოსახლეობის მხარდაჭერის ვერაგული პროგრამა. რომელიც პალმისა და ქოქოსის ცხიმების წარმოებაა და საკვებში შეტანას გულისხმობდა. მარტივად რომ ვთქვათ ევროპას მობეზრდა აფრო ამერიკელების ემიგრაცია და მათ ადგილზე დასაქმებას, იაფი პროდუქტით გამოკვებას და ამავდროულად პოპულაციის შემცირებას შეეცადა“.
• „ამავდროულად შევედით იმ ქვეყანათა სიაში, სადაც ბუნებრივად აღარ მრავლდებიან და პალმის ცხიმით ჩვენი ამოწყვეტა აღარ არის საჭირო“, ეს განცხადება ცალსახად არასწორია ვინაიდან ოფიციალური სტატისტიკით 2008 წლიდან საქართველოში დაბადებულთა რიცხვი ჭარბობს გარდაცვლილთა რიცხვს.

ქარტიის მე-5 პრინციპის თანახმად „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“. აგროგილდიის წევრ ჟურნალისტიკის რესურს ცენტრის მიერ სადავო სტატიაზე მომზადდა რეპორტაჟი, მათ შორის ჩაწერეს ინტერვიუ მოპასუხე ჟურნალისტ მეგი საჯაისთან, საიდანაც დგინდება, რომ ჟურნალისტი ინფორმირებულია მისი მასალის მიმართ არსებულ პრეტენზიებზე, რომ მან ინფორმაცია არ გადაამოწმა/მეორე მხარის პოზიცია არ ასახა. მიუხედავად აღნიშნულისა, ჟურნალისტს სადავო სტატია არ შეუსწორებია, არ გამოუქვეყნებია კომპანია „შირაქის“ ან სურსათის ეროვნული სააგენტოს დამატებითი კომენტარი. შესაბამისად დაირღვა მე-5 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. მეგი საჯაიამ დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი.

გადაწყვეტილება

21 თებერვალი 2019 წელი

საქმე N 247

საქართველოს უზენაესი სასამართლო ITV.ge-ს არაიდენიტიფიცირებული ჟურნალისტების წინააღმდეგ

საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი

საბჭოს წევრები: გიორგი მგელაძე, გელა მთივლიშვილი, კამილა მამედოვა, ლიკა ზაკაშვილი, ირმა ზოიძე, გიორგი სულაძე, მაია მერკვილაძე, თამუნა უჩიძე.

განმცხადებელი: საქართველოს უზენაესი სასამართლო

მოპასუხე: ITV.ge

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა საქართველოს უზენაესმა სასამართლომ, ონლაინგამოცემა ITV.ge წინააღმდეგ. კერძოდ განმცხადებელი მიიჩნევდა რომ აღნიშნული მედიასაშუალების ვებსაიტზე 2019 წლის 22 იანვარს გამოქვეყნებულ სტატიაში „სამ მილიონიანი ქრთამის სკანდალი - რა ელის ეკა ბესელიას და ივანიშვილის მოსამართლე თოდუას?“ დაირღვა ქარტიის პირველი, მე-3 და მე-5 პრინციპი.

სადავო სტატიაზე მითითებული არ იყო ავტორი ჟურნალისტი. საბჭოს სამდივნომ მიმართა მედიასაშუალებას რომ ეცნობებინა პასუხისმგებელი პირი, მაგრამ საბჭოსათვის არ იქნა აღნიშნული ინფორმაცია მოწოდებული და ვერ მოხდა კონკრეტული პასუხისმგებელი პირის იდენტიფიცირება. ასეთ შემთხვევაში, ქარტიის საქმის წარმოების წესის თანახმად, შესაძლებელია გადაწყვეტილებაში მიეთითოს „არაიდენტიფიცირებადი ავტორი“.

