25.06.2025
6 მაისი, 2025 წელი
საქმე N-781, 783
საბჭოს თავმჯდომარე: ნანა ბიგანიშვილი
საბჭოს წევრები: ირაკლი მსხილაძე, თიკო ზაზაძე, საბა წიწიკაშვილი, ნინო რამიშვილი, ნინო გელაშვილი, ნინო კაპანაძე, ვლადიმერ ჩხიტუნიძე
აღწერილობითი ნაწილი
საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიის საბჭოს განცხადებით მომართა იაკობ ლეჟავამ გაზეთის "ასავალ-დასავალი" მთავარი რედაქტორის ლაშა ნადარეიშვილისა და ჟურნალისტის ჯაბა ხუბუას წინააღმდეგ.
მოპასუხე მხარეს თავისი შეპასუხება არ წარმოუდგენია.
საქმის განხილვის თავისებურებები
საბჭოს სხდომა წარიმართა ონლაინ ფორმატში.
ქარტიის წესდების თანახმად: „საბჭოს წევრებს საკუთარი პოზიცია განსახილველ საკითხთან დაკავშირებით შეუძლიათ გამოხატონ/საბჭოს მუშაობაში მონაწილეობა მიიღონ დისტანციური ელექტრონული საკომუნიკაციო საშუალების გამოყენებით [სოციალური ქსელი, ელექტრონული ფოსტა, ონლაინ ვიდეო და აუდიო ზარები]“.
სხდომას ესწრებოდა განმცხადებელი იაკობ ლეჟავა. მოპასუხე მხარე სხდომას არ დასწრებია.
სამოტივაციო ნაწილი
სადავო მასალა:
პირველი სადავო სტატია (გვ. 8-9) ყოველკვირეულმა გაზეთმა “ასავალ-დასავალი” გამოაქვეყნა. სადავო სტატია არის პასუხი განმცხადებლის მიერ ე.წ. “დიფ სთეითის” შესახებ დაწერილ და გამოქვეყნებულ წერილზე, რომელშიც ის ამ ტერმინის ” ქართულ თარგმანს აკრიტიკებს.მეორე სადავო მასალა (გვ. 10) 2025 წლის 24-30 მარტის ნომერში გამოქვეყნდა გაზეთში “ასავალ-დასავალი”.
პირველი სადავო სტატიის სადავო ფრაზები:
“აქ კვლავ ტავტოლოგია მოგივიდათ, ბატონო იაკობ”;
“თუმცა, მოდით, ბატონი ლეჟავასათვის მართლწერის გაკვეთილების ჩატარებას ჩვენს თავზე ნუ ავიღებთ…”;
“უკაცრავად, ძვირფასო მკითხველო, მაგრამ იძულებული ვართ, ზემოთ დადებული პირობა - ბატონი იაკობ ლეჟავასათვის მართლწერის გაკვეთილების ჩატარებას ჩვენს თავზე არ ავიღებთო - ამ ერთხელ დავარღვიოთ და პატივცემულ ავტორს მივუთითოთ, რომ სიტყვა “ხმარების” უთავბოლო ხმარება ზოგჯერ ფრიად უხერხულ სიტუაციას წარმოქმნის, რის გამოც ჯობს, “ხმარების” მაგივრად “გამოყენება” იქნეს ნახმარი”;
“ბატონო იაკობ, თქვენს ასაკში თუ იმდენი შეგიძლიათ, რომ მსახიობთა მთელი ჯგუფი იხმაროთ და, თანაც, როგორც წერთ, თავისუფლად იხმაროთ, ბარაქალა თქვენს მამაკაცურ პოტენციას, მაგრამ საგაზეთო პუბლიკაციიდან ეს ცოტა პორნოგრაფიულად ხომ არ ჟღერს?”;
“ასე, რომ ბატონო იაკობ, ჩვენი კეთილი რჩევა იქნება, სიტყვა “ხმარების” ხმარებას მომავალში უფრო დაკვირვებულად და ყურადღებით მოეკიდოთ!”;
“თქვენ, ბატონო იაკობ, როგორც თავად წერთ, თავისუფლად შეგიძლიათ, მსახიობთა დასი იხმაროთ და მუსიკოსთა დასიც იხმაროთ, მაგრამ ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ იმისათვის, რომ პოლიტიკურად ვიხმაროთ ფარული დასი, რომელსაც ამერიკის პრეზიდენტმა დაუნდობელი ბრძოლა გამოუცხადა და რომელიც არამხოლოდ ამერიკულ, არამედ ქართულ სახელმწიფოსაც უთხრის ძირს!”