საქმის განხილვის თავისებურება: გადაწყვეტილება მიღებული იქნა საბჭოს წევრების მიერ პოზიციათა დისტანციურად გამოვლენის შედეგად, თანახმად ქარტიის წესდებისა: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშულების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”. სადავო სტატიაში მითითებული იყო სხვადასხვა ფაქტობრივი გარემოებების შესახებ, მაგალითად:

• „კერძოდ, მედიაში უკვე გაჟონა ინფორმაციამ იმის შესახებ რომ ომეგა ჯგუფის დამფუძნებელმა ზაზა ოქუაშვილმა საქმის სასამართლოში მოგვარების მიზნით, ქრთამის სახით სადავო თანხის 10 პროცენტი გადაიხადა, რომელიც 30 მილიონიდან სამი მილიონია“.
• „უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელმა მზია თოდუამ კი, რომელიც ივანიშვილის ნდობით აღჭურვილი პირი და ქართუს ყოფილი იურისტია, ბესელიას წინაშე ვალდებულება აიღო, რომ სასამართლო ზაზა ოქუაშვილის სასარგებლო გადაწყვეტილებას გამოიტანდა და 30 მილიონიანი დავაც საქართველოს ბანკთან, ამით დასრულდებოდა“.
• „ხოლო იმის გამო, რომ ბესელიამ და ივანიშვილის მოსამართლე თოდუამ ოქუაშვილს პრობლემა ბოლომდე ვერ გადაუჭრეს, მან ქრთამის უკან დაბრუნება მოითხოვა.“
• „უფრო ზუსტად რომ ვთქვათ: ომეგა ჯგუფის მფლობელი თავის გარემოცვასთან ამბობს, რომ აქვს მტკიცებულება თუ როგორ იღებს ქრთამს ქართული ოცნების ერთ-ერთი დამფუძნებელი და უზენაესი სასამართლოს თავმჯდომარის მოვალეობის შემსრულებელი“.

გარემოებები შეიცავენ სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებს, რაშიც ადანაშაულებენ პარლამენტის წევრს და უზენაესის სასამართლოს მოსამართლეს. ინფორმაცია არ არის გადამოწმებული, მხოლოდ სტატიის ბოლოს მითითებულია - „ქალბატონი ბესელია აცხადებს, რომ არანაირი ქრთამი და კომპრომატები არ არსებობს. "არ მინდა ვიფიქრო, რომ გია აბაშიძეს ამის დაწერა დაავალეს", - ამბობს იგი. მედიას ემალება მზია თოდუა, ხოლო ზაზა ოქუაშვილი დუმს - ლონდონში და ჯერჯერობით“.  საბჭოს არ მიაჩნია ეს ფრაზა ჟურნალისტის მიერ ინფორმაციის გადამოწმების მცდელობად. საბჭო არ მიიჩნევს სარწმუნოდ, რომ „მედიას ემალება მზია თოდუა“.

სტატიის გამოქვეყნებისთანავე განცხადება გაავრცელა უზენაესმა სასამართლომ და უარყო მედიის მიერ გამოქვეყნებული დეტალები, რითაც დასტურდება უზენაესი სასამართლოს მზადყოფნა, რომ კომენტარი გაეკეთებინა მედიასაშუალების მიერ მოპოვებულ ინფორმაციაზე. ა

სევე აღსანიშნავია ინფორმაციის ხასიათი და მისი მნიშვნელობა. სტატიით კორუფციაში ბრალი ედებოდა პარლამენტის წევრს და უზენაესი სასამართლოს მოსამართლეს, შესაბამისად, ჟურნალისტს ყველა ღონე უნდა ეხმარა ინფორმაციის გადასამოწმებლად, როდესაც არ ჰყავდა ღია, დადასტურებული წყაროები, არ აკონკრეტებდა, რომელ მედიასაშუალებას ეყრდნობოდა, როდესაც აღნიშნა, რომ ეს იყო „მედიაში გაჟონილი ინფორმაცია“. მათ შორის შეეძლო ინფორმაციის გამოთხოვა უზენაესი სასამართლოსგან, დაკავშირებოდა ექსპერტ გია აბაშიძეს, რომლის FACEBOOK სტატუსს ასევე წყაროდ იყენებდა. შესაბამისად ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ ამ შემთხვევაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი, ვინაიდან ჟურნალისტმა არ მიმართა ყველა ძალისხმევას და გზას ინფორმაციის გადასამოწმებლად.

ქარტიის მე-3 პრინციპის თანახმად „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია. ჟურნალისტმა არ უნდა მიჩქმალოს მნიშვნელოვანი ფაქტები, არ უნდა გააყალბოს დოკუმენტები და ინფორმაცია.“ განმცხადებელ მესამე პრინციპს დარღვეულად თვლიდა იმ არგუმენტაციით, რომლის საფუძველზეც დადგინდა ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა, შესაბამისად ქარტიის მე-3 პრინციპი დარღვეულად არ იქნა მიჩნეული.

ქარტიის მე-5 პრინციპის მიხედვით „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“. სადავო მასალების გამოქვეყნების შემდეგ, საქართველოს უზენასმა სასამართლომ მედიასაშუალებას გაუგზავნა განცხადება, სადაც უარყოფდა გავრცელებულ ინფორმაციას. itv.ge-მ არ გაითვალისწინა უზენაესი სასამართლოს განცხადება. არა თუ არ ჩაასწორა ინფორმაცია, არამედ უზენაესი სასამართლოს პოზიციაც არ გამოუქვეყნებია და სადავო სტატია [რომელშიც პირველი პრინციპის დარღვევა დადასტურებულია] ისევ თავდაპირველი რედაქციით იძებნება. შესაბამისად დაირღვა ქარტიის მე-5 პრინციპი.

სარეზოლუციო ნაწილი:

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ITV.ge არაიდენიტიფიცირებულმა ჟურნალისტმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი.
2. ITV.ge არაიდენიტიფიცირებულ ჟურნალისტს არ დაურღვევია ქარტიის მე-5 პრინციპი.

გადაწყვეტილება
21 დეკემბერი 2018 წელი

საქმე N 236 

ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერია ირაკლი ჩიხლაძის და ვარლამ წიკლაურის წინააღმდეგ

საბჭოს თავმჯდომარე: გიორგი მგელაძე

საბჭოს წევრები: ლიკა ზაკაშვილი, გიორგი სულაძე, მაია მერკვილაძე, მაია მამულაშვილი, გელა მთივლიშვილი

განმცხადებელი: ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერია

მოპასუხე: ირაკლი ჩიხლაძე და ვარლამ წიკლაური

აღწერილობითი ნაწილი

საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერიამ, რომელიც მიიჩნევდა, რომ ტელეკომპანია „იმედის“ ეთერში, 2018 წლის 21 ოქტომბერს, გადაცემა „იმედის კვირაში“ გასულ სიუჟეტში „კაბინეტიდან გაქცეული ოზურგეთის არჩეული მერი - კონსტანტინე შარაშენიძე თანამშრომლებს "იმედის კვირისთვის" მიცემული ინტერვიუს გამო დევნის“, დაირღვა ქარტიის 1-ლი, მე-3, მე-4, მე-5, მე-7, მე-10 და მე-11 პრინციპი. მოპასუხე ჟურნალისტებად განისაზღვრნენ სიუჟეტის წარმდგენი ირაკლი ჩიხლაძე და სიუჟეტის ავტორი ვარლამ წიკლაური.
საქმის განხილვას დაესწრო განმცხადებლის წარმომადგენელი, ხოლო მოპასუხე ჟურნალისტებიდან ვარლამ წიკლაურმა საბჭოს წევრების კითხვებს ტელეფონით უპასუხა. სხდომის მიმდინარეობისას განმცხადებელმა ირაკლი ჩიხლაძის მიმართა მოხსნა მე-3, მე-4, მე-5, მე-7, მე-10 და მე-11 პრინციპი, ხოლო ვარლამ წიკლაურის მიმართ - მე-7 და მე-10 პრინციპი.

სამოტივაციო ნაწილი

ქარტიის პირველი პრინციპის თანახმად “ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია”.