მეორე სადავო სტატიის სადავო ფრაზები:
“იაკობ ლეჟავას მიერ გაღმა წასაღები წერილი”;
“მაინც წაიღებთ წერილს…”;
“წერილი წაიღოთ…”;
“ისღა დარჩენია, წერილი წაიღოს პირდაპირ ოკეანის გადაღმა…”
პირველი პრინციპი.
„ჟურნალისტმა პატივი უნდა სცეს სიმართლეს და საზოგადოების უფლებას – მიიღოს ზუსტი ინფორმაცია.“
ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალაში დარღვეულია ქარტიის პირველი პრინციპი.
საბჭო ყურადღებას ამახვილებს მოპასუხეების მხრიდან სადავო მასალებში განმცხადებლის მიმართ გამოხატულ ცინიკურ და მადისკრედიტირებელ დამოკიდებულებაზე, რაც იმით არის გამოწვეული, რომ იაკობ ლეჟავა თავის წერილში აკრიტიკებს “ასავალ-დასავალის” სტატიებში ე.წ. “DEEP STATE”-ისთვის მოფიქრებულ ქართულ შესატყვისს “ფარული დასი”.
“ასავალდასავალის” ჟურნალისტები მანიპულაციურად აპელირებენ განმცხადებლის მხრიდან მის წერილში სიტყვის “ხმარება” გამოყენებაზე და ისე წარმოაჩენენ, თითქოს იაკობ ლეჟავა ამ სიტყვას უხამს კონტექსტში იყენებდეს.
მაგალითად: “ბატონო იაკობ, თქვენს ასაკში თუ იმდენი შეგიძლიათ, რომ მსახიობთა მთელი ჯგუფი იხმაროთ და, თანაც, როგორც წერთ, თავისუფლად იხმაროთ, ბარაქალა თქვენს მამაკაცურ პოტენციას, მაგრამ საგაზეთო პუბლიკაციიდან ეს ცოტა პორნოგრაფიულად ხომ არ ჟღერს?”;
“ასე, რომ ბატონო იაკობ, ჩვენი კეთილი რჩევა იქნება, სიტყვა “ხმარების” ხმარებას მომავალში უფრო დაკვირვებულად და ყურადღებით მოეკიდოთ!”;
“თქვენ, ბატონო იაკობ, როგორც თავად წერთ, თავისუფლად შეგიძლიათ, მსახიობთა დასი იხმაროთ და მუსიკოსთა დასიც იხმაროთ, მაგრამ ჩვენ ყველაფერს გავაკეთებთ იმისათვის, რომ პოლიტიკურად ვიხმაროთ ფარული დასი, რომელსაც ამერიკის პრეზიდენტმა დაუნდობელი ბრძოლა გამოუცხადა და რომელიც არამხოლოდ ამერიკულ, არამედ ქართულ სახელმწიფოსაც უთხრის ძირს!”
საბჭო მიიჩნევს, რომ ამ ტექსტში იაკობ ლეჟავას სიტყვების მანიპულაციური ინტერპრეტირებით მოპასუხეებს აუდიტორია შეცდომაში შეჰყავთ და იაკობ ლეჟავას წერილის შინაარსზე მცდარ წარმოდგენას უქმნიან.
მათ სტატიაში მოჰყავთ და აკრიტიკებენ იაკობ ლეჟავას წერილის ფრაგმენტებს, მანიპულაციურად, ისე, რომ მკითხველს არ წარმოუჩენენ მთლიან სურათს, არ აწვდიან სრულ და ამომწურავ ინფორმაციას და დამახინჯებულად წარმოუდგენენ წერილის კონტექსტს, რითაც იჩენენ უპატივცემულობას აუდიტორიისა და მკითხველის მიმართ.