ირაკლი ჩიხლაძის მიმართ

ირაკლი ჩიხლაძემ სიუჟეტი წარადგინა შემდეგი ტექსტით: „ოზურგეთის მერიაში რომ კორუფცია და ნეპოტიზმი ყვავის ამის შესახებ ორი კვირის წინ მოგიყევით“ იგულისხმება 07 ოქტომბერს მომზადებული სიუჟეტი. კორუფცია და ნეპოტიზმი სისხლის სამართლის დანაშაულის ნიშნებს შეიცავს და მათი არსებობის ფაქტი მხოლოდ სასამართლო წესით შეიძლება დამტკიცდეს, ჟურნალისტს შეუძლია მხოლოდ ივარაუდოს კორუფციის და ნეპოტიზმის შესახებ, გააშუქოს ამბები და მოვლენები რომლებიც შეიძლება შეიცავდეს აღნიშნული დანაშაულის ნიშნებს, მაგრამ ირაკლი ჩიხლაძეს არ ჰქონდა საკმარისი მტკიცებულებები [პირველ რიგში შესაბამისი წესით დადასტურებული კორუფციის/ნეპოტიზმის ფაქტი], რომ მტკიცებით ფორმაში განეცხადებინა ოზურგეთის მერიაში არსებული კორუფციის და ნეპოტიზმის შესახებ. შესაბამისად, დაუდასტურებელი ინფორმაციის ფაქტის სახით გავრცელება იწვევს ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევას.

ვარლამ წიკლაურის მიმართ

სიუჟეტი იწყება ფარული აუდიო ჩანაწერით, რომელიც ჩაწერილია ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერიაში 2018 წლის 09 ოქტომბერს გამართულ სამუშაო შეხვედრაზე, სადაც ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერიის თანამშრომლები განიხილავდნენ ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერიაში დისციპლინური წარმოების დროებითი დამოუკიდებელი კომისიის შექმნის საკითხს, რომელსაც უნდა შეესწავლა/შეეფასებინა ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერიის შიდა აუდიტისა და ინსპექტირების სამსახურის უფროსის, კობა ხაბალაშვილის მიერ ტელეკომპანია „იმედისათვის“ მიცემული ინტერვიუ.

ფარულ ჩანაწერს მოსდევს ჟურნალისტის შემდეგი ტექსტი „ეს 13 ოქტომბრის საგანგებო თათბირის აუდიო ჩანაწერია, თათბირზე კონსტანტინე შარაშენიძე განიხილავს როგორ დასაჯოს მერიის შიდა აუდიტისა სამსახურის უფროსი კობა ხაბალაშვილი“.

საბჭოს მიერ დადგენილია, რომ შეხვედრა, რომელზე საუბრობს ჟურნალისტი გაიმართა არა 13, არამედ 09 ოქტომბერს. ასევე საბჭო დაინტერესდა, რის საფუძველზე განაცხადა ჟურნალისტმა, რომ „თათბირს“ [შეხვედრას] ესწრებოდა კონსტანტინე შარაშენიძე, მაშინ როცა [1] ფარული ჩანაწერის სრულ ვერსიაში არ ისმის კონსტანტინე შარაშენიძის ხმა და არც რამე მინიშნებას შეიცავს ჩანაწერი კონსტანტინე შარაშენიძის შეხვედრაში მონაწილეობის შესახებ [2] ოქმში, რომელიც აღწერს 09 ოქტომბრის შეხვედრას, მონაწილეთა შორის მოხსენებული არ არის კონსტანტინე შარაშენიძე, [3] საბჭო ასევე დაუკავშირდა ნატო გოგელიას, gurianews.com - ის ჟურნალისტს, რომელმაც პირველმა გამოაქვეყნა ფარული აუდიო ჩანაწერი და ამ თემაზე მოამზადა სტატია, როგორც ნატო გოგელიამ განაცხადა, არც ის ფლობდა ინფორმაციას თათბირში კონსტანტინე შარაშენიძის მონაწილეობის შესახებ.

აღნიშნულის საპასუხოდ ვარლამ წიკლაურმა განაცხადა, რომ მას კონფიდენციალურმა წყარომ მიაწოდა ინფორმაცია, რომ შეხვედრას ესწრებოდა კონსტანტინე შარაშენიძე.

საბჭო აღნიშნავს, რომ ქარტიის პირველ პრინციპს არ შეესაბამება ერთი კონფიდენციალური წყაროს მიერ მოწოდებული, გადაუმოწმებელი ინფორმაციის დადასტურებულ ფაქტად გავრცელება, მით უფრო მაშინ, როცა სხვა გარემოებები [აუდიო ჩანაწერი, პირველწყარო სტატია და ა.შ.] წყაროს ინფორმაციას ეჭვქვეშ აყენებენ. შესაბამისად, ვარლამ წიკლაურის მიერ კონსტანტინე შარაშენიძის, როგორც 09 ოქტომბრის შეხვედრის მონაწილედ მოხსენიებამ გამოიწვია ქარტიის პირველი პრინციპის დარღვევა.

პირველი პრინციპის ჭრილში განმცხადებელი ასევე სადავოდ ხდიდა სიუჟეტის ეპიზოდს, სადაც ჟურნალისტი აღნიშნავს, რომ „მისი გამარჯვება [იგულისხმება კონსტანტინე შარაშენიძის გამარჯვება ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებში] „ნაციონალურ მოძრაობასთან“ შესაძლო ალიანსს რეგიონალურმა მედიამ არჩევნების დღეებშივე დაუკავშირა და ექსპრეზიდენტ სააკაშვილის თანამებრძოლების მისდამი კეთილგანწყობის დასტურად კადრებიც მოიპოვა, სადაც კონსტანტინე შარაშენიძეს არჩევნებში გამარჯვებას „ნაციონალური მოძრაობის“ ადგილობრივი ორგანიზაციის ერთ-ერთი ლიდერი ბესიკ ქათამაძე და გუნდის სხვა წევრები ულოცავენ“. აღნიშნულ ტექსტის ფონად სიუჟეტში ნაჩვენებია ვიდეო კადრები, სადაც ოჯახურ გარემოში ქეიფია ასახული, სუფრასთან ჩანან როგორც კონსტანტინე შარაშენიძე, ისე „ნაციონალური მოძრაობის“ წევრებიც. განმცხადებლის პოზიციით, კადრები გადაღებულია საერთო მეგობრის ოჯახში და არავითარი კავშირი არა აქვს არჩევნებში გამარჯვების მილოცვასთან.

საბჭომ მოიკვლია, რომ სიუჟეტში გამოყენებული კადრები სოციალურ ქსელ FACEBOOK-ში გავრცელებულია მომხმარებელ მურადი ჩხაიძის [Muradi Chkhaidze] მიერ და დასათაურებულია შემდეგი ფრაზით „ჩვენი გუნდი გილოცავთ გამარჯვებას!!!“. აღნიშნულიდან გამომდინარე საბჭო სარწმუნოდ ვერ ჩათვლის განმცხადებლის პოზიციას, რომ ვიდეო კადრები მხოლოდ საოჯახო სუფრას ასახავდა და არავითარი კავშირი არ ჰქონდა არჩევნებთან. ყოველგვარი ეჭვის გამოსარიცხად საბჭოს ეს შეფასება არ უნდა იქნას აღქმული როგორც დადასტურება ან უარყოფა იმისა თუ ვისთან შეიძლება ჰქონდა ალიანსი კონსტანტინე შარაშენიძეს წინასაარჩევნო პერიოდში. არამედ საბჭომ ამ გარემოების გამო არასარწმუნოდ ჩათვალა განმცხადებლის პოზიცია ვიდეო კადრებთან დაკავშირებით და ამ ნაწილში პირველი პრინციპი დარღვეულად არ მიიჩნია.

ქარტიის მე-3 პრინციპის თანახმად „ჟურნალისტმა უნდა გადასცეს ინფორმაცია მხოლოდ იმ ფაქტებზე დაყრდნობით, რომელთა წყარო დადასტურებულია.