მთელი სტატია ემსახურება იაკობ ლეჟავას დამაკნინებელ კრიტიკას. ავტორს მანიპულაციური შეფასებებით, ლეჟავას წერილიდან ამოგლეჯილი ფრაზების დამახინჯებული შინაარსით შეცდომაში შეჰყავს აუდიტორია და მკითხველის მიმართ უპატივცემულობას ამჟღავნებს.
ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭო მიიჩნევს, რომ ლაშა ნადარეიშვილმა და ჯაბა ხუბუამ ქარტიის პირველი პრინციპი დაარღვიეს.
მეხუთე პრინციპი.
“მედია ვალდებულია, შეასწოროს გამოქვეყნებული არსებითად არაზუსტი ინფორმაცია, რომელსაც შეცდომაში შეჰყავს საზოგადოება.”
ქარტიის პრაქტიკის თანახმად, იმისათვის, რომ ჟურნალისტს მე-5 პრინციპის დარღვევა დაუდგინდეს, აუცილებელია:
- დადგინდეს, რომ პირველი პრინციპი დარღვეულია (არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელება);
- საბჭო დარწმუნდეს, რომ ჟურნალისტმა ან მედიასაშუალებამ (რომლის სახელითაც გამოქვეყნდა ჟურნალისტური პროდუქტი) გაიგო არაზუსტი, დაუბალანსებელი ან გადაუმოწმებელი ინფორმაციის გავრცელების გამო განმცხადებლის პრეტენზიის შესახებ.
- ინფორმაცია არ შესწორდა სათანადოდ.
ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო მასალებში დარღვეულია ქარტიის მე-5 პრინციპი.
განმცხადებელმა ქარტიის საბჭოს წარმოუდგინა მიმოწერა მოპასუხე მედიასთან, სადაც ჩანს მისი პრეტენზია პირველ სადავო მასალასთან დაკავშირებით და სადაც ის საპასუხო წერილის გამოქვეყნებას ითხოვს. გაზეთმა “ასავალ-დასავალი” საპასუხო წერილი არ გამოუქვეყნა იაკობ ლეჟავას და მისი პოზიცია საკუთარ მედიაში არც სხვაგვარად ასახა.
ამის შემდეგ, “ასავალ-დასავალმა” კიდევ ერთი სტატია მიუძღვნა იაკობ ლეჟავას, რომელშიც ნახსენებია საქართველოს ჟურნალისტური ეთიკის ქარტიაც. ეს ადასტურებს, რომ მათთვის ცნობილი გახდა იაკობ ლეჟავას მხრიდან ქარტიისთვის მომართვისა და მათ სტატიებთან დაკავშირებით არსებული კონკრეტული პრეტენზიების შესახებ.
ამასთან, ქარტიის საბჭოს სამდივნომ “ასავალ-დასავალს” გაუგზავნა ინფორმაცია მათ წინააღმდეგ შემოსულ განცხადებებთან დაკავშირებით. ქარტიის პრაქტიკის შესაბამისად, მივიჩნევთ, რომ ამ დროიდან მოპასუხისათვის სათანადო წესით არის არსებული პრეტენზია ცნობილი და ის ვალდებულია, შესწორების სტანდარტი გამოიყენოს.
მოცემულ შემთხვევაში, მოპასუხემ ორივე სადავო მასალაზე მიიღო შესაბამისი ინფორმაცია, თუმცა ისინი დღემდე პირვანდელი სახით არის მკითხველისთვის ხელმისაწვდომი. მათ არანაირი მინიშნება არ აქვთ სტატიებში არსებული უზუსტობებისა და მათი შესწორების შესახებ.
ყოველივე ამის გათვალისწინებით, ქარტიის საბჭო მიიჩნევს, რომ სადავო სტატიებში დარღვეულია ქარტიის მე-5 პრინციპი.
მეშვიდე პრინციპი.
“ჟურნალისტს უნდა ესმოდეს მედიის მიერ დისკრიმინაციის წახალისების საფრთხე; ამიტომ ყველაფერი უნდა იღონოს ნებისმიერი პირის დისკრიმინაციის თავიდან ასაცილებლად რასის, სქესის, სექსუალური ორიენტაციის, ენის, რელიგიის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების, ეროვნული ან სოციალური წარმოშობის საფუძველზე ან რაიმე სხვა ნიშნით.”