ჟურნალისტმა არ უნდა მიჩქმალოს მნიშვნელოვანი ფაქტები, არ უნდა გააყალბოს დოკუმენტები და ინფორმაცია“ . მესამე პრინციპის ჭრილში განმცხადებელი მიუთითებდა, რომ სიუჟეტის ავტორმა ეთერში არ გაუშვა ოზურგეთის მუნიციპალიტეტის მერიის თანამშრომლის ა. ბერიძის ინტერვიუ, ხოლო ალექსანდრე სურგულაძის ინტერვიუ გაუშვა ნაწილობრივ, რითაც მოხდა ფაქტების მიჩქმალვა. მოპასუხე ვარლამ წიკლაურმა უარყო, რომ მან ინტერვიუ ჩაწერა ა. ბერიძესთან. ქარტიის საბჭოსათვის არ იყო წარმოდგენილი მტკიცებულებები, რომლებიც დაადასტურებდნენ, რომ ა. ბერიძესთან ინტერვიუ მართლაც ჩაიწერა, შესაბამისად ამ ნაწილში მე-3 პრინციპი [მიჩქმალვა] არ დასტურდება.

რაც შეეხება სურგულაძის ეპიზოდს, განმცხადებელი აღნიშნავდა, რომ სურგულაძემ უფრო დეტალური ინფორმაცია მისცა ჟურნალისტს კომისიის საჭიროებასთან დაკავშირებით, რაც ვერ მოხვდა ეთერში. ქარტიის საბჭომ შეაფასა აღნიშნული საკითხი და მიიჩნევს, რომ კომისიასთან დაკავშირებით მაყურებელმა სრული ინფორმაცია მიიღო, როდის და რატომ შეიქმნა, რა იყო მიზანი. შესაბამისად, ქარტიის საბჭო არც სურგულაძის ეპიზოდში თვლის მე-3 პრინციპს დარღვეულად.

ქარტიის მე-4 პრინციპის თანახმად „ინფორმაციის, ფოტოების ან დოკუმენტების მოპოვებისას ჟურნალისტმა მხოლოდ კეთილსინდისიერი და სამართლიანი მეთოდები უნდა გამოიყენოს“. განმცხადებელი აღნიშნავდა რომ ჟურნალისტმა ფარული აუდიო ჩანაწერი არაკეთილსინდისიერი მეთოდით მოიპოვა. ფარული აუდიო ჩანაწერი თავდაპირველად გამოქვეყნდა ვებგვერდზე gurianews.com და შესაბამისად ჟურნალისტს ის არაკეთილსინდისიერად არ მოუპოვებია, არამედ აიღო საჯაროდ ხელმისაწვდომი წყაროდან. რაც შეეხება თავად ამ აუდიო მასალის გამოქვეყნებას, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ მის მიმართ არსებობდა საჯარო ინტერესი, მით უმეტეს მასში საუბარია საჯარო მოხელისათვის „ჭკუის სწავლებაზე“, „სანიმუშოდ პასუხის გებაზე“ ინტერვიუს მიცემის გამო.

ქარტიის მე-5 პრინციპის თანახმად „მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება“ ქარტიის საბჭოს მიერ დადგინდა, რომ ვარლამ წიკლაურმა გაავრცელა არასწორი ინფორმაცია, მას ქარტიის საბჭოს სამდივნოს მეშვეობით გაეგზავნა განმცხადებლის პრეტენზია, სადაც განმცხადებელი მიუთითებდა ამის შესახებ. მიუხედავად ამისა არ მოხდა შესწორება და ამით დაირღვა ქარტიის მე-5 პრინციპი.

ქარტიის მე-11 პრინციპის მიხედვით “ჟურნალისტმა უმძიმეს პროფესიულ დანაშაულად უნდა მიიჩნიოს შემდეგი ქმედებები: ფაქტის განზრახ დამახინჯება”. საბჭო მიიჩნევს რომ არასწორი ინფორმაციის გავრცელება გამოიწვია ჟურნალისტის მიერ ფაქტების გადაუმოწმებლობამ და არა მისმა განზრახვამ, რომ მიზანმიმართულად არასწორი ინფორმაცია გაევრცელებინა, შესაბამისად არ დადგინდა მე-11 პრინციპის დარღვევა.

სარეზოლუციო ნაწილი

ყოველივე ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე:

1. ირაკლი ჩიხლაძემ დაარღვია ქარტიის პირველი პრინციპი.

2. ვარლამ წიკლაურმა დაარღვია ქარტიის პირველი და მე-5 პრინციპი.

3. ვარლამ წიკლაურს არ დაურღვევია ქარტიის მე-3, მე-4 და მე-11 პრინციპი.