ქარტიის საბჭოს გადაწყვეტილებით, ლაშა ნადარეიშვილმა და ჯაბა ხუბუამ დაარღვიეს ქარტიის მე-7 პრინციპი.
ორივე სადავო მასალაში მოპასუხე მხარე აქტიურად ამახვილებს ყურადღებას განმცხადებლის ასაკზე, თანაც ნეგატიურ კონტექსტში. სტატიებში ვკითხულობთ: “ბატონო იაკობ, თქვენს ასაკში თუ იმდენი შეგიძლიათ, რომ მსახიობთა მთელი ჯგუფი იხმაროთ და, თანაც, როგორც წერთ, თავისუფლად იხმაროთ, ბარაქალა თქვენს მამაკაცურ პოტენციას…”;
“იაკობ ლეჟავას მიერ გაღმა წასაღები წერილი”;
“მაინც წაიღებთ წერილს…”;
“წერილი წაიღოთ…”;
“ისღა დარჩენია, წერილი წაიღოს პირდაპირ ოკეანის გადაღმა…”
ამ გამონათქვამებში საბჭო ცალსახად ხედავს დისკრიმინაციას ასაკობრივი ნიშნით.
ასაკობრივი ნიშნით დისკრიმინაცია, იგივე “ეიჯიზმი” გულისხმობს უარყოფით ან დამამცირებელ დამოკიდებულებას სხვა ადამიანის მიმართ მისი ასაკის გამო. ასეთი ტიპის დისკრიმინაცია მოიცავს ყველა ასაკობრივ ჯგუფს, თუმცა ხშირად ის ხანშიშესულ ადამიანებთან მიმართებაში გვხვდება. როდესაც ადამიანს მისი ასაკის გამო განსხვავებულად (ცუდად ან კარგად) ეპყრობიან.
დისკრიმინაციის ეს ფორმა სტერეოტიპული შეხედულებების ცალსახა გამოხატულებაა და ხელს უწყობს დაბერების, ასაკის მატების გამო ადამიანების სტიგმატიზაციას.
ამ ფონს განსაკუთრებით ამძიმებს მეორე სადავო მასალაში გამოყენებული ვიზუალური ხერხები. შავ ფონზე დატანილი სათაურით იაკობ ლეჟავას ფოტოზე ტუჩები აქვს დაფარული. ამ მასალაში მრავალჯერ სხვადასხვა ბრუნვაში გამოყენებული სიტყვები “წერილი წაიღოთ” გამუქებული შრიფტით არის ძირითადი ტექსტისგან გამოყოფილი. ამას ემატება ტექსტის სათაური: “იაკობ ლეჟავას მიერ გაღმა წასაღები წერილი”. ქარტიის საბჭოს პრაქტიკით, სათაური უნდა იქნეს განხილული როგორც ცალკე ჟურნალისტური პროდუქტი, ვინაიდან სათაური მკითხველს პირველ შთაბეჭდილებას უქმნის. მოცემულ შემთხვევაში, სათაურიც ცალსახად დისკრიმინაციულია, ხაზს უსვამს განმცხადებლის ასაკს და აკნინებს მას. მოპასუხეები ცდილობენ ასაკზე ხაზგასმით და სიტყვების “გაღმა წასაღები”; “ წერილის წაღება” დიდი დოზით და ასაკობრივ კონტექსტში გამოყენებით დაამცირონ და დააკნინონ იაკობ ლეჟავა.
ისინი სრულიად უგულებელყოფენ ჟურნალისტის ვალდებულებას, გაემიჯნოს დისკრიმინაციას და ხელი არ შეუწყოს დისკრიმინაციისა და სტიგმის გაძლიერებასა და გავრცელებას, რამდენადაც არ ერიდებიან დისკრიმინაციულ გამონათქვამებს იაკობ ლეჟავას ასაკთან დაკავშირებით.
ყოველივე ამის გათვალისწინებით, საბჭო ქარტიის მე-7 პრინციპს დარღვეულად მიიჩნევს.
სარეზოლუციო ნაწილი
გაზეთის “ასავალ-დასავალი” მთავარმა რედაქტორმა ლაშა ნადარეიშვილმა და ჟურნალისტმა ჯაბა ხუბუამ დაარღვიეს ქარტიის პირველი, მე-5 და მე-7 პრინციპები.
